Onlad karga

Onlad saray karga

A5

Say Ngaran na Dios ed Kristianon Griegon Kasulatan

Bibidbiren na saray iskolar na Biblia a say personal a ngaran na Dios, ya irerepresenta na Tetragrammaton (יהוה), et ngalngali 7,000 danay a naromog ed orihinal a sulsulat na Hebreon Kasulatan. Balet iisipen na dakel ya agnaromog itan ed orihinal a sulsulat na Kristianon Griegon Kasulatan. Lapud saya, maslak a managpatalos na Biblia ed panaon tayo et agda uusaren so ngaran a Jehova sano ipapatalos da so tatawagen a Balon Sipan. Anggan sano ipapatalos da ray tekston inaon ed Hebreon Kasulatan a pakaromogan na Tetragrammaton, say uusaren na maslak a managpatalos et “Katawan” imbes a say personal a ngaran na Dios.

Say ontan a maslak a paraan na panagpatalos et agtutumboken na saray managpatalos na Balon Mundo a Patalos na Masanton Kasulatan. Say ngaran a Jehova et 237 danay dan inusar ed Kristianon Griegon Kasulatan. Sanen dedesidien itan na saray managpatalos, inkonsidera da so duaran importantin bengatla: (1) Saray Griegon manuskrito a walad sikatayo natan et aliwan orihinal. Diad nilibo iran kopya a wala natan, maslak et ginawa ngalngali duanlasus a taon kayarin apawala iray orihinal. (2) Diad saman, saramay nankopya na saray manuskrito et balanglan sinalatan da so Tetragrammaton na Kyrios, a Griegon salita parad “Katawan,” odino say nankopyaan da et saramay manuskrito ya asalatan la so Tetragrammaton.

Naamtaan na New World Bible Translation Committee a walay mabiskeg ya ebidensya a say Tetragrammaton et walad orihinal a Griegon manuskrito. Say desisyon da et nibased sarayan ebidensya:

  • Say Tetragrammaton et nabasa ed saray kopya na interon Hebreon Kasulatan ya inusar ed panaon nen Jesus tan saray apostol to. Diad apalabas et walay pigaran totoo a nankuestion ed satan. Natan ta saray kopya na Hebreon Kasulatan ya apetsaan manlapu ni nen inmunan siglo et adiskobre diad asingger ed Qumran, sayan punto et aglan balot napanduaruwaan.

  • Diad panaon nen Jesus tan saray apostol to, say Tetragrammaton et naromog met ed saray Griegon patalos na Hebreon Kasulatan. Diad nilasus a taon, iisipen na saray iskolar a say Tetragrammaton et anggapod saray manuskrito na Griegon Septuagint a patalos na Hebreon Kasulatan. Balet diad kapegleyan na koma-20 siglo, atawag so imano na saray iskolar nipaakar ed arum a dagdaan a pingpinglis a nansulatan na bersion a Griegon Septuagint a wala la diad panaon nen Jesus. Diad saraman a pingpinglis et nabasa so personal a ngaran na Dios, ya akasulat ed Hebreo. Kanian nen panaon nen Jesus, say ngaran na Dios et walad saray kopya na Kasulatan ed lenguahen Griego. Balet diad komapat a siglo C.E., saray importantin manuskrito na Griegon Septuagint, a singa say Codex Vaticanus tan Codex Sinaiticus, et agnabasa so ngaran na Dios diad saray libro manlapud Genesis anggad Malaquias (a dati et wadtan diad akauna iran manuskrito). Kanian, agla pankelawan a diad saray bandad unor a sulsulat manlapud saman a panaon et agnaromog so ngaran na Dios diad tatawagen a Balon Sipan, odino Griegon Kasulatan a kabiangan na Biblia.

    Malinlinew ya imbaga nen Jesus: “Linma ak dia ed ngaran nen Amak.” Indanet to met a saray kimey to et ginawa to diad ‘ngaran na Ama to’

  • Ibabaga na mismon Kristianon Griegon Kasulatan ya aminpigan tinukoy nen Jesus so ngaran na Dios tan impaamta to itan ed arum. (Juan 17:6, 11, 12, 26) Malinlinew ya imbaga nen Jesus: “Linma ak dia ed ngaran nen Amak.” Indanet to met a saray kimey to et ginawa to diad ‘ngaran na Ama to.’—Juan 5:43; 10:25.

  • Say Kristianon Griegon Kasulatan et impuyan a kaaruman na sagradon Hebreon Kasulatan, kanian say biglan pakaandi ditan na ngaran nen Jehova et aliwan matukoy. Sanen kapegleyan na inmunan siglo C.E., inkuan na disipulon si Santiago ed saray mamatatken ed Jerusalem: “Malinlinew ya insalaysay nen Simeon no panon ya aawaten la natan na Dios iray aliwan Judio pian manpili ed sikara na totoon parad ngaran to.” (Gawa 15:14) Aliwan makatunongan ya ontan so ibaga nen Santiago no anggapo so makaamta odino manguusar ed ngaran na Dios nen inmunan siglo.

  • Say pinatikey a ngaran na Dios et walad Kristianon Griegon Kasulatan. Diad Apocalipsis 19:1, 3, 4, 6, say ngaran na Dios et kabiangan ed salitan “Hallelujah.” Nanlapu iya ed Hebreon balikas a literal a mankabaliksan na “Idayew yoy Jah.” Say “Jah” et pinatikey a ngaran a Jehova. Dakel a ngaran ya inusar ed Kristianon Griegon Kasulatan et nanlapud ngaran na Dios. Diad tua, impaliwawa na saray reperensya a say mismon ngaran nen Jesus et mankabaliksan a “Si Jehova so Kilalaban.”

