Salmus 119:1-176
-
Teyta Diospa palabrampita kushikun
-
“¿Imanöraq juk jövin mana allikunata mana rurar kawanman?” (9)
-
“Leynikikunatam alläpa kuyä” (24)
-
“¡Leynikitaqa alläpam kuyä!” (97)
-
“Yachatsimaqkunapitapis mas alli pensëta yachä” (99)
-
“Palabrëkiqa puriptï aktsimaq aktsinömi” (105)
-
“Palabrëkiqa llapampis rasumpa kaqllam” (160)
-
Leynikita kuyaqkunaqa tranquïlum kawakuyan (165)
-
א [älef]
119 Jutsata* mana ruraqkunay Teyta Jehoväta cäsukoqkunaqa kushishqam kawakuyan.+
2 Teyta Dios consejaptin cäsukoqkunay yachatsinanta llapan shonqunkunawan asheqkunaqa+ kushishqam kayan.+
3 Mana allikunataqa manam rurayantsu,Teyta Dios munanqannömi kawakuyan.+
4 Teyta Dios, qammi niyämarqunkimandakunqëkita llapanta cumpliyänäpaq.+
5 Ima alliraq këkunman,+¡mandakunqëkita cäsukur imëpis kawakuptïqa!
6 Tsëqa mandakunqëkikunata yachakur,manachi penqakümantsu.+
7 Teyta Dios, leynikikunaqa* allillam,tsëpita yachakurmi limpiu shonqüwan alabashqëki.
8 Mandakunqëkitaqa cäsukushaqmi,ama imëpis dejallämëtsu.
ב [bet]
9 ¿Imanöraq juk jövin mana allikunata mana rurar kawanman?
Imëpis allillata rurar y palabrëkita cäsukurmi.+
10 Teyta Dios, yachatsimänëkipaqmi llapan shonqüwan ashï.
Mandamientuykita imëpis cäsukunäpaq yanapëkamë.+
11 Jutsaman* mana ishkinäpaqmi,+palabrëkita shonqüchö yarparëkä.+
12 Teyta Jehovä, alabashqa këkullë.
Mandakunqëkikunata yachëkatsillämë.
13 Noqaqa llapan mandamientuykikunatam willakurqö.
14 Imëka riquëzakunata tarir kushikunqäpitapis,+leynikikunata yarpätsimanqëkiwanmi masqa kushikü.+
15 Yachatsimanqëkimanmi alli pensashaq.*+
Munanqëkinö kawakunäpaqmi imë hörapis yarpäshaq.+
16 Leynikikunataqa kuyämi.
Palabrëkitaqa manam qonqashaqtsu.+
ג [guïmel]
17 Teyta Dios, sirweqnikim kallä,llakipämar* yanapëkallämë palabrëkita cäsukur kawakunäpaq.+
18 Teyta Dios yanapëkallämë,leynikichö qellqarëkaqta shumaq entiendinäpaq.
19 Kë patsachöqa forastërullam kallä,+mandamientuykikunata entiendïkatsimë.
20 Juzgarnin condenanqëkitaqa,¡imanömi musyëta munëkü!
21 Orgullösukunata y mandakunqëkita mana cäsukoqkunatamqayapanki.+
22 Despreciamar burlapämaqkunapita librëkamë.
Noqaqa leynikitam* cäsukurqö.
23 Mandakoqkuna juntakëkur rimayämaptimpis,noqaqa mandamientuykikunamanmi alli pensä.*
24 Leynikikunatam alläpa kuyä,+tsëchömi alli consëjukunata tarï.+
ד [dälet]
25 Mana allikunapa pasarmi wanushqanöna o wañushqanöna patsachö+ jitarëkä.
Änikunqëkinö* salvëkamë mana wanunäpaq.+
26 Llapan ruranqäta willapteqmi qamqa wiyamarqëki.
Mandamientuykikunata yachëkatsimë.+
27 Teyta Dios, yachatsimanqëkita alli entiendinäpaq yanapëkamë,tsënöpam llapan ruranqëkiman alli pensashaq y munanqëkinö kawakushaq.+
28 Alläpa llakishqa karmi punuytapis tarïtsu,änikunqëkinö* kallpayoqta tikrëkatsimë.
29 Mana alli rurëkunapita salvëkamë.+
Leynikita yachatsimar yanapëkamë.
