Kaypi piensay: Juj runan chakinmanta umankama sarnaman rijch’akuq onqoyniyoq kashan. Chay runaqa sinchi khuyaymi sapallan tiyashan, manan kallpanpas kanñachu asuykamuq ch’uspikunata qatinallanpaqpas. Llakisqa kasqanta rikuchinanpaqmi uspha patapi tiyaykun. Sinchi k’irisqa cuerpontapas juj k’arpawanmi qhetushan. Chay runaqa tukuy imaymanatan chinkachipurqan amigonkunapas, vecinonkunapas, familiankunapas wijch’upurqankun. Jinaspapas llapa runakuna erqekunapas burlakunkun paymanta. Payqa piensanmi Jehová Dios saqerparipunanpaq, ichaqa manan chhaynachu karqan (Job 2:8; 19:18, 22).

 Chhayna llakipi tarikuq runaqa Jobmi. Diosmi paymanta nirqan: “Manan pipas pay jinaqa jallp’a pachapi kanchu”, nispa (Job 1:8). Unay tiempokuna qhepamanpas Jehová Diosqa chanin runallapaqpunin Jobtaqa qhawarisharqan (Ezequiel 14:14, 20).

 Sichus qanpas ima llakikuypipas tarikushanki chayqa, Jobmanta yachaymi yanapasunki. Chaymantapas yanapasunkin Diosta serviqninkuna imaynachus kananchis chayta yachanaykipaq. Diosta serviqkunaqa mana juchachanatan kausananchis, arí Diospaq junt’aq sonqo runan kananchis. Chaytan rikuchisunchis ima llakipiña tarikuspapas Diospa munayninman jina ruwaspa. ¿Imatan yachasunman Jobpa kausayninmanta?

 Jobpa wañupusqan qhepamanñan profeta Moisés Diospa yuyaychasqan Jobmanta qelqanman karqan. Moisesqa manan Jobwan imachus pasasqallantachu qelqarqan, qelqallarqantaqmi cielopi imachus pasasqantapas.

 Ñaupaqqa kusisqan Jobqa kausarqan. Payqa qhapaq, allin reqsisqa, respetasqa runan karqan Uz llaqtapi, chay llaqtaqa Arabia nacionpa wichay ladonpin kashanman karqan. Jobqa qoykukuqmi karqan, pobrekunata mana piniyoqkunatapas khuyapayaqmi. Jehová Diosmi Jobta esposantawan bendecirqan chunka wawakunawan. Tukuy imamantapas aswan allinqa karqan Jehová Diosta tukuy sonqonwan servisqanmi. Ñaupa tiempopi familiankuna Abrahán, Isaac, Jacob, José jinan Jobpas Jehová Dioswan allinpi karqan. Chaymantapas paykuna jinan Jobqa sapa kutilla familianpaq Jehová Diosman sacrificiota jaywaq, imaynan sacerdotekuna ruwaqku jinata (Job 1:1-5; 31:16-22).

 Chhayna sumaqta kausashaqtinmi Jobpa vidanqa cambiapurqan. Jobqa manan yacharqanchu cielopi imachus pasasqanta. Jehová Diosqa pay sonqo angelninkunawanmi cielopi juñukusharqanku, jinan Satanás chayman jaykurqan. Jehová Diosqa yacharqanmi Satanás Jobta cheqnikusqanta, chaymi Diosqa Jobmanta allinta rimarqan. Chaypin Satanasqa mana p’enqarikuspa nirqan: “Manamá Jobqa yanqachu manchakushasunki. Qanmá riki wasintapas tukuy imaymana kaqnintapas cuidashanki, perqawanpas llapa kaqninkunata muyurachiwaq jinata”, nispa. Satanasqa cheqnikunmi junt’aq sonqowan Diosta serviqkunataqa. Cristianokunaqa tukuy sonqowan Diosninkuta servispan rikuchinku Satanás millay llulla kasqanta. Astawan yachasunchis Jobmanta. Saqraqa tumpashallarqanmi Jobta, kay jinata nispa: “Jobqa interesraykullan, imatapas chaskinanraykullan Diostaqa servishan, chaykunata qechurunqa chayqa, Diostan uyanpi ñakanqa”, nispa (Job 1:6-11).

