Llapan kanqanman ëwari

¿Ima nintaq Bibliachö diezmupaq?

¿Ima nintaq Bibliachö diezmupaq?

Bibliachö ima ninqan

 Unë witsanmi Diosnintsikqa israelïtakunata mandarqan diezmuta a entregayänampaq. Diezmuqa karqan watachö imatapis tariyanqampita chunkaman rakirir juk kaqta entregayanqanmi, y tsë entregayanqantaqa Kamakoq Diosta adorayanqanchömi utilizäyaq. Kikin Diosnintsikmi kënö nir mandakurqan: “Chakrëkikuna wayunqampitaqa, cada chunkapita juktam [o “diezmutam”, Teyta Diospa Willakïnin] Teyta Diospaq cada wata apayänëki” (Deuteronomiu 14:22).

 Moises qellqanqan leykunachömi Diosqa mandakurqan israelïtakuna diezmuta apayänampaq. Peru tsë leyqa tsë tiempullapaqmi karqan, tsëmi kanan tiempu cristiänukunaqa diezmuta mana entregayannatsu (Colosensis 2:13, 14). Tsëpa rantinqa, cada ünum ëkallawampis qellëninkunawan yanapakuyta puëdiyan. Bibliachö kënö ninqantam cäsukuyan: “Teyta Diosqa kushi kushilla qarakoqtam kuyan, tsëmi cada ünu shonqunchö decidinqannö ruratsun, peru ama mana munëkar o obligashqanöqa” (2 Corintius 9:7).

 Diezmupaq, ¿ima nintaq Unë Testamentuchö?

 Unë Testamentu nir reqiyanqan Bibliachöqa atska kutim diezmupaq parlan. Peru masqa parlan leykunata Moises qellqanqan tiempupita witsëpa pasanqampaq parlarmi. Tsënö karpis, mas unë tiempupaq parlarpis diezmupaqqa ishkë kutim parlan.

Leykunata manaraq Moises qellqaptin

 Puntataqa Abranpaqmi (Abrahan) Bibliachöqa nin diezmuta entreganqanta (Genesis 14:18-20; Hebrëus 7:4). Capaz tsë diezmuqa karqan Salemchö gobernaqta imëka qarëkunata Abran entreganqan. Tsëpita witsëpa Abrahan o tsurinkuna diezmuta entregayanqan o manana entregayanqanqa manam musyëtsu, Bibliachöqa manam tsëta willakuntsu.

 Tsëpitaqa, Abrahanpa willkan Jacobpaqmi Bibliachöqa nin diezmuta entreganqanta. Pëqa “llapan bendicimanqëkipitam diezmuta entregashqëki” nirmi Teyta Diosta änishqa karqan (Genesis 28:20-22). Capaz tsë diezmuqa karqan animalkunata pishtar Diospaq kayanqan, tsëtam Bibliata estudiaqkuna niyan. Tsënö karpis, tsë änikunqantaqa pëllam cumplinan karqan, manam familiankunaqa.

Leykunata Moises qellqanqanchöna

 Israelïtakunataqa Diosnintsikmi mandarqan diezmuta entregayänampaq, y tsë entregayanqantaqa utilizäyaq Diosta adorayanqanchömi.

  •   Diezmutaqa utilizäyaq Diosta sirweq levïtakunapaqmi, y pëkunapita wakinqa sacerdötim kayaq. Pëkunaqa llapan junaqkunam Diosta sirwiyaq, y manam trabajapakuyaqtsu ni chakrankunapis kaqtsu (Nümerus 18:20, 21). Israelïtakunaqa mana sacerdöti kaq levïtakunatam tsë diezmuta entregayaq, y levïtakunanam, tsë chaskiyanqan diezmupita chunka kaq partita sacerdötikunata rakipuyaq (Nümerus 18:26-29).

  •   Juk diezmutapis israelïtakunaqa watachö juk kutim entregayaq. Tsë kaq diezmuqa levïtakunapaq y mana levïta kaqkunapaqmi karqan (Deuteronomiu 14:22, 23). Israelïtakunaqa tsë diezmutam utilizäyaq familiankunawan Diosta adorayänan fiestakunachö. Y wakin watakunachöqa tsë diezmukunawanmi waktsakunata yanapayaq (Deuteronomiu 14:28, 29; 26:12).

 ¿Imanötan musyayaq diezmu ëka kanqanta? Israelïtakunaqa cada watam cosechayanqankunata chunkaman rakiyaq, y chunkaman rakiyanqampitam jukta diezmupaq churayaq (Levïticu 27:30). Qellëchö churëta munarqa, cosechayanqan mikuypa chanimpita ichik mastam (20% masta) churayaq (Levïticu 27:31). Tsënöllam Moises qellqanqan leychö kënö mandakoq: “Cada chunka wäkëkikunapita y cada chunka üshëkikunapita y cabrëkikunapita jukqa Teyta Jehoväpaqmi kanqa” (Levïticu 27:32).