30 Qam munanqëkinömi kawakushaq.+
Qamqa imëpis allim juzganki.
31 Teyta Jehovä, leynikikunataqa imëpis cäsukümi.+
Ama penqakuychö quedalläshaqtsu.+
32 Mandamientuykikunatam imëpis cäsukushaq.
Qammi maslla entiendinäpaq yanapamanki.*
ה [he]
33 Teyta Jehovä, mandamientuykikunata yachëkatsimë.+
Noqaqa wanukunqäyaqmi cumplishaq.+
34 Entiendïkatsimëleynikita cäsukunäpaqy llapan shonqüwan cumplinäpaq.
35 Mandamientuykikunata cäsukur kawakunäpaq yanapëkamë,+tsëta cäsukurmi kushishqa kawakü.
36 Munënïllata mana ashinäpaq,y leynikita llapan shonqüwan cäsukunäpaq yanapëkamë.+
37 Mana allikunata mana rikänäpaq yanapëkamë,+munanqëkinö kawakunäpaq yanapëkamë.
38 Sirwishoqnikim kallä, änimanqëkita* cumplïkullë,tsënöpam respetayäshunki.*
39 Penqakuychö quedashqa karmi mantsakashqa këkä, yanapëkallämë.
Qamqa allim juzganki.+
40 Mandakunqëkitaqa alläpam kuyä, qamqa alli ruraqmi kanki,ama wanunäta o wañunäta permitïkuytsu.
ו [waw]
41 Teyta Jehovä, alläpa kuyamanqëkita musyanäpaq yanapëkallämë,+änikunqëkinö* salvëkallämë.+
42 Tsënöpam insultamaq nunata upällatsishaq,noqaqa palabrëkimanmi confiakü.
43 Rasumpa kaqta willakunäpaq yanapëkamë.
Noqaqa justiciata ruranëkipaq kaqtam shuyarä.
44 Leynikitaqa cumplishaqmi,+imëpis cumplishaqmi.
45 Mandakunqëkikunata cäsukurmimëta ëwarpis alli kawashaq.+
46 Leynikipita gobernantikunata parlaparpis,manam penqakushaqtsu.+
47 Mandamientuykikunataqa kuyämi.
Awmi, rasumpam kuyä.+
48 Mandamientuykikunata kuyarmi, makïta pallarkur* mañakamushaq.+
Mandakunqëkikunamanmi alli pensashaq.*+
ז [zayin]
49 Änimanqëkita ama qonqëkullëtsu,tsëtam shuyëkä.
50 Änikunqëkikunaman yarparanqämi mana allipa pasaptï yanapaman.+
Ninqëkikunaman confiakurmi kananyaq kawëkä.
