Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

BAEBOLO NE KAKYI SONLA

Kpuya Nsa Hakyile Me Ɛbɛlabɔlɛ

Kpuya Nsa Hakyile Me Ɛbɛlabɔlɛ
  • BƐWOLE YE: 1949

  • MAANLE MƆƆ ƆVI NU: UNITED STATES

  • ALIMOA NE: MEMKPONDƐLE MƆƆ ƐBƐLABƆLƐ KILE LA

ME ƐBƐLA DƐBA:

Menyinle wɔ sua ekyi bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Ancram mɔɔ wɔ New York sɔlɔ, U.S.A la azo. Gyima titili mɔɔ bɛyɛ ye wɔ sua ne azo la a le nlankɛ ɛzielɛ. Nɔhalɛ nu, nlankɛ dɔɔnwo wɔ sua ne azo tɛla menli.

Ɛnee asɔne kokye mɔɔ wɔ sua ne azo la bie a me abusua ne kɔ a. Molɛ nwonlomɔ biala, me Nenyia kyikyi me mgbɔlaboa ne anwo kɛnlɛma, na akee mefa me Baebolo anwo fufule ne mɔɔ me nana ɛva ɛmaa me la mekɔ Sunday sukulu. Bɛhilehile me nee me mediema ngyikyi ne mɔ kɛ yɛyɛ gyima ɛsesebɛ, yɛnyia ɛbulɛ na yɛboa awie mɔ, na yɛ nye ɛzɔ nyilalɛ mɔɔ yɛnyia la.

Mekɛ mɔɔ menyɛle kpanyinli la, menvile sua nu na menyɛle sukulu kilehilevolɛ. Ɛnee melɛ kpuya dɔɔnwo mɔɔ fane Nyamenle nee ɛbɛlabɔlɛ nwo. Ɛnee me sukoavoma ne bie mɔ yɛ deɛ. Bie mɔ ɛmbɔ mɔdenle noko bɛyɛ gyima ɛsesebɛ. Ɛnee bie mɔ lɛ ewule ngakyile, yɛɛ bie mɔ lɛ kpɔkɛdelɛ kpalɛ. Mendele nganeɛ kɛ ɔle nzisi. Ɔdwu mekɛ ne bie a, awovolɛ mɔɔ bɛ mra lɛ ewule ngakyile la ka edwɛkɛ zɛhae kɛ, “Kɛ Nyamenle kulo kɛ me ra ne yɛ la ɛne.” Ɛnee mennwu deɛmɔti Nyamenle maa adenle maa bɛwo ngakula bie mɔ wuleravolɛ la. Yeanyɛ boɛ fee la, adɔma ne ɛtɛyɛle ɛtane biala.

Eza membizale me nwo kɛ, ‘Duzu a mebava me ɛbɛlabɔlɛ ne meayɛ a?’ Ɛnee mete nganeɛ kɛ me ngoane ɛlɛpɛ nu ndɛndɛ. Menyinle wɔ abusua kpalɛ nu, mengɔle sukulu kpalɛ, na kɛkala melɛyɛ gyima mɔɔ mekulo la. Noko ɛnee me nye ɛnlie wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Noko, ɛnee me nye la kɛ mebahɔ agyalɛ, meanyia sua kɛnlɛma nee ngakula, meayɛ gyima kɔkpula kɛ mebakpɔne gyima na awieleɛ ne meahɔ ɛleka mɔɔ bɛnea mgbanyima la. Ɛnee mennwu kɛzi ɛbɛlabɔlɛ de la.

KƐZI BAEBOLO NE HAKYILE ME SUBANE LA:

Wɔ wawaa mekɛ bie anu, me nee me gɔnwo mɔ kilehilevolɛma hɔle akpɔsa wɔ Europe. Yɛhɔle Westminster Abbey, Notre-Dame de Paris, Vatican yɛɛ asɔne ngyikyi dɔɔnwo anu. Medwu ɛleka biala a, mebiza me kpuya ne mɔ. Mɔɔ menziale membale sua nu wɔ Sloatsburg, New York la, mengɔle asɔne dɔɔnwo anu. Noko nuhua biala ammaa me mualɛ mɔɔ yɛ ahunlundwolɛ a.