 Animalninkunapita diezmuta entregayänampaqqa, corralnimpita yarqoq animalninkunatam chunkayaq yupayaq, y cada chunka kaqtam diezmupaq rakiyaq. Moises qellqanqan leychömi nirqan tsë animal sänu o mana sänu kanqanta mana rikäyänampaq y jukwan mana cambiayänampaq. Y qellëwanqa manam ni imanöpapis tsë diezmuta paguëta puëdiyaqtsu (Levïticu 27:32, 33). Peru Diosta adorayanqan fiestakunapaq apayanqan juknin kaq diezmutam sïqa qellëchöpis paguëta puëdiyaq. Y tsëqa karupita ëwaq israelïtakunapaq alläpa allim karqan (Deuteronomiu 14:25, 26).

 ¿Imëtaq israelïtakunaqa diezmuta entregayaq? Cada watam (Deuteronomiu 14:22). Peru cada qanchis watatam israelïtakunaqa diezmuta entregayaqtsu. Cada qanchis watataqa israelïtakunaqa säbadu nirmi reqiyaq, y wata entërum jamayaq, manam ni murukuyaqtsu (Levïticu 25:4, 5). Tsëmi tsë wataqa diezmuta mana entregayaqtsu. Y cada qanchis watakuna kima kuti y joqta kuti cumpliriptinmi juknin kaq diezmuta waktsakunata y levïtakunata entregayaq (Deuteronomiu 14:28, 29).

 ¿Imanötan castigayaq diezmuta mana entregaqkunata? Moises qellqanqan leychöqa manam imanö castigayänampaq kaqta neqtsu. Israelïtakunaqa concienciankunata cäsurmi imëpis diezmuta entregayaq. Diezmuta entregarirqa Diosta mañakurmi niyaq diezmuta imanö cumpliyanqanta, y nïkurmi bendicionninta Diosta mañakuyaq (Deuteronomiu 26:12-15). Diezmuta mana entreguëqa Diospaqqa kaq imantapis suwapoq cuentam (Malaquïas 3:8, 9).

 Diezmu entreguëqa, ¿alläpa difïcilku karqan? Manam, kikin Teyta Diosmi israelïtakunata änirqan diezmuta entregayaptinqa imëpis bendicinampaq kaqta y imankunapis mana faltatsinampaq kaqta (Malaquïas 3:10). Peru diezmuta mana entregaqkunataqa manam Teyta Dios bendiceqtsu, y imëkapis mana allim yarqapoq. Levïtakuna y sacerdötikunapis diezmuta mana chaskirqa manam puëdiyaqtsu Teyta Diosta adorayänampaq rurëkunachö shumaq yanapakuyta (Nehemïas 13:10; Malaquïas 3:7).

 Diezmupaq, ¿ima nintaq Mushoq Testamentuchö?

 Jesus Patsachö kawanqan witsanqa diezmuta entregayaqraqmi, peru pë wanukuskiptinqa manam precisarqannatsu.

Jesus Patsachö kawanqan witsan

 Mushoq Testamentuchömi willakun Jesus kawanqan witsanqa israelïtakuna diezmuta entregar sïguiyanqanta. Kikin Jesuspis musyarqanmi tsënö rurayänan precisanqanta, tsënö kaptimpis, alläpam cölerakurqan religionkunachö mandakoqkunapaq. Pëkunaqa alläpanam israelïtakunata diezmuta exigiyaq. Tsëmi Jesusqa nirqan: “Peru alli kaqta rurayänëkipaq, llakipäkoq kayänëkipaq y markäkuypaq o yärakuypaq kayänëkipaq Leychö mandakunqantaqa mana kaqpaqmi churayanki” (Mateu 23:23).

Jesus wanukunqanchöna

 Jesus wanukunqampita witsëpaqa noqantsikpaqpis manam precisarqannatsu diezmuta entreganantsik. Jesus wanuskiptinqa Moises qellqanqan leyta cumpliyänanqa mananam precisarqannatsu, ni “wawqinkunata diezmuta cobrayänampaq mandakuyta” cumpliyänampis (Hebrëus 7:5, 18; Efesius 2:13-15; Colosensis 2:13, 14).

a Bibliachö diezmu nirqa parlëkan “imatapis tariyanqampita [...] chunkaman rakirir juk kaqta Diospa rakiyanqampaqmi” (Diccionario Bíblico Eerdmans, 2016 kaq, 485 kaq pägina).