51 Orgullösukuna noqapita alläpa burlakuyaptimpis,leynikitaqa cumplikällam.+
52 Teyta Jehovä, mana cäsukoq nunakunataunë witsan+ castiganqëkiman yarpanqämi yanapaman.+
53 Leynikikunata mana alli nunakuna mana cäsukuyaptinmialläpa cölerä.+
54 Mëchö kawaptïpis* noqapaqqa,alläpa shumaq cancionkunanömi mandamientuykikunaqa.
55 Teyta Jehovä leynikita cumplita munarmi,+paqaspapis jutikita yarparä.
56 Tsëtam imëpis rurarqö,noqaqa yachatsimanqëkitam cäsukü.
ח [jet]
57 Teyta Jehovä, qamqa herenciä cuentam kanki,+palabrëkita cäsukunäpaqmi änirqoq.+
58 Teyta Dios, llapan shonqüwanmi qamman rogakamü,+änikunqëkinö yanapëkallämë.+
59 Imanö kawakunqämanmi yarpachakurqö,tsënöpa leynikikuna ninqannö yapë kawakunäpaq.+
60 Mandamientuykikunataqa rasmi o sasmi cumplï.+
61 Mana alli nunakuna entëru lädüman trampata churayämuptimpis,noqaqa manam leynikita qonqätsu.+
62 Pullan paqasmi sharkü qamta agradecikunaqpaq,+qamqa allim juzganki.
63 Respetayäshoqnikikunawan*
y mandakunqëkita cäsukoqkunawanmi amïgu kä.+
64 Teyta Jehovä, alläpa kuyakoq kanqëkiqa kë patsachö imëkata ruranqëkichömi rikakun.+
Mandamientuykikunata yachëkatsimë.
ט [tet]
65 Teyta Jehovä, sirweqnikim kallä,änikunqëkinömi* rikämarqunki.
66 Mandamientuykikunamanqa confiakümi.
Alli juiciuyoq kanäpaq yanapëkamë y yachaqta tikrëkatsimë.+
67 Unëqa cuentata mana qokurmi jutsata* ruraq* kä y alläpam sufreq kä,peru kananqa palabrëki ninqannömi kawakü.+
68 Teyta Dios, qamqa allim kanki+ y ruranqëkikunapis allillam,mandamientuykikunata yachëkatsimë.+
69 Orgullösukunaqa ulikurkurmi o llullakurkurmi tumpayäman,*peru noqaqa yachatsimanqëkitam llapan shonqüwan cäsukü.
70 Pëkunaqa manam llakipäkuyta* yachayantsu,+peru noqaqa leynikitam kuyä.+
71 Mandamientuykikunata cäsukuytaqa yachakurqöjutsata* ruranqäpita sufrirmi.+
72 Leynikita musyatsikunqëkiqa, noqapaqqa alläpa allim,+örupita y pläta metalpita rurashqa mëtsika qëllëpitapis mas allim.+
י [yod]
73 Makikiwan ruramarmi kamamarqëki.
Mandamientuykita entiendinäpaq yachëkatsillämë.+
74 Noqaqa palabrëkimanmi confiakü,tsëmi llapan respetayäshoqnikikunaqa* rikämar kushikuyan.+
75 Teyta Jehovä, musyämi juzganqëkiqa allilla kanqanta,+parlanqëkita cumplirmi sufritsimarqunki.+
76 Teyta Dios qamqa alläpa kuyakoqmi kanki,+änimanqëkinö* shoqëkallämë.
77 Mana wanunäpaq o wañunäpaq llakipëkallämë.*+
Noqaqa leynikita alläpam kuyä.+
78 Orgullösukunaqa, mana imanëkaptïmi* imëkata rurayäman,penqakushqa ushayätsun.
Noqaqa yachatsimanqëkimanmi alli pensashaq.*+
79 Respetayäshoqnikikuna*y leynikita musyaqkunaqa noqaman kutiyämutsun.
80 Penqakushqa mana quedanäpaq,+mandamientuykikunata cäsukunäpaq yanapëkamë.+
כ [kaf]
81 Palabrëkimanmi confiakü,¡salvamänëkitam alläpa munëkullä!+
82 Palabrëki cumplikänantaqa rikëtanam munëkü.+
“¿Imëraq shoqamanki?” nirmi pensä.+
83 Qoyëwan o qoshniwan tsakishqa qara porongunömi kallä.
Peru mandamientuykikunataqa manam qonqätsu.+
84 ¿Imëyaqraq shuyaräshaq?