 Jobqa manan yacharqanchu Saqra chhaynata tumpasqantaqa. Jehová Diosqa munarqanmi Satanás llulla kasqanta Job rikuchinanta, chaymi dejallarqan Satanás Jobpa tukuy kaqninkunata ch’usaqyachinanta, paytan ichaqa mana tupaykunanchu karqan. Satanasqa mana khuyapayaspan munasqanta ruwayta qallarirqan. Juj p’unchayllapin Jobqa imaymana llakikuypi tarikurqan. Lliu uywankunatan qechupurqan, ñaupaqtaqa toronkunata, asnonkunata, ovejankunata, chaymantataq camellonkunata. Paypaqqa sonqo nanaymi karqan sirvientenkunaq wañupusqan. Jujnin willaqmi chayamuspa Jobta nirqan: “Janaq pachamantan Diospa kachamusqan nina uraykamuspa llapa ovejakunata kamachiykikunatawan rupharapun”, nispa. Yaqapaschá juj rayo wañuchipurqan. Jobqa manan tukuy chaykuna pasasqanwan imanakuyta atisharqanchu. Chayllamanmi aswan jatun llakipi tarikurqan, churinkuna ususinkuna iman kuraqninkuq wasinpi ujashasqaku mijushasqaku ima, chayllamanmi jatun wayra wasita thunirapurqan jinaspa llapa wawankunata wañuchipurqan (Job 1:12-19).

 Chhayna jatun llakikuykunapi tarikuspa, ¿imaynan Job chay rato sientekunman karqan? Payqa p’achantan llik’ikurqan chujchantapas rutukurqan, jinaspan pampaman wijch’ukurqan. Jobqa piensarqanmi imaynan Jehová Dios qorqan chhaynallatataq qechupunanpaq. Ichaqa Satanasmi chaykunataqa ruwasharqan, Diospas chaykunawan Jobta castigashanman jinatataq qhawarichirqan. Chaywanpas Jobqa manan Satanaspa nisqanman jinachu Diosta ñakarqan. Aswanmi nirqan: “Jehová Diospa sutinqa jatunchasqallapuni kachun”, nispa (Job 1:20-22).

 Satanasqa sinchi phiñasqan kasharqan, jinaspan Jehová Dios angelninkunawan juñunakusqanman jujmanta jaykurqan. Diosqa allintan rimarqan Jobmantaqa, Jobqa imaymana llakikuypiña tarikushaspapas junt’aq sonqollapunin kasharqan. Jinan Satanasqa nirqan: “Runaqa payllapin piensan, kausayninta salvananraykuqa imatapas ruwallanmanmi. Sichus kunan aychantapas tulluntapas makiykiwan k’iriwaq chayqa uyaykipipunin ñakasunki”, nispa. Satanasqa nisharqanmi Job sinchita onqopunman chayqa Diosta ñakananpaq. Jehová Diosmi ichaqa Jobpi anchata confiarqan, chayraykun jinallata qhawarqan Satanás Jobta onqoywan ñak’arichinanta, ichaqa manan wañuchinanchu karqan (Job 2:1-6).

 Chaykuna qhepallamanmi Jobqa qallariypi willamusqanchis runaman tukupurqan, sinchi llakikuypin tarikurqan. Imayna llakisqachá esposanqa kasharqan. Chunkantin wawankunan wañupurqanku, chaymantataq qosan sinchi millay onqoywan ñak’arisharqan, payqa manan imatapas ruwayta atirqanchu yanapananpaq. Chaymi mana imata ruwayta atispa nirqan: “¿Chhaynaña kashaspapas junt’aq sonqollapunichu Diospaq kashanki? ¡Diosta ñakay, jinaspa wañuy!”, nispa. Jobqa allintan yacharqan esposan sinchi llakikuypi chhayna rimasqanta. Ichaqa Jobqa manapunin Diostaqa ñakarqanchu, payqa rimaspaqa manapunin juchallikurqanchu (Job 2:7-10).

 Tukuy chaykunaqa cheqaqtapunin pasarqan. Satanasqa manan Job contrallachu chaykunataqa nirqan aswanpas llapa runakuna contran. Nirqanmi: “Runaqa payllapin piensan, kausayninta salvananraykuqa imatapas ruwallanmanmi”, nispa. Kunankamapas chhaynatan llapanchismanta nishan. Satanasqa munanmi pay jina kananchista, noqallanchispi piensananchista. ¿Munawaqchu Satanás llulla kasqanta rikuchiyta? Llapanchispas atisunmanmi (Proverbios 27:11). ¿Ima llakikunapin Job tarikullarqantaq?

