Skip to content

Skip to table of contents

ISTÓRIA HUSI TEMPU ULUK

Constantino

Constantino

Constantino mak Liurai Roma nian primeiru neʼebé dehan nia ema kristaun. Tanba ida-neʼe, nia hola parte boot iha ema nia istória. Maski uluk ema fó-terus ba ema neʼebé tuir relijiaun kristaun, maibé Constantino simu relijiaun neʼe, no hodi halo ida-neʼe nia ajuda atu harii relijiaun kristaun sira iha mundu. Tan neʼe, livru The Encyclopædia Britannica hatete katak iha ema nia istória, relijiaun kristaun sai “forsa boot iha buat sosiál no polítiku nian”.

KARIK Ita hanoin: ‘Tanbasá mak ita hakarak hatene kona-ba liurai Roma nian ida husi tempu antigu?’ Tuir loloos, se ita hakarak hatene kona-ba relijiaun kristaun, ita presiza hatene katak mudansa sira neʼebé Constantino halo kona-ba polítika no relijiaun, kona duni igreja barak nia fiar no hahalok toʼo ohin loron. Mai ita haree oinsá.

HADIʼA IGREJA NIA HANORIN

Iha tinan 313, Constantino ukun parte oeste husi Roma nia ukun, no Lisínio no Maximino ukun iha parte leste. Constantino no Lisínio fó liberdade ba ema hotu, inklui mós ema kristaun sira atu halaʼo sira-nia adorasaun. Constantino proteje relijiaun kristaun tanba nia fiar katak relijiaun bele halo ema iha ninia ukun atu iha unidade. *

Constantino hakfodak atu haree katak igreja sira fahe malu tanba sira iha hanoin neʼebé la hanesan. Tanba Constantino hakarak atu rezolve problema neʼe, nia “hadiʼa” igreja nia hanorin no halo ema hotu atu tuir ida-neʼe. Atu halo Constantino kontente, bispu sira simu deʼit mudansa sira-neʼe, no sira neʼebé halo nuneʼe simu osan barak no la presiza selu taxa. Istória-naʼin ida naran Charles Freeman hatete katak hodi simu hanorin kristaun neʼebé “hadiʼa” tiha ona, neʼe fó oportunidade atu hetan kbiit no osan barak. Tanba ida-neʼe, ulun-naʼin relijiaun sira envolve an iha mundu neʼe nia atividade sosiál no polítiku nian. Istória-naʼin naran A.H.M. Jones hatete: “Igreja la hetan deʼit ema neʼebé proteje sira, maibé hetan mós ulun-naʼin ida.”

“Igreja la hetan deʼit ema neʼebé proteje sira, maibé hetan mós ulun-naʼin ida.”—Tuir istória-naʼin naran A.H.M. Jones

RELIJIAUN KRISTAUN IDA-NEʼEBÉ?

Tanba Constantino serbisu hamutuk ho bispu sira, ida-neʼe hamosu relijiaun ida neʼebé kahur fiar husi ema kristaun no jentiu nian. Ida-neʼe loos, tanba buat neʼebé Constantino hakarak mak atu halo relijiaun barak sai hamutuk, laʼós atu buka-hatene lia-loos kona-ba Maromak. Istória-naʼin ida hatete katak atu halo ema kristaun no ema jentiu sira kontente, Constantino la todan ba sorin kona-ba governu nia hakarak ruma.

Maski Constantino dehan katak nia proteje relijiaun kristaun, maibé nia mós hola parte nafatin ba ema jentiu sira-nia relijiaun. Porezemplu, nia envolve an ho matan-dook nia atividade hanesan astrolojia no buka-hatene kona-ba futuru, maski Bíblia bandu hahalok sira-neʼe. (Deuteronômio [Ulangan] 18:10-12) Iha monumentu ida neʼebé ema harii ba Constantino iha Roma, iha dezeñu ida neʼebé hatudu Constantino hasaʼe sakrifísiu ba ema jentiu sira-nia maromak. Constantino mós kontinua adora maromak loro-matan nian tanba nia tau maromak neʼe nia ilas iha osan-besi no habelar relijiaun neʼe. Kuandu Constantino idade ona, nia mós haruka ema atu harii templu ba nia no ninia família iha sidade kiʼik ida naran Umbria, iha rai-Itália, no hili amlulik sira atu serbí iha neʼebá.

Tuir loloos, Constantino hein kleur toʼo nia besik mate mak foin hetan batizmu atu sai “kristaun” iha tinan 337. Ema matenek barak fiar katak Constantino halo ida-neʼe tanba nia hakarak nafatin atu ema kristaun no ema jentiu sira atu apoia ninia ukun. Tanba nia hetan batizmu tarde, ida-neʼe halo ema iha dúvida kona-ba ninia razaun atu sai ema kristaun. Maski nuneʼe, relijiaun neʼebé Constantino harii, hetan forsa boot iha buat polítiku no relijiaun nian. Relijiaun neʼe la simu Kristu, no envolve an barak iha buat mundu neʼe nian. Jesus hatete kona-ba ninia dixípulu sira: “Sira laʼós parte husi mundu neʼe, hanesan mós haʼu laʼós parte husi mundu neʼe.” (João 17:14) Husi relijiaun neʼebé Constantino harii, agora habelar ona iha mundu tomak no husi ida-neʼe mosu relijiaun oioin neʼebé la tuir Bíblia.

Ida-neʼe katak sá ba ita? Ida-neʼe katak ita la bele simu deʼit hanorin naran deʼit husi relijiaun sira, maibé ita tenke buka-hatene se hanorin sira-neʼe tuir Bíblia ka lae.—1 João 4:1.

^ par. 6 Ema barak iha dúvida kona-ba Constantino nia razaun atu proteje relijiaun kristaun, tanba maski nia halo ida-neʼe, nia mós husik ema atu adora maromak falsu sira.