1. ¿Imatam Dios munan kay Allpa pachapaq?

DIOSPAM suma-sumaq munaynin kay Allpa pachapaq kachkan: runakuna mana onqospanku kusisqa kawsakunankupaq. Bibliam willawanchik imaynam Dios “Edenpi huertata rurarqa”, chaypim “wiñachirqa sachakunata mikunapaq sumaqllaña ruruyoqta”. Chaymantam punta tayta-mamanchikta unancharqa, Adantawan Evata, hinaspam chay sumaq huertapi churaykuspa nirqa: “Wawa-churiyoqyá kaychik, kay pachamanyá huntaychik, munaychakuychikyá”, nispa (Genesis 1:28; 2:8, 9, 15). Qawasqanchikman hinam Diosqa munarqa miraspanku enterollan Allpa pachata Eden huertata hina ruranankuta hinaspa animalkunatapas cuidanankuta.

2. a) ¿Imanasqataq Allpa pachapaq Diospa munaynin cumplikunanmanta seguro kachwan? b) Bibliapa nisqanman hina, ¿imayna runakunataq wiñaypaq kawsanqaku?

² ¿Creenkichu Jehová Diospa munaynin haykallapipas cumplikunanta enterollan allpapi suma-sumaq huertapi runakuna kawsanankumanta? Paymi prometerqa: “Rimasqayta hinam cumplisaq”, nispa (Isaias 46:9-11; 55:11). Arí, Unanchawaqninchikqa llapa ima prometekusqantam cumplinqa. Kikinpunim nin kay Allpa pachataqa ‘runakuna chaypi yachanankupaqmi’ unancharqani, nispa (Isaias 45:18). ¿Imayna runakuna kay Allpa pachapi kawsanankutam Diosqa munarqa, hinaspa hayka tiempo kawsanankuta? Bibliam nin: “Allin ruraq runakunam  allpataqa dueñoyanqaku. Paykunaqa chaypimiki wiñaypaqraq kawsakunqaku”, nispa (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).

3. ¿Ima llakikunapaq kaqkunatam kay Pachapiqa qawanchik, hinaspa ima tapukuykunatam tapukuchwan?

³ Ichaqa manaraqmi chaykunaqa cumplikunraqchu. Runakunaqa onqochkankum hinaspa wañuchkankum, aswanraqmi kikinkupurapas maqanakuspankuraq wañuchinakuchkanku. Sutillam llapa imakunapas mana qallariypi hinañachu. Cheqaptapunim nichwan Jehová Diosqa manam munarqachu kay Allpa pachapi kayna kawsay kanantaqa, chaynaqa ¿Imataq pasarurqa? ¿Imanasqataq Diospa munayninqa mana cumplikurqachu? Kay tapukuykunapa kutichiyninqa manam runakunapa qellqasqanku librokunapichu tarikun, chay sasachakuykuna hanaq pachapi qallarisqanrayku.

4, 5. a) ¿Pitaq culebrantakama Evawan rimarqa? b) ¿Imaynatam allin respetasqa runaqa suwaña rikurirunman?

⁴ Bibliapi punta kaq librom willawanchik Eden huertapi Diospa enemigon rikurimusqanmanta. ‘Culebra’ nispa sutichasqa kaspanpas manam cheqap machaqwaychu. Bibliapi tukuqnin libropim nin, “diablowan hinaspa Satanaswan sutichasqa ñawpaqmantaraq kaq culebram. Paymi llapallan kay pachapi runakunata engañachkan”, nispa. Sutichakuntaq “ñawpaqmantaraq kaq culebram” nispa (Genesis 3:1; Apocalipsis 12:9). Cheqapmi, payqa atiyniyoq angelmi, mana rikuy atina kaspanmi culebrata servichikurqa Evawan rimananpaq imaynam artistapas muñecantakama rimachkanmanpas hina. Chay angelmi runakunapaq Jehová Dios Allpa pachata unanchachkaptin chaypiña kachkarqa (Job 38:4, 7).