  • Ipapanengneng na saray akaunan sulsulat na saray Judio ya inusar na saray Judion Kristiano so ngaran na Dios ed sulsulat da. Say Tosefta, a nisulat a koleksion na saray insalitan ganggan ya akompleto nen manga 300 C.E., et oniay imbaga to nipaakar ed Kristianon sulsulat a pinoolan diad Sabaton: “Saray libro na saray Ebanghelista tan saray libro na minim [ipapasen a saray Judion Kristiano] et agda inliktar ed apoy. Imbes, inabuloyan ira a poolan iratan, pati saray reperensya nipaakar Ngaran na Dios a walad saratan.” Tan unong met ed Tosefta, si Rabbi Yosé a taga Galilea, a nambilay diad inggapo na komaduan siglo C.E., et imbaga to a diad arum iran agew na sakey simba, “pipilaten na sakey iray reperensya nipaakar ed Ngaran na Dios a walad saratan [iisipen ya ontutukoy ed saray Kristianon sulsulat] tan iyaamot iratan, tan say arum et popoolan.”

  • Bibidbiren na arum ya iskolar na Biblia a mapatnag a say ngaran na Dios a walad saray inaon a teksto diad Hebreon Kasulatan et naromog ed Kristianon Griegon Kasulatan. Diad silong na paulon “Tetragrammaton diad Balon Sipan,” oniay inkuan na The Anchor Bible Dictionary: “Wala ray ebidensya a say Tetragrammaton, say Ngaran na Dios a Yahweh, et naromog ed arum odino amin a tekston inaon ed Daan a Sipan a walad Balon Sipan sanen unonan insulat so Balon Sipan.” Imbaga na iskolar a si George Howard: “Lapud say Tetragram et nisulat ni ed saray kopya na Griegon Biblia [say Septuagint], saya so Kasulatan ya uusaren na saray inmunan Kristiano, makatunongan so panisia a sanen angaon ed Kasulatan iray managsulat na Balon Sipan, impreserba ra so Tetragram diad teksto na Biblia.”

  • Saray kabkabat a managpatalos na Biblia et inusar day ngaran na Dios ed Kristianon Griegon Kasulatan. Arum ed sarayan managpatalos et abaybayag da lan gagawaen itan antis nin apawala so Balon Mundo a Patalos. Nia iramay managpatalos tan saray kimey da: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript, nen Herman Heinfetter (1863); The Emphatic Diaglott, nen Benjamin Wilson (1864); The Epistles of Paul in Modern English, nen George Barker Stevens (1898); St. Paul’s Epistle to the Romans, nen W. G. Rutherford (1900); The New Testament Letters, nen J.W.C. Wand, ya Obispo na London (1946). Niarum ni, diad sakey ya Español a patalos nen kagapo na koma-20 siglo, say managpatalos a si Pablo Besson et inusar toy “Jehová” diad Lucas 2:15 tan Judas 14, tan diad masulok ya 100 a paimanod leksab na patalos to, binitla to a say ngaran na Dios so posiblin patalos na saratan. Abayag la antis ni na saratan a patalos, saray Hebreon bersion na Kristianon Griegon Kasulatan manlapu lad koma-16 a siglo et inusar da so Tetragrammaton ed dakel a bersikulo. Dia labat ed German a lenguahe, manga 11 a bersion so angusar na “Jehovah” (odino say transliterasyon na Hebreo a “Yahweh”) diad Kristianon Griegon Kasulatan tan apatiran managpatalos so angiyarum na sayan ngaran diad parentesis kayari “Katawan.” Masulok a 70 German a patalos so angusar na ngaran na Dios diad saray paimanod leksab odino diad saray komentaryo.

    Say ngaran na Dios ed Gawa 2:34 diad The Emphatic Diaglott, nen Benjamin Wilson (1864)

  • Diad saray patalos ed Biblia diad masulok a sanlasus a nanduruman lenguahe et naromog so ngaran na Dios diad Kristianon Griegon Kasulatan. Dakel a lenguahe na Aprika, Native ya Amerika, Asia, Europa, tan saray isla ed Pasipiko so bulobulos ya angusar na ngaran na Dios. (Nengnengen so listaan a walad pahina 1998 tan 1999.) Denesidi na saray managpatalos ed sarayan edisyon ya usaren so ngaran na Dios lapud saray rason a miparad tagey. Arum ed sarayan patalos na Kristianon Griegon Kasulatan et agano ni labat a nipaway, a singa say Rotuman a Biblia (1999), a 51 a danay ya angusar na “Jihova” diad 48 bersikulo, tan say Batak (Toba) a bersion (1989) a nanlapud Indonesia, ya 110 danay ya angusar na “Jahowa.”

    Say ngaran na Dios ed Marcos 12:29, 30 diad patalos na lenguahen Hawaiian

Andi-duaruwa a walay malinew a basiyan na impangipawil ed ngaran na Dios a Jehova diad Kristianon Griegon Kasulatan. Ontan a mismo so ginawa na saray managpatalos na Balon Mundo a Patalos. Baleg so respeto ra ed ngaran na Dios tan antakot iran mangekal na antokaman a walad orihinal a teksto.—Apocalipsis 22:18, 19.