W waszej rodzinie o 21.00 wyłącza się komórki, a w tym tygodniu już dwukrotnie przyłapaliście córkę na esemesowaniu po północy. Syn ma być w domu najpóźniej o dziesiątej wieczorem, ale wczoraj — po raz kolejny — wrócił dopiero po 23.00.

Nastolatka można jednak zdyscyplinować. Ale najpierw trzeba ustalić, dlaczego zdaje się on jawnie lekceważyć domowe zasady. Na szczęście sytuacja nie musi być aż tak zła, na jaką wygląda.

Niejasne zasady. Nastolatek nieraz ignoruje reguły, żeby się przekonać, jak daleko może się posunąć — na przykład chce sprawdzić, czy rzeczywiście wymierzycie mu karę, jaką zapowiedzieliście za określone zachowanie. Czy to znaczy, że rośnie wam w domu niepoprawny buntownik? Niekoniecznie. Prawda jest taka, że nastolatki mają luźniejszy stosunek do ustalanych reguł, gdy rodzice działają niekonsekwentnie albo gdy ich wymagania są mało klarowne.

Brak elastyczności. Niektórzy rodzice usiłują kontrolować swoje nastoletnie dzieci, ustanawiając niekończącą się listę reguł. Na nieposłuszeństwo reagują złością i wprowadzają jeszcze więcej zakazów i nakazów. Zwykle jednak to tylko pogarsza sytuację. „Im bardziej starasz się kontrolować, tym większy opór stawia nastolatek” — wyjaśniono w pewnym poradniku. „To tak, jakby próbować rozsmarować zimne masło na miękkiej kromce: chleb się rozpada i nic tu nie da zastosowanie większego nacisku” (M. Kirshenbaum i Ch. Foster, Parent/Teen Breakthrough: The Relationship Approach).

Pomocą może być odpowiednie karcenie. To coś innego niż po prostu wymierzanie kary — to przede wszystkim pouczanie. A zatem jak nauczyć nastolatka przestrzegania domowych reguł?

Bądźcie konkretni. Dzieci muszą dokładnie wiedzieć, czego się od nich oczekuje i jakie będą konsekwencje nieposłuszeństwa. Zasada biblijna: Galatów 6:7.

Wskazówka: Spiszcie reguły obowiązujące w waszym domu. Potem zastanówcie się: „Czy nie jest ich zbyt wiele? Albo zbyt mało? A może niektóre nie są już potrzebne? Czy nie powinniśmy dostosować ich do stopnia odpowiedzialności naszego dziecka?”.

Bądźcie konsekwentni. Nastolatek może poczuć się zdezorientowany, gdy za to samo wykroczenie raz mu się upiecze, a raz zostanie pociągnięty do odpowiedzialności. Zasada biblijna: Mateusza 5:37.

Wskazówka: Starajcie się dopasować konsekwencje do „przestępstwa”. Na przykład jeśli dziecko nie wraca do domu na czas, można mu wyznaczyć wcześniejszą godzinę powrotu.

Bądźcie rozsądni. Okazujcie elastyczność — dajcie nastolatkowi więcej swobody, gdy pokaże, że na nią zasługuje. Zasada biblijna: Filipian 4:5.

Wskazówka: Usiądźcie z dzieckiem i omówcie wspólnie zarówno zasady, jak i konsekwencje ich łamania. Możecie nawet zachęcić syna lub córkę do podania jakichś propozycji. Nastolatki o wiele chętniej przestrzegają reguł, gdy mają wpływ na ich ustalanie.

Kształtujcie charakter dziecka. Waszym celem nie powinno być nauczenie nastolatka ślepego posłuszeństwa. Pomagajcie mu pracować nad swoim sumieniem — rozwijać zdrowe poczucie dobra i zła (zobacz ramkę „Umacniaj w dziecku wartościowe cechy”). Zasada biblijna: 1 Piotra 3:16.

Wskazówka: Szukajcie rad w Biblii. To najlepsze źródło „karcenia, które daje wnikliwość”. Mądrość biblijna ‛udziela niedoświadczonemu roztropności’, a nastolatkowi — „wiedzy i umiejętności myślenia” (Przysłów 1:1-4).