Go na content

Go na table of contents

A Kresten dopu komoto fu a dyu bribi di ben e sori taki sma ben musu wasi den he

A Kresten dopu komoto fu a dyu bribi di ben e sori taki sma ben musu wasi den he

A Kresten dopu komoto fu a dyu bribi di ben e sori taki sma ben musu wasi den heri skin?

YOHANES A DOPUMAN ben preiki taki „sma musu teki dopu fu sori taki den abi berow”. Yesus ben gi den bakaman fu en a komando tu fu meki disipel èn fu dopu den.—Markus 1:4; Mateyus 28:19.

Bijbel e sori taki te Kresten e teki dopu, dan den musu dukrun den heri skin na ini watra. Wan buku e taki: „Na ini difrenti kondre nanga kulturu, a gwenti disi na wan pisi fu fositen bribi nanga bribi fu a ten disi” (Jesus and His World). A buku e taki dati „a Kresten dopu komoto fu a Dyu bribi”. A sani disi tru?

Den presi pe den Dyu ben gwenti fu go wasi

Di sabiman fu owruten sani ben e diki krosibei fu a bergi pe a tempel ben de na ini Yerusalem, dan den feni pikinmoro 100 presi pe sma ben gwenti fu go wasi. Den presi disi ben de fu a fosi yarihondro b.G.T. èn fu a fosi yarihondro G.T. Den wortu di ben skrifi na ini wan snoga fu a di fu tu noso a di fu dri yarihondro G.T., e taki dati den presi disi ben meki gi „fisitiman di abi den fanowdu”. Sma feni tra presi tu na ini a kontren fu Yerusalem pe gudusma nanga priester famiri ben e libi. Pikinmoro ibri oso drape ben abi den eigi presi pe den sma ben e wasi.

Den sma ben e wasi na ini fokanti baki di den ben diki na ini ston noso na ini a gron, èn na den inisei fu den baki disi den ben e poti ston. Den ben e mesre na inisei fu den baki tu so taki den no ben e leki. Furu fu den baki disi ben langa sowan 1,8 meter èn den ben bradi sowan 2,7 meter. Sma ben meki smara gotro pe alenwatra ben e pasa go na ini den baki. A watra ben dipi sowan 1,2 meter so taki wan sma en heri skin ben kan de na ondro a watra te a ben e bukundu. Son leisi yu ben abi wan pikin skotu pe sma ben musu saka wan stupu go na ini a watra. Soleki fa sma e denki, dan na a wan sei fu a stupu, wan sma di no ben krin ben kan go wasi en skin, èn a ben kan komoto na a tra sei so taki a no ben e doti en skin baka.

Den Dyu ben gwenti fu go wasi den skin na den presi disi so taki den ben kan kon krin akruderi a bribi fu den. Fu san ede den ben e du dati?

A Wet èn a gwenti di sma ben abi fu wasi den skin

A Wet di Gado ben gi Moses, ben sori krin taki a pipel fu Gado ben musu de krin na yeye fasi èn na skin fasi. Difrenti sani ben meki taki den Israelsma no ben krin, èn fu dati ede den ben musu wasi den skin nanga den krosi so taki den ben kan kon krin.—Lefitikus 11:28; 14:1-9; 15:1-31; Deuteronomium 23:10, 11.

Yehovah Gado krin èn a santa dorodoro. Fu dati ede, den priester nanga den Leifisma ben musu wasi den anu nanga den futu bifo den ben kon na fesi na altari fu Yehovah, èn efu den no ben du dati, den ben o dede.—Exodus 30:17-21.

Sabiman e bribi taki na ini a fosi yarihondro G.T., den Dyu kerki fesiman ben poti moro wet di ben abi fu du nanga a krin di den priester nanga den sma di no ben de Leifisma ben musu krin densrefi. Den Eseinasma nanga den Fariseiman ben e wasi den skin furu leisi. Wan tijdschrift e taki fu a ten fu Yesus: „Wan Dyu ben musu krin ensrefi fosi a ben go na a bergi pe a Tempel ben de, fosi a ben tyari wan ofrandi, fosi a ben kisi wini fu na ofrandi fu a priester, èn fosi a ben go du tra sani di ben abi fu du nanga na anbegi fu en.” Sani di skrifi na ini a Talmud e sori taki sma di ben e go wasi, ben musu dukrun den heri skin na ondro a watra.