⁵ Yachanchikmi llapa imapas Jehová Diospa unanchasqanqa allinpuni kasqanta, chaynaqa ¿pitaq unancharqa “Diablo” hinaspa “Satanas” sutichasqanchikta? Diospa huk kaqnin atiyniyoq angelninmi kikillanmanta Diabloman tikrakururqa. ¿Imaynam chayqa pasarurqa? Imaynam pipas ancha respetasqa runa kachkaspa suwaña rikurirunman. ¿Imaynam chayqa kanman? Ichapas chay runaqa sonqonpi mana allinkunata munachkanman.  Sichum chay mana allinkunata hinalla munapayaptinqa sonqonpim chay munapayasqanqa astawan wiñarunman. Hinaptinmi huchallikunanpaqña kaptinqa, chay mana allin munasqantachá ruranqa (Santiago 1:13-15).

6. ¿Imaynatataq Diospa huk kaqnin atiyniyoq angelnin Satanas Diablopi tikrakururqa?

⁶ Chaynam pasarurqa Satanaswanqa. Uyarirqachá Jehová Diospa nisqanta, Adanwan Eva churi-wawayoq kaspanku kay Allpa pachata mirayninkuwan huntanankumanta (Genesis 1:27, 28). Yaqachusmi nirqa: “¡Lliw kay runakunaqa ñoqatachusmi yupaychawanmanku Diosta yupaychanankumantaqa!”, nispa. Chay mana allin munasqanmi sonqonpi sapichakururqa, hinaptinmi tiempopa risqanman hina Diosmanta llullakunata rimaspan Evataqa engañarurqa (Genesis 3:1-5). Chaynapim chay angelqa “Diablopi” tikrakururqa, chay ninanqa “Llullakuna rimaq” ninanmi. Chaynallataqmi “Satanaspipas” tikrakururqa, chay ninanqa “Contrapi churakuq” ninanmi.

7. a) ¿Imanasqataq Adanwan Evaqa wañurqaku? b) ¿Imanasqataq Adanpa mirayninkunaqa machuyanchik hinaspa wañunchik?

⁷ Llullakuykunawanmi Satanasqa Adantawan Evata Diospa contranpi huchallirachirqa (Genesis 2:17; 3:6). Chaymi Diospa nisqanman hina iskayninku wañurqaku (Genesis 3:17-19). Adan huchallikurusqanraykum mirayninkunapas huchayoqña kanchik (Romanos 5:12). Kaytaqa tupachichwanmi tanta ruranapaq taqñusqa lataman. ¿Imaynataq lloqsinman taqñusqa latamanta tantakunaqa? Taqñusqa marcayoqñamiki. Chayna kaqllam ñoqanchikpas huchawan “marcasqa hina” nacenchik Adanpa huchanrayku. Chayraykum machuyanchik hinaspa wañunchik (Romanos 3:23).

8, 9. a) ¿Ima mana allinkunatam Satanasqa Diospa contranpi rimarqa? b) ¿Imanasqataq Diosqa mana chaypunillachu wañurachirqa mana kasukuqkunataqa?

⁸ Diospa contranpi Adantawan Evata huchallikunankupaq Satanas umacharusqanmantam kamachiqninpiña rikurirurqa. Jehová Diospa contranpim churakurqa, kamachisqanmanta mana allinta rimaspan. Ichapas kaynata nichkanmanpas  hina: “Mana allin reymi, runankunata llullakuq hinaspa allin kaqkunawanmi kusisqa kanankuta mana munanchu. Runakunaqa manam necesitankuchu Dios kamachinantaqa aswanmi kikillanku allin kaqtapas mana allin kaqtapas tanteakunmanku. Ñoqata kasukuwaspankuqa allinmi kanqaku”, nispa. ¿Imaynatam Diosqa kutichinman contranpi llullakunata rimakusqanmanta?  Wakinmi ninku Diospa contranpi chay hatariqkunataqa wañuchinmanmiki karqa. Chaynata ruraspanqa ¿qawachinmanchu karqa llulla Satanas kasqanta? ¿Atinmanchu karqa qawachiyta kamachikuynin allin kasqanta?