Kenle ko bie, sukoavo bie mɔɔ ɛli 12 la bikyele me na ɔbizale me kpuya nsa bie. Mɔɔ limoa, ɔbizale kɛ saa meze kɛ ɔle Gyihova Dasevolɛ a. Menganle kɛ ɛhɛe. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, ɔbizale kɛ saa mekulo kɛ menwu Gyihova Alasevolɛ ne mɔ anwo edwɛkɛ dɔɔnwo a. Eza menganle kɛ ɛhɛe. Mɔɔ tɔ zo nsa, ɔbizale ɛleka mɔɔ mede la. Mekɛ mɔɔ menvale me adelɛse memaanle ye la, yɛnwunle kɛ mebikye ɛleka mɔɔ ye abusua ne wɔ la. Ɛnee menze kɛ zɔhane kpuya nsa ne mɔɔ kakula raalɛ ekyi ne bizale la bahakyi me ɛbɛlabɔlɛ bɔkɔɔ.

Yeangyɛ biala, ɔhanle ye basekɛ ne ɔrale me sua nu na ɔ nee me bɔle Baebolo ɛzukoalɛ bo. Membizale ye kpuya ne mɔ mɔɔ ɛnee meva mebiza asɔne mgbanyima dɔɔnwo la. Yeanyɛ kɛ bɛmɛ la, ɔmaanle menwunle mualɛ mɔɔ anu la ɛkɛ na ɔmaa ahunlundwolɛ la wɔ me Baebolo ne anu—mualɛ mɔɔ metɛnwunle ye ɛlɛ la!

Mɔɔ menzukoale menvile Baebolo ne anu la maanle me nye liele na menyianle ahunlundwolɛ. Edwɛkɛ mɔɔ wɔ 1 Dwɔn 5:19 mɔɔ ka kɛ: “Abɔnsam di ɛtane ewiade ye azo belemgbunli” mɔɔ mengengale la hanle me ahonle. Me ahonle dɔle me azule nu wɔ mekɛ mɔɔ menzukoale kɛ, Seetan a maa yɛdi alɔbɔlɛ a na tɛ Nyamenle ɔ—na Nyamenle bayɛ tɛnlabelɛ ne anwo debie. (Yekile 21:3, 4) Menwunle kɛ saa bɛkilehile Baebolo ne anu kpalɛ a ndelebɛbo wɔ nu. Dasevolɛ ne mɔɔ ɛnee ɔ nee me ɛlɛsukoa la ɛli ɛvolɛ 12 ala ɛdeɛ, noko menwunle kɛ nɔhalɛ le nɔhalɛ, ɔnva nwo awie mɔɔ kɛha la.

Ɛhye anzi, ɛnee mekpondɛ kɛ menwu ye kɛ saa Alasevolɛ ne mɔ yɛ mɔɔ bɛka la a. Kɛ neazo la, kakula bɛlɛra ne zile zo kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema da subane le kɛ abotane nee atiakunlukɛnlɛma ali. (Galeehyeama 5:22, 23) Menyɛle kɛ mesɔ ye meanlea kɛ saa ɔdaye mumua ne ɔda subane ɛhye mɔ ali a. Kenle ko bie, me nye fuu mengale amozi wɔ debiezukoalɛ ne anwo. Membizale me nwo kɛ: ‘Asoo ɔbahendɛ me? Saa ɔle zɔ a, asoo ɔbava ɛya kɛ mengale amozi la ɔ?’ Mɔɔ melua adenle ne azo melɛba la, menwunle kɛ ɔgyi me sua ne anyunlu ɔlɛkendɛ me. Ɔnriandile ɔrale me kale ne anwo ɔhanle kɛ: “Anrɛɛ mekɔ sua nu na meaha meahile me mame kɛ ɔwɔ kɛ yɛfɛlɛ asopiti nee kpolisima ɛkɛ yɛnea kɛ ɛte kpɔkɛ a, ɔluakɛ ɛtɛkale amozi zɛhae ɛlɛ. Ɛnee melɛdwenle ɛ nwo!”