Chikimar qatikachämaqkunataqa, ¿imëraq juzgar castiganki?+
85 Orgullösukuna y leynikita mana cäsukoqkunam,ishkinäta munar patsata uchkuyan.
86 Mandamientuykikunaqa llapampis confiakuypaqmi.
Mana imanëkaptïmi chikimaqkunaqa qatikachäyäman, yanapëkallämë.+
87 Cäsim wanutsiyämashqa o wañutsiyämashqa,peru noqaqa mandakunqëkitam cäsukurqö.
88 Qamqa alläpa kuyakoqmi kanki, mana wanunäpaq salvëkallämë.
Mandamanqëki leykunatam cäsukushaq.
ל [lämed]
89 Teyta Jehovä, imanömi ciëlupis ushakantsu,tsënöllam palabrëkipis ushakanqatsu.+
90 Änikunqëkitaqa imëpis cumplinkim.+
Kë patsataqa rurarqunki mana ushakänampaqmi.+
91 Qam mandakuptikim llapan kamanqëkipis kananyaq këkan.
Llapampis qamtam sirwiyäshunki.
92 Leynikita mana kuyarqa,unënachi sufrir wanuküman o wañuküman karqan.+
93 Yachatsimanqëkitaqa manam qonqashaqtsu.
Tsëta cäsukushqa karmi kananyaq kawëkä.+
94 Noqaqa qampam kallä, salvëkallämë.+
Yachatsimanqëkikunatam cäsukurqö.+
95 Chikimaq nunaqa wanutsimänampaqmi shuyarëkäman,peru noqaqa leynikikunatam llapanta cäsukü.
96 Rikarqömi imëkapis alli rurashqa kanqanta,peru mandamientuykim tsëpitapis mas alliqa.
מ [mem]
97 ¡Leynikitaqa alläpam+ kuyä!
Imë hörapis tsëllamanmi pensëkä.*+
98 Mandamientuykiqa alläpam yanapaman,tsëmi chikimaqkunapitapis mas yachaq kä.+
99 Leynikikunamanmi imëpis alli pensä,*tsëmi yachatsimaqkunapitapis mas alli pensëta yachä.+
100 Mandakunqëkikunatam cäsukü,tsëmi mayor nunakunapitapis mas alli portakü.
101 Palabrëki ninqannö kawakurmi,mana allitaqa rurëta munätsu.+
102 Qam yachatsimashqa kaptikim,mandamientuykikunataqa imëpis cumplï.
103 Palabrëkiqa alläpa shumaqmi.
Abëjapa mielnimpitapis masran mishkin.+
104 Yachatsimanqëkikunam yanapaman mas yachaq kanäpaq,+tsëmi mana alli rurëkunataqa chikï.+
נ [nun]
