Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“O le Tofā Mamao o le Tagata, e Faagesegese ai Lona Ita”

“O le Tofā Mamao o le Tagata, e Faagesegese ai Lona Ita”

Na faamālōlō le faiaʻoga o se ʻautaaalo ona o le lē pulea o lona ita.

O loo faalii se tamaitiiti ona ua lē faia le mea na manaʻo ai.

Na tauupu se tinā ma lana tama, ona e leʻi tapenaina lona potu.

UA TATOU vāai uma lava i se tagata ae ita, ma e iai foʻi taimi e tatou te feita ai. E ui e tatou te iloa o le ita o se uiga e tatau ona ʻalofia, ae o nisi taimi e tatou te manatu ai e iai māfuaaga tatau e ita ai, aemaise pe a faia e se tasi se gaoioiga e lē fetaui. Ua taʻua i se tusi a se faalapotopotoga i Amerika e suʻesuʻeina le mafaufau (American Psychological Association), “o le ita o se uiga faaletagata e masani ai, ma e lelei.”

E ono foliga mai e saʻo lenā manatu, pe a fua i upu a le aposetolo o Paulo. I le iloaina e iai taimi e tatou te feita ai, na faapea mai o ia: “Pe a outou ita, aua neʻi agasala ai, aua neʻi goto le lā o tumau pea lo outou ita.” (Efeso 4:26) Afai o le tulaga lenā, pe e talafeagai la ona faapasae aʻe lou ita, pe e tatau ona pulea?

PE E TATAU ONA E ITA?

Ina ua taʻua e Paulo lenā fautuaga e faatatau i le ita, atonu sa ia manatunatu i upu a le faisalamo: “Pe a outou atuatuvale, aua neʻi agasala ai. Ia outou fai ifo i o outou loto i luga o o outou moega, ma ia fifilemu.” (Salamo 4:4) O le ā le uiga o upu faagaeeina a Paulo? Na ia faamatala atili mai: “Ia tuu lo outou ita umi, ma le itaitagofie, ma le lotoa, ma le soona ʻeʻē, ma upu masoā, atoa foʻi ma mea leaga uma.” (Efeso 4:31) O loo faalaeiau i inei e Paulo Kerisiano ia ʻalofia le lē puleaina o le ita. Na taʻua atili i le tusi a le American Psychological Association: “Ua iloa mai i se suʻesuʻega, o le faapasae o le ita e atili ai ona ita ma lē fiafia, ma e lē fesoasoani iā te oe . . . e foʻia ai le faafitauli.”

E faapefea ona tatou “tuu” le ita ma ona aafiaga leaga? Na tusi le tupu poto o Isaraelu anamua o Solomona: “O le tofā mamao o le tagata, e faagesegese ai lona ita, ma e matagofie foʻi lona lē manatua o le agaleaga.” (Faataoto 19:11) E faapefea i le “tofā mamao o le tagata” ona fesoasoani iā te ia pe a oso aʻe lona ita?

LE AUALA E FAAGESEGESE AI E LE TOFĀ MAMAO LE ITA

O le tofā mamao, o le tomai lea e malamalama lelei ai i se mea o loo tupu, faapea āuga o se gaoioiga. E faapefea ona fesoasoani lenā uiga iā i tatou pe a faatigā mai se isi?

E ono mapuna aʻe lo tatou ita pe a vaaia ni faiga lē tonu. Peitaʻi, pe a lolo atu i o tatou faalogona ma tali atu i se auala sauā, e tatou te ono afāina ai pe aafia ai foʻi isi. E pei o se afi ua sasao aʻe ma mū ai se fale, e faapena foʻi pe a lē pulea lo tatou ita, e faaleagaina ai lo tatou talaaga ma faiā ma isi, aemaise le Atua. Pe a e lagona ua e ita, ia mafaufau lelei i le tulaga ua tulaʻi mai ma le iʻuga e ono oo i ai pe a faapasae atu lou ita. O le malamalama lelei i le mea o loo tupu, o le a fesoasoani e pulea ai o tatou faalogona.

