Onlad karga

Onlad saray karga

Kasin Antam La?

Kasin Antam La?

Kasin Antam La?

Akin et ibabaga na 1 Corinto 10:25 ya “akan yo so amin a karne ya ilalako ed tindaan”?

Insulat nen apostol Pablo: “Akan yo so amin a karne ya ilalako ed tindaan, ya agkayo la mantetepet nisengeg ed konsiensia yo.” (1 Corinto 10:25) Iner so nanlapuan na saratan a karne?

Say panangiyapay na ayayep so sankaimportantian ya seremonya ed saray templo na saray Griego tan Romano. Legan na seremonya et kakanen so karne na saray inyapay ya ayayep, balet ta agmet nanaupot. Saramay keran karne ed saratan a paganon templo et ilalako’d tindaan. Oniay ibabaga na libron Idol Meat in Corinth: “Saramay mangidadaulo na seremonya . . . et tatawagen met a managluto tan/odino managparte. Arum ed samay apag da ed impamarte ra et ilalako ra’d tindaan.”

Balet, aliwan amin a karnen ilalako ed tindaan et kera ed saray relihyoson seremonya. Diad saray lakoay karne ed Pompeii nensaman (diad Latin et macellum) et walaray akotkot ya kompleto nin eskeleton na saray karnero. Unong ed iskolar a si Henry J. Cadbury, ipapanengneng na saya a saray ayayep et “nayarin inlakon mabilay, odino diad macellum la pinarte, balet nayari met ya ategteg la odino inyapay ed templo antis ya inlako.”

Nia ay so punto nen Pablo: Aliwan daput no imbagat so karne ed templo et marutak la itan. Kanian anggaman agmibibiang iray Kristiano ed panagdayew na saray pagano et sarag dan saliwen tan kanen iratan a karne.

Akin et agmantotongtong iray Judio tan Samaritano nen panaon nen Jesus?

Ibabaga na Juan 4:9 a “saray Judio et agmitotongtong ed saray Samaritano.” Posiblin saya et nanlapu la nen inggapo nen Jeroboam so panagdayew ed imahen diad uuleyan ton samploran tribu a bandad norte na Israel. (1 Arari 12:26-30) Saray Samaritano et taga Samaria, say kabisera na teritoryan uuleyan nen Jeroboam. Sinmabi balet so panaon ya Samaritano met la so tawag ed amin a manaayam ed satan a samploran tribu. Sanen asakop na saray Asiryano so samploran tribu na Israel nen 740 B.C.E., walaray inaawit dan paganon dayo pian manayam ditan. Lapud impangasawa tan impiasawa na sarayan dayo ed saray Samaritano, lalon arutakan so panagdayew da.

Kalabas na pigaran siglo, kinmontra iray Samaritano ed saray Judion nanlapud Babilonia a pinmawil ed Jerusalem pian ipaalagey lamet so templo nen Jehova tan say padir na syudad. (Esdras 4:1-23; Nehemias 4:1-8) Mas linmoor so busolan da sanen nampaalagey iray Samaritano na sarili dan templo diad Palandey Gerizim nen manga komapat a siglo B.C.E.

Nen panaon nen Jesus, no ibagan “Samaritano,” say mas onlan tampol ed isip na totoo et samay relihyon to imay too, aliwan samay lugar ya nanlapuan to. Diad saman et siansia nin mandadayew iray Samaritano ed Palandey Gerizim, tan abebbebay pakanengneng ed sikara na saray Judio.​—Juan 4:20-22; 8:48.

[Litrato ed pahina 12]

Bandehadon walay litrato ton mangipapanengneng ed panagbagat na ayep, komanem a siglo b.c.e.

[Credit Line]

Musée du Louvre, Paris

[Litrato ed pahina 12]

Inggapo nen Jeroboam so panagdayew ed imahen