Skip to content

PERGUNTA HUSI JOVEN SIRA

Oinsá haʼu bele aprende atu tau fokus?

Oinsá haʼu bele aprende atu tau fokus?

 Tanbasá susar ba haʼu atu tau fokus?

 “Uluk haʼu gosta lee livru barak maibé agora lae. Haʼu la gosta lee parágrafu neʼebé naruk.”—Elaine.

 “Bainhira haʼu nonton vídeo ruma, haʼu halo vídeo laʼo lalais se haʼu sente vídeo neʼe laʼo neineik loos.”—Miranda.

 “Bainhira haʼu halo daudaun buat ida neʼebé importante, no haʼu-nia telemovel lian, haʼu sei hanoin beibeik kona-ba ‘Sé mak mensajen haʼu?’”—Jane.

 Teknolojia bele halo susar ba ita atu tau fokus ka lae? Ema balu dehan sin. Autór no konsultór ida naran Nicholas Carr hatete katak se ita uza beibeik internét, ita-nia kakutak sei sai toman atu simu informasaun ho lalais, maibé ita sei labele fokus ba tempu kleur. a

 Haree toʼok oinsá teknolojia bele halo susar ba ita atu tau fokus iha situasaun 3 tuirmai.

  •   Bainhira konversa. Joven ida naran Maria hatete: “Bainhira ema konversa ba malu oin ba oin, dala barak iha tempu hanesan, sira mós haruka mensajen, halimar game ka loke sira-nia média sosiál. Sira la tau atensaun ba ema neʼebé konversa daudaun ho sira.”

  •   Bainhira iha klase laran. Livru Digital Kids dehan: “Maioria, estudante sira hatete katak durante aula, sira uza sira-nia telemovel atu haruka mensajen, buka informasaun iha internét, uza média sosiál ka lee no nonton buat sira neʼebé la liga ho eskola.”

  •   Bainhira estuda. Chris neʼebé tinan 22 hatete: “Haʼu sente susar tebes atu la cek haʼu-nia telemovel bainhira ida-neʼe lian.” Se Ita mak estudante ida, karik Ita bele halo hotu Ita-nia TPC iha oras ida nia laran deʼit. Maibé tanba Ita cek beibeik Ita-nia telemovel, ikusmai Ita foin halo hotu TPC iha oras 3 ka liu.

 Buat neʼebé importante: Susar atu tau fokus se Ita husik teknolojia mak atrapalla ka kontrola Ita.

Neon neʼebé labele fokus mak atu hanesan ho kuda fuik neʼebé la kontroladu

 Saida mak ita presiza halo atu bele fokus?

  •   Bainhira konversa. Bíblia hatete: “Keta buka diʼak deʼit ba imi-nia an rasik, maibé buka mós ema seluk nia diʼak.” (Filipe 2:4) Hatudu laran-diʼak hodi rona ho didiʼak. Hateke ba ema neʼe nia matan no la husik telemovel atu atrapalla ita.

     “Bainhira konversa, hakaʼas an atu la cek ita-nia telemovel. Hatudu respeitu ba ema neʼebé konversa ho ita hodi tau atensaun tomak ba nia.”—Thomas.

     SUJESTAUN: Bainhira konversa, tau dook Ita-nia telemovel. Peskizadór sira hatete katak se ita tau ita-nia telemovel besik ita, neʼe sei dada ita-nia atensaun no susar atu fokus.

  •   Bainhira iha klase laran. Bíblia hatete: “Haree didiʼak oinsá imi rona.” (Lucas 8:18) Se Ita-nia eskola fó lisensa ba Ita atu asesu internét durante aula, keta cek mensajen sira, halimar game, ka chatting durante aula.

     “Koko toʼok atu tau fokus liután iha klase laran no hakerek nota. Se bele, koko tuur iha oin kedas atu bele tau fokus liután.”—Karen.

     SUJESTAUN: Duké halo nota iha komputadór, diʼak liu hakerek deʼit ho liman. Peskiza hatudu katak se ita hakerek ho liman, neʼe ajuda ita atu fokus liu no fasil liu atu hanoin-hetan buat neʼebé ita aprende ona.

  •   Bainhira estuda. Bíblia hatete: “Hetan matenek bá, hetan kbiit atu komprende.” (Provérbios 4:5) Atu bele aumenta ita-nia kbiit atu komprende, ita presiza hanoin didiʼak, laʼós estuda liu deʼit tanba deʼit hakarak pasa ezame.

     “Bainhira estuda, haʼu halo haʼu-nia tablet ba mode pesawat atu nuneʼe haʼu bele fokus estuda. Bainhira mensajen ruma tama, haʼu labele haree ida-neʼe. Haʼu mós hakerek nota se iha buat importante ruma neʼebé haʼu presiza atu hanoin-hetan.”—Chris.

     SUJESTAUN: Arruma no hamoos fatin neʼebé baibain Ita uza atu estuda hodi nuneʼe Ita bele fokus.

a Husi livru The Shallows—What the Internet Is Doing to Our Brains.