Ima tiyashcata ricui

JOVENCUNA RURASHCA TAPUICUNA

¿Sexteoca allichu can?

¿Sexteoca allichu can?

 ¿Sexteoca imataj can?

 Achcacunaca paicunallataj lluchulla fotocunata llujchishpa o videocunata grabashpami shujtajcunaman celularpi cachancuna. Mana cashpaca mapa, huainayana shimicunata escribishpami mensajepi cachancuna. Chaitami sexteo nishpa shutichin. Shuj jovenca: “Alajatami parlai callarincuna. Pero ñapishmi paicunapaj lluchulla llujchishca fotocunata cachai callarincuna” ninmi.

 Sexteomanta parlashpaca shuj fiscalca: “Huaquin jovencunaca paicunapaj noviapaj o noviopaj lluchulla fototami celularpi charincuna. Paicunaca sexota charishpa cushilla puricushcata ricuchingapajmi chashna fotocunata charincuna” nircami. Cutin shujtaj solteraca: “Chashna escribishpa o fotocunata cachashpaca ima problema mana tiyanchu. Cutin pihuan chayarishpaca chichumi saquiri tucunchij o ima ungüihuanpishmi contagiari tucunchij” ninmi.

 ¿Shujtaj jovencunaca imamantataj sexteo nishcata rurancuna?

  •   Shuj ratota pihuan asirishpa, alli pasangapajllami chaita rurancuna.

  •   Shuj fotota chasquishpaca paicunapish shuj fotota cachana obligadomi sintirincuna.

  ¿Chaita rurashpaca ima llaquicunatataj charingui?

 Celularpi fotocunata cachajpica tal vez shujtajcunaman ricuchishpa canta pingaipi churangapajchari utilizangacuna. Sexteomanta investigaj shuj huarmica: “Cunanca jahuallami shuj fotota o shuj grabacionta shujtajcunaman cachai tucunchij. Ima mana allita rurajpica ratomi yachaj chayancuna” ninmi.

 Maijancunaca paicunallatajmi lluchulla fotota llujchishpa shujtajcunaman cachashcacuna. Pero ima tucushcata ricui:

  •    Chai fotocunata ricushpa asichunmi tucui amigocunaman celularpi cachashcacuna.

  •    Maijancunaca ñaupa novio o noviamanta vengarisha nishpami achcacunaman chai fotocunata cachashcacuna.

 ¿YACHARCANGUICHU? Maijan ladocunapica, menor de edadcunapaj lluchulla fotocunata celularpi cachanaca jatun delitomi can. Chaica abuso de menores o distribución de pornografía infantil nishcami can. Maipica huambracunami chai mapa cosascunata rurashcamanta leycunapi juchachishca cashcacuna.

 ¿Bibliaca imatataj yachachin?

 Shuj cꞌari huarmi cazarashca cashpa chayarinacuchunca Diosca mana jarcanchu (Proverbios 5:18). Pero manaraj cazarashpa chayarinacunamantaca ¿Bibliaca imatataj yachachin? Huaquin versocunata ricushun:

  •   ‘Chaimanta cancunapurapica huainayaj nishcapish, imatapish millaita rurashpa causacun nishcapish, imatapish ashtahuan charina yuyaillami nishcapish amataj uyarichunllapish. Cancunaca pinganayaj shimicunatapish, pandachij mapa parlocunatapish ama parlanacunguichijchu’ (Efesios 5:3, 4, Biblia en Quichua Chimborazo, 1989).

  •   ‘Apanacushpa causanata, mapa causaita, mana alli ruraicunata, millai munaicunata [chayarina munaicunata, NM], quiquinpajlla ashtahuan charij canatapish huañuchichij’ (Colosenses 3:5).

 Cai versocunapi ricushca shinaca manaraj cazarashpa chayarinacunaca mana allichu can. Shinallataj Bibliapica “mapa causaita, chayarina munaicunatapish” ninmi. “Mapa causai” nishpaca tucui mapa ruraicunamantami parlacun. Cutin, chayarina munaicuna nishpaca soltero o solteracunapaj chayarina munaicunamantami parlacun. Manaraj cazarashpa chai munaicunata rurashpaca Diosmantami caruyangui.

 Tapuri:

  •   ¿Sexteoca imamantataj mapa rurai can?

  •   ¿Sexteoca chayarina munaicunataca mirachinchu?

  •   ¿Lluchullacunata fotocunapi ricuna, o chai fotocunata celularpi cachanaca allichu can?