105 Palabrëkiqa puriptï aktsimaq aktsinömi,*mëpa ëwaptïpis aktsimaq aktsinömi.+
106 Leynikikunaqa llapampis allillam,cumplinäpaqmi änikurqö y cumplishaqmi.
107 Imëka mana allikunapa pasarmi alläpa sufrikä.+
Teyta Jehovä, änikunqëkinö* salvëkamë mana wanunäpaq o wañunäpaq.+
108 Teyta Jehovä, llapan shonqüwan alabanqaqta+ wiyëkallämë.
Leynikikunatapis yachëkatsillämë.+
109 Imë hörapis peligruchömi këkä,peru leynikitaqa manam qonqätsu.+
110 Mana alli nunakunaqa ishkinäpaqmi trampata churayämun,peru noqaqa mandamanqëkitam cäsukü.+
111 Leynikikunaqa imëpis mana ushakaq herenciä cuentam,tsëwanmi kushishqa imëpis kakü.+
112 Mandamientuykikunataqa imëpis cumplishaqmi,wanukunqäyaqmi o wañukunqäyaqmi cumplishaq.
ס [sämekh]
113 Noqaqa leynikita kuyämi,+peru janan shonqulla kuyayäshoqnikikunataqa* chikïmi.+
114 Palabrëkiman confiakuptïmi,+qamqa imëkapita tsapämanki, y escüdü cuentam kanki.+
115 Noqaqa, Diosnï mandakunqankunatam cumplita munä,mana alli nunakuna ama witipäyämëtsu.+
116 Teyta Dios, änikunqëkinö* yanapëkallämë,+tsënöpam kawëkäshaqraq.
Llakishqa* mana quedanäpaq shuyaranqä cumplikëkullätsun.+
117 Teyta Dios, salvëkallämë.+
Tsënöpam imëpis mandamientuykikunata cumplishaq.+
118 Mandamientuykikunata mana cäsukoq nunakunataqa, qamqa manam cäsunkitsu.+
Tsë nunakunaqa alläpam ulikuyan o llullakuyan y pïmëtam engañayan.
119 Mana alli nunakunataqa basüratanömi jitarinki,+tsëmi noqaqa leynikita kuyä.
120 Qamta mantsarnikim karkaryëkä,leynikita mana kaqpaq churëtaqa alläpam mantsä.
ע [ayin]
121 Noqaqa alli kaqtam rurarqö y justiciatam rurarqö.
Sufritsimëta munaq nunakunapa makinchöqa ama dejamëtsu.
122 Sirwishoqnikim kallä, yanapamänëkipaq änïkallämë.
Ama orgullösukunaqa sufritsiyämätsuntsu.
123 Salvamänëkita munar+ alläpa rikachakamuptïmi, nawïpis rikannatsu.
Änikunqëkita* cumplinëkipaq kaqtam shuyarëkä.+
124 Alläpa kuyakoq kanqëkita musyanäpaq yanapëkamë.+
Mandamientuykikunata yachëkatsillämë.+
125 Sirwishoqnikim kallä,leynikikunata entiendinäpaq yanapëkamë.+
126 Teyta Jehovä, nunakunaqa manam leynikita cäsukuyashqatsu,tsëmi castiganëki junaq chämushqana.+
127 Noqaqa örupitapis masmi mandamientuykita kuyä,alli kaq örupitapis mas.+
128 Yachatsimanqëkiqa, noqapaq alläpa allim,+mana alli rurëkunataqa chikïmi.+
פ [pe]
129 Leynikikuna alläpa shumaq kaptinminoqaqa cäsukü.
130 Palabrëkiqa aktsinömi,+mana yachaqtam yachaqta tikratsin.+
131 Yakunëpanöran y mallaqëpanöran,mandamientuykikunata yachakuyta munëkü.+
132 Teyta Dios ama dejaramëtsu, llakipëkallämë,*+jutikita kuyaqkunata yanapanqëkinö* yanapëkallämë.+
133 Alli kawakunäpaq palabrëkiwan yachëkatsimë,mana alli munënïkuna vencimänanta ama permitïkullëtsu.+
134 Sufritsimaq nunakunapita salvëkallämë.
Tsëqa yachatsimanqëkita cäsukurmi kawakushaq.
135 Teyta Dios, qamqa kuyakoqmi kanki.+
Sirweqnikim kallä, mandamientuykikunata yachëkatsimë.
136 Nunakunaqa manam leynikita cumpliyantsu.
Tsëta rikar waqaptïmi weqïpis mayu* yakunöraq ëwan.+
צ [sadë]
137 Teyta Jehovä, qamqa allikunata ruraqmi kanki,+y ninqëkikunapis allillam.+
138 Leynikikunaqa alli kaqllamy confiakuypaqmi.
139 Qamta kuyanqaqqa, ninanöran shonqüchö rawran o lunyan.+
Chikimaqkunaqa manam palabrëkita cäsukuyashqatsu.