Yesus ben krutu den Fariseiman fu di den ben e dwengi sma fu krin densrefi akruderi a bribi fu den. Soleki fa a sori, dan den ben abi „difrenti sortu dopu”, soleki a dopu di den ben e dopu „den kan, den beker nanga den kopro beki”. Yesus ben taki dati den Fariseiman ben poti den komando fu Gado na wan sei, èn den ben kon nanga den eigi gwenti (Hebrewsma 9:10; Markus 7:1-9; Lefitikus 11:32, 33; Lukas 11:38-42). Nowan pisi fu a Wet di Gado ben gi Moses ben e sori taki sma ben musu dukrun den heri skin na ini watra.

A Kresten dopu komoto fu a gwenti di den Dyu ben abi fu wasi den heri skin akruderi a bribi fu den? Nôno!

A Dyu gwenti nanga a Kresten dopu

Den Dyu ben e krin densrefi, ma a dopu fu Yohanes no ben de wan sani di den Dyu ben sabi. Sma ben kon sabi Yohanes leki a Dopuman, èn a sani disi e sori taki a dopu di a ben e dopu sma ben de wan heri tra sani. Den Dyu kerki fesiman ben seni sma srefi fu go aksi en: „Fu san ede yu e dopu sma?”—Yohanes 1:25.

Soleki fa a wet di Gado ben gi Moses ben sori, dan wan anbegiman ben musu krin ensrefi ibri tron te a no ben krin moro. Disi no ben de so nanga a dopu fu Yohanes èn nanga a Kresten dopu di ben kon bakaten. A dopu fu Yohanes ben sori taki sma ben abi berow èn taki den ben drai baka gi a libi di den ben abi fosi. A Kresten dopu e prenki taki wan sma gi ensrefi abra na Gado. Wan Kresten no e du dati ibri tron baka, ma wán leisi nomo.

A gwenti di den Dyu priester ben abi fu wasi densrefi na den oso, èn a gwenti di sma ben abi fu wasi densrefi na den presi krosibei fu a bergi pe a Tempel ben de, ben gersi a Kresten dopu, ma fu taki en leti a no ben abi nowan enkri waarde. Wan bigi difrenti ben de na mindri den tu sani disi. Wan buku e taki: „Furu sabiman e agri taki Yohanes [a Dopuman] no ben teki a dopu fu en abra fu wan gwenti di den sma fu a presi drape ben abi”, namku fu den sma di ben abi a Dyu bribi (The Anchor Bible Dictionary). Dati no pasa tu nanga a dopu di sma na ini a Kresten gemeente e teki.

A Kresten dopu wani taki „a begi di wan sma e begi Gado fu wan bun konsensi” (1 Petrus 3:21). A dopu disi e prenki taki wan sma gi ensrefi abra na Yehovah nanga en heri ati, fu dini en leki wan disipel fu En Manpikin. A fiti taki wan sma e dukrun en heri skin na ini watra fu sori taki a gi ensrefi abra na Gado. Te wan sma e go na ondro a watra, dan dati e prenki taki a dede te a abi fu du nanga a fasi fa a ben e libi fosi. Te a sma e opo komoto na ini a watra, dan dati e prenki taki a kisi libi baka fu du a wani fu Gado.

Yehovah Gado e gi wan bun konsensi na den sma di e gi densrefi abra na a fasi disi, èn e teki dopu. Dati meki na apostel Petrus ben kan taigi den tra Kresten nanga yepi fu santa yeye: ’Now unu e kisi frulusu tu nanga yepi fu dopu.’ Nowan enkri gwenti di den Dyu ben abi fu krin den skin akruderi a bribi fu den, kan gi sma a sani dati.