 Sexteo mana alli cashcata ashtahuan intindingapajca catij versocunatapish ricushun.

  •   “Diospaj ñaupajpi paipajta rurajtaj cashca ricuringapajca, allita rurana yuyailla rurangui. Chashna cashpami imata mana pingaringui” (2 Timoteo 2:​15).

  •    ‘Diospajlla tucushpa pai yuyailla causaichij’ (2 Pedro 3:​11).

 Cai versocunaca allitalla rurana cashcatami yachachin. Diosta tucuipi cazushpaca problemacunata mana charinguichu. Ashtahuanpish shungupi tranquilomi sintiringui (Gálatas 6:7).

 Tapuri:

  •    ¿Allitachu ruracuni?

  •    ¿Shujtajcunata respetashcata ricuchinichu?

  •    ¿Shujtajcunata llaquichishpa divirtirisha ninichu?

  •    ¿Sexteota practicajpica ñuca shuti malpichu saquiringa?

  •    ¿Ñuca yaya mama yachaj chayashpaca ñucapi confiashpa catingacunachu?

 IMA TUCUSHCATA YACHAI: Shuj solteraca caitami nin: “Ñuca amigaca pacallami enanamoradota charirca. Shuj cutinca paicunapurami lluchulla fotocunata cachanacushca carca. Ishqui punlla qꞌuipaca paipaj yayaca imata ruracushcatami celularpi ricushca carca. Chaita yachaj chayashpaca achcatami llaquirirca. Shinallataj ñuca amigaca, paipaj yayaman tucuitami huillana tucurca. Arrepintirishca cajpipish yaya mamaca ña mana paipi confiancunachu”.

 Caitami yachana cangui: Sexteoca mapami can. Chai mapa mensajecunata cachashpa o chasquishpaca llaquimi tucungui. Shuj solterapaj novioca chashna mensajecunata cachachunmi convincirca. Paica: “Chaita rurashcamantaca mapa, mana alli sintirinichu” ninmi.

 Mapa cosascunata mensajecunapi cachashpaca shujtajcunahuan, tal vez leycunapipishmi problemacunata charingui. Chashna ama tucungapajca cai consejocunata cati:

  •   “Qꞌuipa huiñaicunapaj millai munaita ruranamanta anchuri” (2 Timoteo 2:22).

  •   “Yangacunallapi ñuca ñahuita churanamanta anchuchihuayari” (Salmo 119:37).

 ¿Canca imatataj ruranguiman?

 Cunanca Janet soltera ima tucushcata ricushun. Pai ima nishcata liyicushpaca Bibliapi nishca consejocunata ima shina pajtachinata yuyai.

 “Shuj joventami rijsircani. Ñuca numerotapishmi curcani. Shuj semallapimi armarina ropallahuan llujchishca fotocunata cachachun ñucata mañarca”. (Janet)

 ¿Janetca imatataj rurana carca? ¿Janet cashpaca imatataj ruranguiman carca?

  •  1) “Playapi cashpaca tucuicunami traje de bañopi purincuna. Ashalla ropahuan llujchishca fotocunata cachanaca ima mana malochu” nishpa yuyanguimanchu.

  •  2) “¿Paica imapajshi chaita mañacun? Mana tanto cuerpota ricuchij fotota cachasha. Chai qꞌuipaca pai imata cutichijta shuyasha” nishpa yuyanguimanchu.

  •  3) “Paica chayarinamantami parlasha nicun. Mejor chai mensajeta borrasha” nishpa yuyanguimanchu.

 Quimsa yuyaimi ashtahuan alli can ¿nachu? Bibliapica: “Alli yuyaiyuj runaca, ima llaqui japina cajpica anchurinmi. Ashtahuanpish yachai illaj runaca, quiquin chaquihuan llaquipi yaicunllami” ninmi (Proverbios 22:3).

 Caipi ricushca shinaca tal vez mana alli amigocunata charishcamantachari chai mapa ruraicunapi urmarcangui. Gentecuna mana allita rurachunmi inquitancunalla. ¿Canca alli amigocunatachu agllangui? (Proverbios 13: 20). Sara shuti solteraca: “Allita rurajcunahuan apanacui” ninmi. Cutin Deliaca: “Maijan jovencunaca allita rurachun ayudangapaj randica paicuna shinallataj mana allita rurachunmi animancuna. Mana alli amigocunahuan purishpaca Dios mana munashcatami rurangui. Chaitaca mana munanguimanchu” ninmi.