140 Palabrëkiqa alläpa shumaq* kaptinmi+alläpa kuyä.+
141 Mana kaqllam kallä y despreciayämanmi,+peru yachatsimanqëkitaqa manam qonqarqötsu.
142 Justiciata ruranqëkiqa manam imëpis ushakanqatsu+leynikiqa rasumpa kaqllam.+
143 Llakikurpis y imëka mana allikunapa pasarpis,mandamientuykitaqa kuyëkällam.
144 Leynikikunaqa llapampis allillam y manam ushakantsu.
Entiendinäpaq yanapëkamë,+ tsënöpam kawëkäshaqraq.
ק [qof]
145 Llapan shonqüwanmi qayakëkämü, wiyëkallämë Teyta Jehovä.
Mandamientuykitaqa cäsukushaqmi.
146 Salvëkamänëkipaqmi qamman mañakëkämü,leynikikunataqa cäsukushaqmi.
147 Patsapis manaraq waraptin sharkurmi, yanapëkamänëkipaq waqar rogakamü.+
Änikunqëki cumplikänantam shuyarä.
148 Pullan paqas riyarmi o rikcharmi,palabrëkiman alli pensä.*+
149 Teyta Jehovä, qamqa alläpa kuyakoqmi kanki, parlapanqaqta wiyëkallämë.+
Allita ruraqmi kanki, ama wanunäta o wañunäta permitïkuytsu.
150 Penqakuypaq mana allita ruraq nunakunaqa chëkäyämunnam,pëkunaqa manam imanöpapis leynikita cäsukuyantsu.
151 Teyta Jehovä lädüchömi këkanki.+
Llapan mandamientuykiqa rasumpa kaqllam.+
152 Tsëtaqa unënam leynikichö yachakurqä.
Imëpis mana ushakänampaqmi rurarqunki.+
ר [resh]
153 Teyta Dios, leynikitaqa manam qonqätsu.
Rikëkallämë, alläpam sufrikä, salvëkallämë.+
154 Teyta Dios, defindïkallämë y yanapëkallämë,+änikunqëkinö* salvëkamë mana wanunäpaq o wañunäpaq.
155 Mana alli nunakunaqa, manam ichikllapis mandamientuykita musyëta munayashqatsu,tsëmi salvankitsu.+
156 Teyta Jehovä, qamqa alläpa llakipäkoqmi* kanki.+
Alli ruraqmi kanki, ama wanunäta o wañunäta permitïkuytsu.
157 Chikimar qatikachämaqkunaqa mëtsikaqmi kayan,+tsënö kaptimpis noqaqa leynikikunatam cäsukü.
158 Engañakoq nunakunata rikarqa melanämi.
Pëkunaqa palabrëki ninqanta manam cäsukuyantsu.+
159 ¡Yachatsimanqëkitaqa alläpam kuyëkullä!
Teyta Jehovä, qamqa alläpa kuyakoqmi kanki, wanuypita salvëkamë.+
160 Teyta Dios, palabrëkiqa llapampis rasumpa kaqllam.+
Leynikikunaqa llapampis allillam y manam imëpis ushakanqatsu.
ש [sin o shin]
161 Mandakoqkunaqa ima mana allitapis mana rurëkaptïmi qatikachäyäman.+
Peru noqaqa palabrëkitam alläpa respetä.+
162 Palabrëkiman pensarqa,imëka väleq cösaskunata tarikushqanömi alläpa kushikü.+
163 Ulikuyanqantaqa o llullakuyanqantaqa alläpam chikï,+peru leynikitaqa kuyämi.+
164 Leynikikuna alli kaptinmi,cada junaq qanchis kuti alabaq.
165 Leynikita kuyaqkunaqa kushishqam kawakuyan,+pëkunaqa manam ima trampamampis ishkiyanqatsu.
166 Teyta Jehovä, salvamänëkitam shuyaräy mandakunqëkikunatam cäsukü.
167 Leynikikunataqa cäsukümi,y llapan shonqüwanmi kuyä.+
168 Mandakunqëkikunata y leynikikunatam cäsukü,qamqa ima ruranqätapis rikëkankim.+
ת [taw]
169 Teyta Jehovä, yanapëkamänëkipaq rogakur qayakallämuptï wiyëkallämë.+
Alli entiendeq kanäpaq palabrëkiwan yachëkatsimë.+
170 Rogakur mañakamuptï wiyëkallämë.
Änikunqëkinö* salvëkallämë.