 Biblian willashan Jobpa reqsisqan kinsa runakunamanta, paykunaqa amigonkunan karqan otaq compañeronkuna. Job llakipi tarikusqanta yachaspan paykunaqa visitasqaku consolanankupaq. Chayaspaqa manan Jobtaqa reqsiyta atirqankuchu. Jobqa sinchi nanaypin kasharqan, aychanpas yanamanraqmi tukupusqa onqoynin jawa. Manañan ñaupaq jinachu karqan. Chay kinsa runakunan karqanku: Elifaz, Bildad, Zofar ima. Paykunaqa jawa sonqollan llakipayarqanku, kunkayoqtan qaparirqanku, umankumanpas jallp’atan wisnikurqanku. Chaymantataq ch’inlla Jobpa qayllanpi tiyaykurqanku, semanantinmi tuta p’unchay mana juj simita rimarispa chaypi kasharqanku. Paykunaqa manan consolayta munaspachu ch’inlla karqanku. Manan tapurillarqankupaschu imachus pasasqanta, aswanpas jinallatan qhawarparirqanku. Job sinchi llakipi tarikusqallanpin piensasharqanku (Job 2:11-13; 30:30).

 Chay runakuna mana rimariqtinkun Jobqa rimayta qallarirqan. Payqa sonqo nanayta rimaspan nacesqan p’unchayta ñakarqan. Chaymantapas willarqanmi imarayku chhayna kashasqanta. Payqa piensarqanmi Diospa munayninpi chhaynapi tarikushananpaq (Job 3:1, 2, 23). Chhaynapiña tarikuspapas Jobqa manan Diosmantaqa karunchakurqanchu, ichaqa consolasqa kaytan anchatapuni munasharqan. Compañeronkuna rimayta qallariqtinkuqa Jobqa nirqanchá: “Amañapas kay runakunaqa rimarinkumanchu karqan”, nispa (Job 13:5).

 Elifazmi ñaupaqtaqa rimayta qallarirqan. Yaqapaschá payqa kinsantinkumanta kuraq karqan, Jobmantaqa aswan kuraqchá karqan. Chaymantataq iskaynin compañeronkunaqa Elifazpa rimasqanman jina rimallarqankutaq. Elifazqa nirqanmi: “Diosqa ancha jatunmi, millay runakunatan ñak’arichin sumaq runakunatataq bendecin”, nispa. Ichaqa qallariymantapachan Elifazqa mana sonqomantachu Jobtaqa yanapayta munarqan. Mana allinta yuyaykuspan juj simikunapi nisharqan: “Ima mana allintachá ruwarqanki chaychá Diosqa castigashasunki”, nispa (Job 4:1, 7, 8; 5:3-6).

 Jobqa manan munarqanchu chaykuna uyariyta (Job 6:25). Kinsantin runakunan piensarqanku Jobqa juchallikuspa pakashananpaq, juchallikusqanmanta ñak’arishananpaq ima. Elifazqa Jobtan tumparqan jatunchakuqmanta, millay yana alma runamanta, Diostapas mana manchakuqmanta (Job 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11). Zofarpas Jobtan nirqan mana allinkuna ruwayta saqepunanpaq, amaña juchata ruwaspa kusikunanpaqwan (Job 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13). Bildadqa aswan k’iriq simikunataraqmi nirqan: “Wawaykikunachá Dios contra juchallikurqanku, chaychá Diosqa paykunata castigarqan”, nispa (Job 8:4, 13).

 Chay kinsantin runakunaqa aswan mana allintaraqmi ruwarqanku. Manan Job junt’aq sonqo kasqallantachu iskayachirqanku, aswanpas “junt’aq sonqo kayqa yanqan” nirqankun. Elifazmi willakurqan juj espíritu rimapayasqanta. Chay rimasqanqa supaykunamantan jamurqan. Chaymi nirqan: “Diosqa manan serviqninkunapiqa confianchu, payqa angelninkunapipas mana allinkunataqa tarinmi”, nispa. Chay nisqan cheqaq kanman chayqa, manachá ima runapas Diospaq jinaqa kausanmanchu. Chaymantataq Bildad nirqan: “¿Ima allintaq kanman Diospaqri mana juchachana kasqaykiri?” nispa. Nillarqantaqmi: “¡Chaychu kuru jina runa paypa ñaupanpi ch’uya kanman!” nispa (Job 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6).

 ¿Jayk’aqllapas sinchi llakisqa kashaq runata consolarqankichu? Chayta ruwayqa sasan. Ichaqa Jobpa kinsantin compañeronkunamantan yachasunman imatas mana ninanchischu chayta. Paykunaqa manan Jobta kallpachananpaq jinachu rimarqanku, manan sutinmantachu rimapayarqanku. Manan piensarqankuchu imayna sonqo nanaypi Job tarikushasqanpiqa, nitaq munakuywanchu rimapayarqanku. a Chayrayku pitapas llakisqata rikunki chayqa, sumaqta munakuywan rimapayay. Yanapay Diospi confiashanallanpaq, Diosqa sumaq sonqo, khuyapayakuq, chanillanta ruwaq kasqanpi confiananpaq. Jobpas compañeronkunataqa chhaynatachá yanapanman karqan (Job 16:4, 5). Ichaqa, ¿imaynatan Job kutichirqan Diospaq junt’aq sonqo kasqanta pisipachiyta munaqtinku?