Na sao mai le tupu o Tavita, o le tamā o Solomona, mai le nofosala i le faamasaatoto iā Napalu, ina ua malamalama i le tulaga o loo tupu. Na puipuia e Tavita ma ona tagata lafu mamoe a Napalu i le toafa o Iutaia. Ina ua oo i le taimi e sele ai fulufulu o mamoe, sa talosaga atu Tavita iā Napalu mo ni meaʻai. Ae na tali mai Napalu: “Po ou te avatu ea aʻu meaʻai, o vai, o aano o manu ua fasia mo ē e sele fulufulu o aʻu mamoe, ma foaʻi atu i tagata ou te lē iloa po o fea e latou te ō mai ai?” E ese le tigā o nei faaupuga! Ina ua faalogo Tavita i na faamatalaga, ona ō atu lea ma ana tagata e tusa ma le toʻafā selau, ina ia fasiotia Napalu ma tane uma o lona aiga.​—1 Samuelu 25:4-13.

Ina ua faalogo Apikaila le avā a Napalu i le mea na tupu, sa alu atu loa e faafetaui Tavita. Ina ua feiloaʻi ma Tavita ma ana tagata, sa faapaʻū i ona vae ma faapea atu: “Seʻi e faafofoga mai faamolemole i lau teine pologa a o tautala atu iā te oe, ma faafofoga mai i upu a lau teine pologa.” Ona ia faamatala atu lea iā Tavita le valea o Napalu, ma faailoa atu āuga o le a oo i ai pe a ia tauimasui ma faia le faamasaatoto.​—1 Samuelu 25:24-31.

O le ā na iloa e Tavita mai i upu a Apikaila, ma ʻalofia ai se faalavelave mataʻutia? Muamua, na iloa ai e Tavita o le natura lava o Napalu e valea, ma lona lua, na iloa ai e Tavita o le a ia nofosala i le toto pe a ia tauimasui. I le pei o Tavita, atonu e iai se taimi e te matuā ita ai lava. O le ā e tatau ona e faia? Na faapea mai se tusitusiga a le Mayo Clinic i le auala e pulea ai le ita: ʻIa faitau sekone e 10 ma mānava tele i totonu.’ Ioe, ia mafaufau lelei po o le ā le pogai o le faafitauli, ma po o ā āuga e ono iʻu iai au gaoioiga. Ia faagesegese pe faateʻa e le tofā mamao lou ita.​—1 Samuelu 25:32-35.

E toʻatele tagata ua taulau i le puleaina o lo latou ita. Na faamatala e Sebastian, o se pagota e 23 tausaga i se falepuipui i Polani, ua mafai nei ona ia pulea lona ita ma faalogona lē lelei, e ala i le suʻesuʻeina o le Tusi Paia. Na ia taʻua: “E muamua lava ona ou mafaufau i le faafitauli, ona ou taumafai lea e faatatau fautuaga a le Tusi Paia. Ua ou iloa ai o le Tusi Paia o le tusi taʻiala sili.”

O le faatatauina o fautuaga a le Tusi Paia e mafai ona pulea ai ou faalogona lē lelei

O le mea foʻi lenā sa faia e Setsuo. Na ia faapea mai: “E masani ona ou avaavau i isi i le galuega pe a ou ita. Ae o lea ua ou suʻesuʻeina le Tusi Paia, o lea, nai lo o le avaavau atu, ou te fesili muamua ifo: ʻO ai e sesē? Pe e lē o aʻu le pogai o le faafitauli?’” O le mafaufau i na fesili na faagesegese ai lona ita, ma mafai ai ona pulea ona faalogona lē lelei.

E malolosi faalogona ita, ae e sili atu ai ona malosi aafiaga o fautuaga mai i le Tusi Paia. Pe a faatatau fautuaga atamai o le Tusi Paia ma tatalo mo le fesoasoani a le Atua, o le a mafai foʻi e le tofā mamao ona faagesegese pe pulea lou ita.