⁹ Jehová Diosqa mana pantaspam imatapas allintapuni ruran. Chaymi chaypunillaqa mana wañuchirqachu chay mana kasukuqkunataqa. Aswanmi Satanasman tiempota qorqa rimasqankuna cheqap kasqanta otaq llulla kasqanta qawachinanpaq. Chaynapim saqerqa tanteasqan tiempokama Satanaspa munasqanman hina runakuna kikinkupuralla kamachikunankupaq. Kay libropa 11 kaq yachachikuyninpim willakuchkan imanasqataq Dios chaynata rurarqa hinaspa imanasqataq unay tiempota saqerqa satanaspa nisqanta allichananpaq. Tapukusunchik: ¿creenankuchu karqa Adanwan Eva Satanaspa nisqanta mana imallatapas paykunapaq rurachkaptin? ¿Allinchu karqa Jehová Dios tukuy imatapas paykunaman qochkaptin iskayrayaruspanku, llullakuqmi payqa nispa piensarusqanku? ¿Imatam qamqa rurawaq karqa?

10. ¿Imaynatam Jehová Diospa favorninpi churakuwaq hinaspa Diospa contranpi Satanaspa yanqa rimasqanta qawachiwaq?

¹⁰ Allinmi kanman chay tapukuykunapi yuyaymanayninchik, chayna tapukuykuna kunan tiempopipas hukmanyachiwasqanchikrayku. Chaynaqa tiempom kachkanraq qampaqqa Jehová Diospa favorninpi churakunaykipaq chaynapi Satanaspa yanqa rimasqanta qawachinaykipaq. Jehová Diostam Kamachisuqnikita hina akllakuwaq chaynapi Diablo llulla kasqanta qawachinaykipaq (Salmo 73:28; Proverbios 27:11). Llakikunapaq hinam kay pachapi runakuna wara-waranqanpi kachkaspankupas, pisillam Diosta servinankupaq akllakunku. Chaymi kaynata tapukunchik: ¿cheqaptachu Biblia yachachin Satanas kay pachapi kamachisqanta?

11, 12. a) ¿Imaynatam Jesusta tentasqanwan Satanasqa reqsichikun kay pachapi kamachikuq kasqanta? b) ¿Imakunaraqmi astawan qawachin kay pachapi Satanas kamachikuq kasqanta?

¹¹ Jesusqa manam haykapipas iskayrayarqachu Satanas  kay pachapi kamachisqanmantaqa. Huk kutipim Diabloqa milagrota ruraspan “qawachirqa kay pachapi llapallan nacionkunata, qawachirqataqmi chay nacionkunapa sumaq kaynintapas”, hinaspam nirqa “tukuy kaykunatam qosqayki qonqorakuykuspa adorawaptikiqa”, nispa (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Yuyaymanay chaypi. Sichu kay pachapi nacionkuna Satanaspa mana makinpichu kanman karqa, ¿munapayananpaq hinachu Jesuspaq kanman karqa Diablopa munachisqan? Chaymantapas manam Jesusqa negarqachu kay pachapi Satanas munaychakusqanmantaqa, mana chayna kaptinqa neganmanchá karqa.

¹² Sutillamá kachkan Jehová Dioslla tukuy atiyniyoq kasqanqa hinaspa tukuy ima Unanchaq kasqanpas (Apocalipsis 4:11). Chayna kaptinpas, Bibliaqa manam ninchu kay pachapi Jehová Dios nitaq Jesucristopas kamachikusqantaqa. Aswanqa Diablotam Jesusqa nirqa “kay pachapi kamachikuq” kasqanta (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Paymanta rimaspam apostol Juan qellqarqa: ‘kay pachapi mana allin kaqkunaqa diablopa makinpiñam kachkan’, nispa (1 Juan 5:19).

13. ¿Imanasqataq huk mosoq pachaqa kanan?