 Jobqa sinchi llakisqañan kasharqan compañeronkunawan rimayta qallarispaqa. Qallariymantapachan nirqan llakikusqayraykun “mana yuyaykuspa comunta rimashani” nispa (Job 6:3, 26). ¿Imaraykun chayta nirqan? Sonqonpi sinchi k’irisqa tarikusqanrayku. Chaymantapas manan yacharqanchu imarayku ñak’arishasqantaqa. Jobqa piensarqan Jehová Dios chay ñak’ariykunata payman familianmanpas chayachimunanpaqmi, juj p’unchayllapin wawankuna wañupurqan, tukuy imaymanankunapas chinkapurqan. Jobqa manan llapantapunichu yacharqan, chaymi chhaynata piensarqan.

 Imaymana llakikuykunapiña Job tarikurqan chaypas, qaqatan iñiyninpi sayarqan. Chay kinsantin runakunawan rimasqanpin chayqa sut’ita rikukurqan. Jobqa Diospa munasqanman jinan rimarqan, chay rimasqanqa kay tiempopipas anchatan kallpachawanchis. Payqa Diospa kamasqankunamantan rimarqan, manan pay jinaqa pipas chhaynata rimarqanchu, chaypin repararqanchis Diospa yanapayninwan rimasqanta. Jobmi nirqan: “Paymi janaq pachata ch’usaqpi mast’arin, paymi jallp’a pachatapas ch’usaqpi warkuykun”, nispa (Job 26:7). b Chay tiempomanta unay tiempo qhepamanñan cientificokunapas jallp’anchis chhayna kasqantaqa yacharqanku. Jobqa jamuq tiempopi suyakuymanta rimaspapas, allin iñiyniyoq runakuna jinan rimarqan. Jobqa wañunanña kaqtinpas, iñirqanmi Dios jamuq tiempopi payta kausarichimpunanpi (Job 14:13-15; Hebreos 11:17-19, 35).

 “Diospaq junt’aq sonqo kaymanta” yachashallasun. Elifazpas iskaynin compañeronkunapas nirqankun: “Diosmanqa manan imapas qokunchu juj runaq mana juchachanata kausasqanqa”, nispa. ¿Creerqanchu Job chay llullakuyta? Manan. Jobqa allintan yacharqan Diosqa paypaq junt’aq sonqo kananchista munasqanta. Chaymi nirqan: “Diosmi yachanqa chanin runa kasqayta”, nispa (Job 31:6). Jobqa repararqanmi chay kinsantin runakunaqa Diospaq junt’aq sonqo kasqanta iskayachiyta munasqankuta. Chayraykun Jobqa allinta rimaspa paykunata upallachirqan.

 Jobqa yacharqanmi junt’aq sonqo kasqantaqa sapa p’unchay rikuchinan kasqanta; chhaynatapunitaqmi kausarqan. Manan ima idolotapas adorarqanchu, jujkunatapas munakurqanmi khuyapayarqanmi, manan qhelli juchatapas ruwarqanchu, esposanwanpas allintan kausarqan. Astawanqa Jehová Diospaqmi junt’aq sonqo karqan. Chayraykun nirqan: “¡Wañupunaykaman noqaqa Dios sonqollapuni kasaq!”, nispa (Job 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28).

 ¿Job jinachu Diospaq junt’aq sonqo kayta ancha allinpaq qhawarinki? Jobpaqqa ancha importanten karqan. Noqanchispas imaynapiña tarikuspapas kamachiwasqanchisman jina sapa p’unchay kausaspa, Diosta kasukuspan rikuchisunchis junt’aq sonqo kasqanchista. Chhaynapin Jehová Diosta kusichisun, Satanás llulla kasqantataq sut’iman orqosun. Chaytan Jobpas ruwarqan, noqanchispas pay jinan kananchis.

 Jobpa vidanmanta yachanapaqqa kashanraqmi. Jobqa llakikuykunawan ñit’isqa kaspan qonqarapurqan Jehová Diosqa chanillanta ruwaq kasqanmanta rimayta. Payqa astawanqa piensasharqan chanin runa kasqallanpin. Chaymi payqa iñiyninpi yanapanata necesitasharqan. Chaymantapas may llakisqan kasharqan, chaymi consolanata necesitasharqan. ¿Imaynatan Jehová Dios yanaparqan junt’aq sonqo Jobta? Chaytaqa qatimuq yachachikuypin yachasunchis.