Mekɛ fofolɛ nu, membizale ye kpuya mɔɔ ɛnee mesuzu kɛ ɔbayɛ se yeamaa kakula mɔɔ ɛnyia ɛvolɛ 12 la kɛ ɔbabua. Ɛnee mekpondɛ kɛ menwu ye kɛ saa ɔbabɔ ɔ ti anu yeamaa mualɛ biala a. Mekɛ mɔɔ membizale ye kpuya ne la, ɔnleanle me koonwu na ɔhanle kɛ: “Kpuya ɛhye yɛ se. Mekɛlɛ na meabiza me awovolɛ.” Amgba noko, mekɛ fofolɛ mɔɔ ɔrale kɛ yɛsukoa debie la, ɔvale Ɛzinzalɛ Arane bie mɔɔ me kpuya ne anwo mualɛ wɔ nu la ɔmaanle me. Ɛhye a hwenle me bikyele Alasevolɛ ne mɔ a—bɛ Baebolo nwo mbuluku ne buale me kpuya ne mɔ kɔsɔɔti. Mendoale zo me nee kakula raalɛ ne zukoale na wɔ ɛvolɛ ko anzi, bɛzɔnenle me kɛ Gyihova Dasevolɛ. *

KƐZI YEBOA ME:

Mekɛ mɔɔ menyianle kpuya ne mɔ anwo nyelebɛnloa mɔɔ yɛ ahunlundwolɛ la, ɛnee mekulo kɛ meka mekile awie biala. (Mateyu 12:35) Mɔlebɛbo ne, ɛnee me abusua ne anye ɛnlie me diedi fofolɛ ne anwo. Mekɛ hɔle bie la, bɛhakyile bɛ subane. Ɔka ekyi na me mame awu la, ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔsukoa Baebolo ne. Yeandɛnla aze yeangyɛ yeanlie ɛzɔnenlɛ ɛdeɛ, noko ɛnee medie mede kɛ ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔsonle Gyihova.

Wɔ 1978, Dasevolɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Elias Kazan la gyale me. Wɔ 1981, bɛdole ɛsalɛ bɛvɛlɛle medame nee Elias kɛ yɛraboka United States Bɛtɛle abusua ne anwo. * Ɔyɛ alɔbɔlɛ kɛ, mekɛ mɔɔ yɛzonlenle ɛvolɛ nna pɛ la, Elias wule. Ɔnva nwo kɛ ɛnee mele kunlavolɛ la, mengɔle zo menyɛle me Bɛtɛle gyima ne, yemɔ maanle menyianle debie menvale me adwenle menziele zo na ɔkyekyele me rɛle.

Wɔ 2006, Richard Eldred, mɔɔ boka Bɛtɛle abusua ne anwo la gyale me. Me nee Richard hɔle zo nyianle nwolɛ adenle zonlenle wɔ Bɛtɛle. Nyamenle anwo nɔhalɛ ne mɔɔ menwu ye la, maa mete nganeɛ kɛ tɛ mualɛ ne mɔɔ mekpondɛ la ala yɛɛ menwunle ye a emomu menyia ɛbɛlabɔlɛ mɔɔ gyi bodane zo la—na ɔ muala bɔle ɔ bo wɔ kpuya nsa mɔɔ kakula raalɛ bie bizale me la.

^ ɛden. 16 Bɛha bɛhile bɛ muala kɛ, kakula raalɛ ne nee ɔ mediema mgbanyinli ne mɔ boale bɛ kilehilevolɛma nnu maanle bɛzukoale Baebolo ne na bɛbɔ ɔ bo bɛlɛsonle Gyihova.

^ ɛden. 18 “Bɛtɛle” kile “Nyamenle Sua Nu,” ɔle edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ Gyihova Alasevolɛ fa fɛlɛ bɛ ɔfese ne mɔ mɔɔ wɔ ewiade amuala la. (Mɔlebɛbo 28:17, 19) Bɛdabɛ mɔɔ bɛboka Bɛtɛle abusua ne anwo la yɛ gyima ngakyile fa boa ngilehilelɛ gyima ne mɔɔ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ yɛ la.