¹³ Sapa wata pasasqanman hinam kawsakuyqa manchakuyllapaqña kachkan. Tropakunapas maqanakuyllapiñam, kamachikuqkunapas suwakuyllapiñam, cristiano tukuqkunapas iskay uyallañam chaynataq runakunaqa mana kuyapayakuspanku runamasinta wañuchiyllapiña kachkanku. Mana allichakunapaq hinañam kay pachapi mana allin kaqkunaqa. Bibliam willawanchik Jehová Dios Armagedon sutichasqa guerranpi paykunata chaylla puchukachinanmanta, chaymantañataqmi kanqa suma-sumaq mosoq pacha (Apocalipsis 16:14-16).

14. ¿Pitataq Diosqa akllarun Gobiernonpa Kamachiqnin kananpaq, hinaspa imaynatam willakurqaña kamachiq nombrasqa kananmanta?

¹⁴ Jehová Diosmi Jesucristota akllarurqa Gobiernonpa Kamachiqnin kananpaq. Ñawpa tiempomantaraqmi Biblia willakurqaña:  “Wawam nacerapuwanchik. Wawatam Dios qoykuwanchik. Pay gobiernaptinmi sutichanqaku [. . .] Hawkayay Qokuq Kamachikuqwan. Hawka gobiernayninqa manam tukunqachu”, nispa (Isaias 9:6, 7). Jesusmi qatiqninkunata yachachirqa oracionpi chay gobierno chayamunanpaq mañakunankuta, kaynata nispan: “Munaychakusqayki hamuchun. Munasqaykiyá rurasqa kachun kay pachapipas hanaq pachapi hina”, nispa (Mateo 6:10). Kay libropa huk kaqnin yachachikuyninpim qawachkasunchik Diospa Gobiernon kay pachapi gobiernaqkunata chaylla chinkachinanmanta hinaspa Diospa Gobiernollanña kamachinanmanta (Daniel 2:44). Hinaspam kay Allpa pachata sumaq paraisoman tikranqa.

15. ¿Imataq ‘mosoq allpaqa’?

¹⁵ Bibliam prometewanchik “mosoq cielokunatawan mosoq allpata, chaypim ichaqa tukuy imapas allin arregloman hina rurasqa kanqa” (2 Pedro 3:13; Isaias 65:17). ‘Allpamanta’ Biblia rimaspanqa runakunamantam wakinpiqa rimachkan (Genesis 11:1). Chaymi chay ‘mosoq allpaqa’Diospa chaskisqan allin ruraq runakuna.

16. ¿Ima suma-sumaq regalotam Diosqa qonqa chaskisqan runakunaman, hinaspa imatam rurananchik chayta chaskiyta munaspaqa?

¹⁶ Jesusmi prometerqa mosoq pacha chayamuptin Jehová Dios ‘wiñay kawsayta’ suma-sumaq regalota hina chaskisqan runakunaman qonanmanta (Marcos 10:30). Ama hina kaspayá Bibliaykipi maskaykuy Juan 3:16 chaynataq 17:3 nisqanta hinaspa leeykuy wiñay kawsayta haypanapaq Jesuspa nisqanman hina imam rurananchikmanta. Kunanñataq Bibliapi qawarisun Allpa pacha paraiso kaptin chay sumaq regalo chaskikuqkuna imakunawan bendecisqa kanankumanta.

17, 18. ¿Imanasqataq confiakuchwan Allpa pachapi hawkayay hinaspa mana manchakuspa kawsakuy kananmanta?

¹⁷ Mana allinkunaqa, guerrakunaqa, chaynataq mana allin ruraqkunawan dañanakuykunapas manañam kanqañachu. “Mana allin ruraqkunaqa chayllapunim kanqañachu [. . .] Ñakariqmi ichaqariki dueñoyanqa allpatapas” (Salmo 37:10, 11).  Hawkayaymi kanqa, Diosmi guerrakunata ‘kay pachapa cantonkama tanirachinqa’ (Salmo 46:9; Isaias 2:4). Chay punchaw chayamuptinmi ‘iklliriq pasto hina rikurinqa allin kawsakuyqa. Ruruq plantakuna hinam killa kanankama achkallataña miranqa hawka kawsakuyqa’, chayqa wiña-wiñaypaqmi kanqa (Salmo 72:7).