171 Qammi mandamientuykikunata yachatsimanki,tsëmi kushishqa alabashqëki.+
172 Mandamientuykikunaqa alli kaqllam,tsëmi palabrëkipita cantar alabashqëki.+
173 Noqaqa mandakunqëkikunatam cäsukü,+yanapamänëkipaq listullana makiki këkätsun.+
174 Teyta Jehovä, salvëkamänëkitaqa alläpam munä,y leynikitapis alläpam kuyä.+
175 Ama permitïkullëtsu wanunäta o wañunäta, tsënöpam alabashqëki.+
Juzgar ninqëkikuna yanapamänampaq entiendïkatsimë.
176 Teyta Dios, oqrakashqa üshanömi këkä,+shamur ashïkallämë.
Mandamientuykikunataqa manam qonqarqötsu.+
Nötakuna
^ Kënöpis niyanmi: Pecäduta.
^ Hebreu idiömachöqa “juzganqëkiqa” ninmi.
^ Kënöpis niyanmi: Pecäduman.
^ O “Yachatsimanqëkitam alli yachakushaq”.
^ Kënöpis niyanmi: ankupämar; kuyapämar.
^ O “yarpätsikuynikikunatam”.
^ O “mandamientuykikunapitam alli yachakü”.
^ O “Parlanqëkinö”.
^ O “parlanqëkinö”.
^ O capazchi “shonqüchö imëpis confiakunäpaq”.
^ O “parlanqëkita”.
^ O capazchi “respetayäshoqnikikunapaq ruranqëkinö”.
^ O “parlanqëkinö”.
^ Kënöpis niyanmi: joqarkur.
^ O “Mandakunqëkikunapitam alli yachakushaq”.
^ O “forastërunö mëchö kawaptïpis”.
^ Hebreu idiömachöqa “Mantsayäshoqnikikunawan” ninmi. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqta.
^ O “parlanqëkinömi”.
^ Kënöpis niyanmi: pecäduta.
^ O “pantar jutsata ruraq”.
^ Kënöpis niyanmi: acusayäman.
^ Kënöpis niyanmi: ankupäkuyta; kuyapäkuyta.
^ Kënöpis niyanmi: pecäduta.
^ Hebreu idiömachöqa “mantsayäshoqnikikunaqa” ninmi. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqta.
^ O “parlanqëkinö”.
^ Kënöpis niyanmi: ankupëkallämë; kuyapëkallämë.
^ O “ulikurkurmi o llullakurkurmi”.
^ O “yachatsimanqëkitam alli yachakushaq”.
^ Hebreu idiömachöqa “Mantsayäshoqnikikuna” ninmi. Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqta.
^ O “Tsëtaqa llapan junaqkunam alli yachakü”.
^ O “yachakü”.
^ O “chiwchinömi”.
^ O “parlanqëkinö”.
^ O “jukta jukta kuyaqkunataqa”.
^ O “parlanqëkinö”.
^ O “Penqakushqa”.
^ O “Parlanqëkita”.
^ Kënöpis niyanmi: ankupëkallämë; kuyapëkallämë.
^ Hebreu idiömachöqa “jutikita kuyaqkunapaq mandakunqëkinö” ninmi.
^ Kënöpis niyanmi: riu.
^ O “ninachö limpiuyätsishqa”.
^ O “yachakü”.
^ O “parlanqëkinö”.
^ Kënöpis niyanmi: ankupäkoqmi; kuyapäkoqmi.
^ O “Parlanqëkinö”.
