Hakarak hatene?

Tanbasá mak iha 1 Korinto apóstolu Paulo koʼalia kona-ba naʼan neʼebé hasaʼe ona ba lulik sira?

▪ Apóstolu Paulo hakerek: “Han buat hotu neʼebé faʼan iha pasar hodi la husu hodi hanoin ó-nia konxiénsia.” (1 Korinto 10:25) Liafuan neʼebé haleʼu eskritura neʼe hatudu katak apóstolu Paulo koʼalia liuliu kona-ba naʼan neʼebé faʼan iha merkadu. Naʼan neʼe mai husi neʼebé?

Ema Grésia no ema Roma antigu iha toman atu hasaʼe animál nuʼudar sakrifísiu iha sira-nia templu. Maibé ema jentiu sira-neʼe la han naʼan hotu neʼebé koʼa tiha durante serimónia neʼe. Entaun, sira faʼan naʼan restu iha merkadu. Livru Idol Meat in Corinth (Naʼan neʼebé hasaʼe ba lulik iha Korinto) hatete: “Ema sira neʼebé iha knaar atu halaʼo serimónia neʼe . . . dala ruma bolu sira nuʼudar koziñeiru ka ema koʼa naʼan. Bainhira sira oho animál neʼebé atu hasaʼe ba lulik, sira mós simu naʼan balu nuʼudar sira-nia kolen, no sira faʼan fali naʼan neʼe iha merkadu.”

Maibé, laʼós naʼan hotu neʼebé faʼan iha merkadu mai husi serimónia ema jentiu nian. Kuandu ema keʼe rai iha sidade Pompeia antigu, sira hetan merkadu faʼan naʼan (iha lia-latín, macellum) no sira mós hetan bibi-malae nia ruin neʼebé tomak. Tuir matenek-naʼin naran Henry J. Cadbury, ida-neʼe katak “iha macellum, karik ema faʼan no mós oho animál iha fatin neʼe, laʼós neʼe deʼit sira mós faʼan naʼan neʼebé koʼa tiha ka hasaʼe tiha ba lulik”.

Entaun buat neʼebé Paulo hakarak hatoʼo mak maski ema kristaun la hola parte iha adorasaun falsu, maibé ida-neʼe la dehan katak naʼan neʼebé hasaʼe tiha nuʼudar sakrifísiu iha templu foʼer no la bele han.

Tanbasá mak iha Jesus nia tempu ema judeu la gosta ema samaritanu?

▪ Joao 4:9 hatete katak “judeu sira la hakbesik ema samaritanu sira”. Situasaun hanesan neʼe komesa kleur antes Jesus mai, bainhira liurai Jeroboão neʼebé ukun suku sanulu iha parte norte husi nasaun Israel hahú adorasaun ba estátua. (1 Reis [1 Raja-Raja] 12:26-30) Ema samaritanu mai husi sidade kapitál Samaria iha parte norte iha rai-Israel. Lakleur, ema hotu neʼebé hela iha parte norte sai nuʼudar ema samaritanu. Kuandu ema Asíria manán suku sanulu neʼe iha tinan 740 molok Kristu, sira haruka ema husi rai oioin atu hela iha fatin neʼe. Entaun, kuandu ema sira-neʼe kaben ho ema samaritanu sira, ida-neʼe hafoʼer liután sira-nia adorasaun.

Maizumenus tinan atus rua liu tiha, ema samaritanu kontra hasoru ema judeu sira neʼebé fila fali husi rai-Babilónia atu harii fali Maromak Jeová nia templu no moru Jerusalém. (Esdras [Ezra] 4:1-23; Neemias [Nehemia] 4:1-8) No odi malu entre ema judeu no ema samaritanu sai makaʼas liu kuandu ema samaritanu harii sira rasik nia templu iha Foho Gerizím, karik maizumenus tinan atus tolu molok Kristu.

Iha Jesus nia tempu, ema uza liafuan “samaritanu” liuliu kuandu sira koʼalia kona-ba ema neʼebé tuir relijiaun iha rai-Samaria, duké kona-ba ema neʼebé mai husi rai-Samaria. Ema samaritanu kontinua atu halaʼo sira-nia adorasaun iha Foho Gerizím, no ema judeu la respeitu no odi sira.—Joao 4:20-22; 8:48.

[Dezeñu iha pájina 32]

Bikan rai neʼebé hatudu ema hasaʼe sakrifísiu animál nian, husi tinan 500 molok kristu

Kredito]

Musée du Louvre, Paris

[Dezeñu iha pájina 32]

Jeroboão hahú adorasaun ba estátua