¹⁸ Jehová Diospa siervonkunam hawkallaña kawsakunqaku. Ñawpa tiempopi Israel casta runakuna Diosta kasukuptinkum hawkalla kawsakurqaku (Levitico 25:18, 19). ¡Mayna kusikuychá kanqa Mosoq pachapi chayna kaqlla kawsakuyqa! (Isaias 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Imaynanpitaq seguro kachwan mosoq pachapi mikuyta achkanpi Dios qowananchikmanta?

¹⁹ Manañam muchuypas kanqañachu. “Kay pachapiyá achka-achka kawsaykuna qespichun. Moqo chakrakunapiyá sumaqllataña kawsaykuna aywityachun”, nispanmi salmista takirqa (Salmo 72:16). Jehová Diosmi bendecinqa payman sonqo kaqkunata, hinaspapas “Allpanchikqa sinchitam rurunqa” (Salmo 67:6).

20. ¿Imanasqam seguro kachwan enteron Pacha sumaq huertaman tikrakunanmanta?

²⁰ Lliw Allpa pacham tikrakunqa sumaq huertaman. Runakuna kay Allpa pachata mana allinkunawan dañasqankunapim sumaq wasikunaña chaynataq sumaq huertakunaña kanqa (Isaias 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Tiempo pasasqanman hinam enteron Allpa pachaqa suma-sumaqmanña tikrasqa kanqa hinaspa Eden huertapi hinaraqmi sumaqllataña rurunqapas. Wiña-wiñaypaqmi Dios ‘makillanta kicharispan llapallan kawsaqkunata saksaykachinqa’ (Salmo 145:16).

21. ¿Imanasqataq ninchik runakunawan animalkuna hawka kawsanankumanta?

²¹ Runakunam animalkunawan hawkaña kawsakunqaku. Manchakuypaq animalkunam uywa animalkunawan kuskaña mikunqaku. Uña warmachapas manam manchakunqañachu kunan manchakuypaq animalkunataqa (Isaias 11:6-9; 65:25).

22. ¿Imataq pasanqa onqoykunawanqa?

 ²² Onqoykunapas chinkanqam. Diospa Gobiernonpi Jesus kamachiq kasqanraykum onqoqkunataqa achkanpi sanoyachinqa kay Allpa pachapi milagrokuna rurasqanmantaqa (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). “Manañam mayqannikichikpas ninkichikñachu: ‘Onqochkanim’ nispaqa” (Isaias 33:24; 35:5, 6).

23. ¿Imanasqataq wañuqkunapa kawsarimuyninqa ancha kusikuypaq kanqa?

²³ Wañukuq kuyasqanchik ayllunchikkunapas kawsarimunqakum hinaspam wiñaypaq kawsakunankupaq suyakuyniyoq kanqaku. Diospa yuyayninpi llapallan wañusqa kaqkunam kawsarimunqaku. Cheqaptapunim ‘allin runakunatawan mana allin runakunata hamuq punchawpi Diosqa kawsarichimunqa’ (Hechos 24:15; Juan 5:28, 29).

24. ¿Ima niwaqtaq kay Allpa pacha Sumaq huerta kaptin wiñaypaq kawsakuymanta?

²⁴ Suma-sumaq kawsakuymi suyachkan Unanchawaqninchik Jehová Diosmanta astawan yachaspanku serviyta munaqkunapaq. Jesusmi hamuq tiempopi kay allpa pacha Sumaq huerta kananmanta waqtanpi warkusqa runata rimarqa kaynata nispan: ‘Ñoqawanmi kanki paraisopi’, nispa (Lucas 23:43). Ancha allinpunim Jesucristomanta astawan yachayqa, paynintakama tukuy kay bendicionkuna rurakunanrayku.