¿Wañusqasta manchachikunkichu?

ICHÁ kay tapuymanqa, “¡mana!, imaraykuchus mana imatapis ruwawankumanchu”, nispa kutichinki. Chaywanpis, achkha runas wañusqasta manchachikunku. Arí, achkha suyuspi, castellanota parlaq suyuspi ima, runasqa, wañupuq espirituman tukusqanta, runasta ñakʼarichisqanta ima yuyasqankurayku, wañusqasta manchachikunku.

Sutʼincharinapaq, Benín llaqtapi (África occidentalpi), wañupuqpa alman kawsachkasqanta, familianta wañuchinanpaq kutimunanta ima creenku. Chayrayku achkha runasqa, wañupuqpa espiritunta mana phiñachinankupaq, uywasta qʼulachinku, millay costumbrestataq ruwanku, chaypaqtaq kapusqankumanta imatapis vendenku, chayri manuchakunku. Wakinkunataq wañusqaswan yatiriniqta parlayta maskʼanku. Chantapis wakinkuna, wañupuqkunap espiritunku ñakʼarichisqankuta nisqankuqa, mana tʼukunapaqchu.

Sutʼinchanapaq, Agboola sutiyuq runamanta parlarina, payqa Benin suyuwan, Nigeria suyuwan fronterap qayllitanpi tiyakun, nintaq: “Kay llaqtaqa, layqiriyus ruwaykunamanta juntʼa kachkan. Ususninkumanjina, wañupuqpa tukuy cuerponta jabonwan mayllanku, maypichus wañupuqkunap espiritusninku kachkanku chayman ripunanpaq. Ñuqataq, puchuq jabonta, wakin laqhiswan chaqruspa juk jawinata ruwaq kani, chaywantaq rifleyta jawichkaspa, ima animaltachus wañuchiyta munasqayta niq kani. Kay llaqtaqa, kay costumbremanta juntʼa kachkan, imaraykuchus mañakusqaykumanjina wakin kuti juntʼakuq. Chaywanpis, mana chayllachu.

”Iskaynin wawasniy wañupusqankurayku, pipis layqachiwasqanta yuyaspa, may riqsisqa yatiriqman rirqani. Paytaq imatachus yuyasqay chiqa kasqanta niwarqa, astawanpis pichus paykunata wañuchirqa pay wañupuptin wawasniypa espiritunku wata runankuman tukunankuta nillawarqataq. Kimsa kaq wawaytapis wañuchinankuta niwarqa, nisqanmanjinataq juk chhikan pʼunchayninman wawayqa wañupurqa”.

Chay kutipi Agboolaqa, Nigeria suyumanta, Jehovamanta sutʼinchaq John sutiyuq hermanota riqsirqa, payqa Biblia nisqanmanjina wañusqas mana ni imata ruwayta atisqankuta sutʼincharqa. Bibliap yachachiykunasninqa, layqa ruwaykunawan chaqrusqa costumbresta manaña ruwananpaq Agboolata yanaparqa, jinallatataq wak runastapis yanapallanmantaq.

¿Wañusqas ñakʼarichiwasunmanchu?

Mana pipis Jehová Diosjinaqa, kay tapuyman kutichiyta atinmanchu, ¿imaraykutaq? Imaraykuchus Jehová Diosqa, “janaj pachapi kaj imasta, kay pachapi kaj imastapis, mana rikukoj imasta, sutʼipi kaj imastapis” ruwan (Colosenses 1:16). Payqa, janaqpachapi kawsanankupaq angelesta, chantá kay Jallpʼapi kawsanankupaq runata, animalesta ima, ruwarqa (Salmo 104:4, NM, 23, 24). Chantapis tukuy kawsaqkunaqa, Diospa munayninrayku kawsachkanku (Apocalipsis 4:11). Chayrayku, Bibliata ukhuncharinanchikqa, may allin, imaraykuchus Bibliaqa, wañusqas ni imata ruwayta atisqankuta sutʼita willawanchik.

Biblia sutʼinchasqanmanjina, Jehová Diosninchik wañuymanta ñawpaqta parlarqa. Payqa Adanta, Evatawan nirqa mana kasukuptinku wañunankuta (Génesis 2:17). ¿Imataq paykunamanta kanan karqa? Jehová Adanta nirqa: “Jallpʼa kanki, jallpʼallamantaj kutinki”, nispa (Génesis 3:19). Arí, runa wañupuptin cuerponqa, ismupun jallpʼamantaq kutin, mana imapis kawsachkaq qhipakunchu.

Adanwan, Evawanqa, Diospa contranta uqharikusqankurayku wañunanku karqa. Chaywanpis, mana paykunaraqchu wañurqanku, manaqa Abel wawanku wañurqa, wawqin Caín wañuchisqanrayku (Génesis 4:8). Caín, ¿wañusqa  wawqinta manchachikurqachu, paypa espiritun vengakunanpaq kutimunanta yuyaspa? Mana, astawanpis payqa kawsachkaq runas payta wañuchinankumanta manchachikurqa (Génesis 4:10-16).

Kunanqa, Herodesmantañataq parlarina. Payman chʼaskasmanta yachaq runas, ‘judiospa reyninku’ paqarikusqanta willarqanku. Herodes chayta uyarispataq, paypa cuentanmanta mana wak kamachiq kananta munasqanrayku, Belenmanta qhari wawasta iskay watayuq kaqkunamanta uraman wañuchimunankuta kamachirqa. Chaywanpis, Jesusta mana wañuchiyta atirqachu, imaraykuchus juk ángel Joseman rikhurispa jinata nirqa: “Wawata, mamantawan pusarikuspa, ayqey Egipto jallpʼaman”, nispa (Mateo 2:1-16).

Chantá Herodes wañupusqantawan angelqa, Joseta nirqa: “Sayariy, wawata, mamantawan pusariykukuspa, kutipuy Israel jallpʼaman, imaraykuchus wawata wañuchiyta munajkunaqa ñapis wañurankuña”, nispa (Mateo 2:19, 20). Chay angelqa, Herodes wañusqaña kaspaqa, Jesusta manaña imatapis ruwayta atisqanta yacharqa. Arí, Joseqa, manaña Herodesta manchachikunanchu karqa. Chaywanpis, juk saqra kamachiq Arquelao sutiyuq, Herodespa cuentanmanta kamachichkarqa, chayrayku Joseqa, payta manchachikusqanrayku, familianta Galileaman pusarqa (Mateo 2:22).

Tukuy kaykunamantaqa, wañusqas mana ñakʼarichiyta atiwasqanchikta yachakunchik. Chaywanpis, Agboolap kawsayninpi rikukusqanmanta, ¿imatá nisunman?

¿Wañupuqkunap espiritunkuchu chayri supaykunachu?

Achkha watas qhipamantaq, Jesusqa achkha kutispi wakin supaykunawan tinkurqa. Paykunataq, pichus Jesús kasqanta yachaspa, “Diospa Churin” nispa nirqanku. Jesuspis pichus paykuna kasqankuta yachaspa, mana wañupuqkunap espiritunku kasqankutachu nirqa, manaqa ‘supaykuna’, nisunman saqra ángeles kasqankuta nirqa (Mateo 8:29-31; 10:8; Marcos 5:8).

Bibliaqa, mana saqra angelesllamantachu parlan, manaqa Diosman chiqa sunqu angelesmantapis parlallantaq. Génesis libropiqa, querubines nisqa angelesmanta parlan, chay angelestataq Diosqa, Edén huertapi, inti lluqsimuyniqpi churarqa, Adanta, Evatawan Edén huertaman mana yaykuqta saqinankupaq (Génesis 3:24). Adanwan, Evawanqa, chay kutipillaraqsina angelesta rikurqanku.

Chaymanta aswan qhipamantaq, achkha ángeles runaman tukuspa kay Jallpʼaman uraykamurqanku, chaywanpis chay kutiqa, mana Jehová Dioschu paykunata kachamurqa. Paykuna sapallankumanta ‘maypichus tiyakunankuta saqispa’ uraykamurqanku (Judas 6). Paykunaqa, runaspa ususisninkuwan qhariwarmijina puñuykuyta munaspa uraykamurqanku. Chay warmistaq kay angelespaq wawasniyuq karqanku, chay wawasninkutaq jukjinas karqanku, nefilim sutiwantaq riqsisqas karqanku. Jinamanta kay saqra ángeles, wawasninku imaqa, kay Jallpʼaman saqra ruwaykunata juntʼachirqanku (Génesis 6:1-5). Chayraykutaq Diosqa, saqra runasta, nefelimkunatawan jatun parapi chinkachinanta nirqa, ¿saqra angelesrí wañurqankuchu?

Mana, imaraykuchus Jatun Para qallariptinkama kay angelesqa, mana wañunankupaq janaqpachaman kutipurqanku. Chaywanpis Jehovaqa, “ñaupaj jatun kayninkuta mana waqaychasqankurayku”, manaña chiqa sunqu angeleswan kanankuta saqirqachu (Judas 6, Qheshwa Biblia). Biblia nin: “Yachanchej Dioska angelesta juchallicuskancuta mana perdonarkachu. Manachayrí manchay yana lakha uqhu pachaman [Tartaroman, NM] paycunata wijchʼorka juicio pʼunchaycama wiskʼaska canancupaj”, nispa (2 Pedro 2:4, Dios Parlapawanchej).

¿Imataq kay Tártaro? Tartaromanta parlaspaqa, mana juk lugarmantachu parlachkanchik, manaqa supaykuna kʼumuykachachisqas, pʼinqaypi qhawasqas kasqankumanta parlachkanchik. Chayrayku paykunaqa, manaña watiqmanta runaman tukuyta atinkuchu. Chaywanpis kay supaykunaqa, runata chʼawkiyachkallankupuni. Chantapis paykunap atiyninpi kanankupaq, runaman, animalkunaman ima yaykunku (Mateo 12:43-45; Lucas 8:27-33). Astawanpis wañupuqkuna kawsachkallasqankutapuni yuyachinawanchikpaq, Diospa Palabranwan churanakuq costumbresta ruwananchikpaq, chaykunata ruwaspataq Diosmanta karunchakunanchikpaq  wañupuqkunap espiritunkupis kankumanjina rikuchikunku.

Wañusqasta manaña manchachikunapaq, ¿imatá ruwasunman?

Wañusqas mana ni imata ruwayta atisqankuta Biblia sutʼinchasqanqa, Agboolapaq sutʼi karqa. Chayraykutaq, astawan yachakunanpaq Johnwan Bibliamanta yachakuyta qallarirqa. Agboolaqa, wawasnin wañupuspa mana espiritusmanchu tukusqankuta, nitaq pichus wañuchirqa paypa wata runankumanjinachu tukunankuta, manaqa aya pʼampanallapi kachkasqankuta yachaspa mayta kusikurqa (Juan 11:11-13).

Biblia nisqanmanjina kawsakuyta munaspataq, layqa ruwaykunawan chhapusqa imasta ruphaykuchirqa (Hechos 19:19). Vecinosninmanta wakinqa: “¡Espiritusta phiñachinki!”, nispa nirqanku. Chaywanpis Agboolaqa, manaña wañusqasta manchachikurqachu, payqa imatachus Efesios 6:11, 12, pʼitikunapi nisqanta kasukurqa, chaypitaq nin: ‘Diospa qusqan maqanakuna pʼachawan pʼachallikuychik, patapi kaq saqra espirituspa contranpi maqanakunaykichikpaq’, nispa. ¿Imatá niyta munan Diospa qusqan maqanakuna pʼachawan pʼachallikuy? Chiqa kaqta yachakuy, chiqan kaqmanjina ruway, Reinomanta allin willaykunata willay, iñiyniyuq kay, espiritup espadanta nisunman Diospa Palabranta allinta apaykachay ima, niyta munan. Ajinata ruwayqa, supaykunamanta sumaqta jarkʼakunanchikpaq yanapawanchik.

Agboolataqa, familiaresnin, amigosnin ima, manaña layqa ruwaykunaswan chapusqa costumbresta ruwasqanrayku manaña parlapayarqankuchu. Chaywanpis, Jehovamanta sutʼinchaqkunap Tantakunapaq Wasinkupiqa, wak amigosta tarirqa, Bibliap nisqanmanjina kawsaqkunata.

Chantapis Agboolaqa, Diosninchik tumpamantawan kay Jallpʼamanta saqra ruwaykunata, supaykunata ima, wiñaypaq chinkachinanta yachakurqa (Apocalipsis 20:1, 2, 10). ‘Tukuy pʼampasqa kaqkunata’, Dios kawsarichimunanta yachakullarqataq (Juan 5:28, 29). Achkha runas, Abel, Herodes wañuchichisqan wawitaspis, kawsarimunqanku. Agboolap kimsantin wawasninpis kawsarimullanqankutaq, chaytataq Agboola suyachkan. Ñuqanchikpa munasqa familiaresninchikpis kawsarimullanqankutaq. Wañupuqkuna kawsarimuspaqa, wañusqa kachkaspa ni yuyayniyuq, ni yachayniyuq kasqankuta sutʼinchawasunchik, chantapis paykunapaq imaymana costumbresta ruwasqanku, qhasi mana kaqlla kasqanta sutʼinchallawasuntaq.

Chayrayku, yachakusqanchikmanjina wañusqasta mana manchachikunachu, astawanpis wañupuqkuna kawsarimunankuta, paykunawantaq tinkukapunanchikta ima suyakuchkanchik. Chay pʼunchay chayamunankamataq, iñiyninchikta kallpachanapaq Bibliata ukhunchanallapuni. Chantapis, Biblia nisqanmanjina kawsaqkunawan khuska kana, tukuy layqiriyusmanta usqhayllata tʼaqakuna, supaykunamantataq ‘Diospa qusqan maqanakuna pʼachawan pʼachallikuspa’ jarkʼakuna (Efesios 6:11). Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, Bibliap nisqanta ruwayta munaqkunata, ¿Imatapunitaq Biblia yachachin?  *, librowan Bibliamanta mana ni imata mañaspalla yachachinku.

Kunantaq Agboolaqa, wañusqasta manaña manchachikunchu, supaykunamanta imaynatachus jarkʼakuytapis yachan. Pay nin: “Kimsantin wawasniy imaraykuchus wañusqankuta mana yachanichu, chaywanpis, Jehová Diosta yupaychasqaymantapacha, qanchis wawasniyuq kani, nitaq runas creesqankumanjina, ima espiritupis paykunata ñakʼarichiq jamunchu”.

[Sutʼinchaynin]

[13 paginapi sutʼinchaynin]

Agboolaqa, wañusqasta manaña manchikunchu, supaykunamantapis jarkʼakuyta yachan