Ke Falala pe ‘Ikai?
“‘Oua ‘e falala ki he ngaahi lau‘ipapa popó,” ko e tohi ia ‘a e fa‘u-tulama Pilitānia ko William Shakespeare. Ko e mo‘oni, ki mu‘a ke tu‘u ‘i he ngaahi lau‘ipapa ‘o ha vaka, te ke loto ke fakapapau‘i na‘e ‘ikai ke popo ‘a e lau‘ipapá.
KO E ngaahi lea ‘a Shakespeare ‘oku tatau ia mo e fakakaukau ‘a e tu‘i poto ‘o ‘Isileli ‘o e kuonga mu‘á ko Solomoné, ‘a ia na‘á ne tohi ‘i he ta‘u nai ‘e 3,000 kuohilí: “Ko e valé ‘e tui ia ki ha me‘a pē; ko e kakai potó ‘oku nau tokanga ki he‘enau laká.” (Palovepi 14:15, Today’s English Version) ‘Io, ko e valé pē ‘e ‘alu kuikui holo ‘i he mo‘uí ‘o tali ‘a e me‘a kotoa pē ‘okú ne fanongo ki aí, ‘o fakatefito ‘a ‘ene ngaahi filí mo e ngaahi ngāué ‘i he fale‘i ta‘e‘aonga pe akonaki ta‘ehamakatu‘unga. Ko hono tukuhala‘i ‘etau falalá—‘o hangē ko e laka ‘o tu‘u ‘i he ngaahi lau‘ipapa popó—‘e lava ke iku ia ki he fakatamaki. Te ke fifili nai, ‘‘Oku ‘i ai ha matavai ‘o e tatakí ‘a ia ‘oku taau ke tau falala ki ai?’
Ko e laui miliona ‘o e kakai ‘i he māmaní takatakai ‘oku tuku ‘enau falala kakató ‘i ha tohi motu‘a ‘oku ui ko e Tohi Tapu Mā‘oni‘oní. ‘Oku nau hanga ki he tohí ni ke ne tataki ‘enau laká. ‘Oku fakatefito ‘enau ngaahi filí ‘i he‘ene fale‘í pea liliu ‘enau ngaahi ngāué ‘o fakatatau ki he‘ene ngaahi akonakí. ‘Oku laka ‘o tu‘u ‘a e fa‘ahinga tāutaha ko iá, hangē ko e laú, ki he ngaahi lau‘ipapa popó? Ko e tali ki he fehu‘i ko iá ‘oku fakatu‘unga lahi ia ‘i he tali ki he toe fehu‘i ‘e taha, ‘Oku ‘i ai ha ngaahi ‘uhinga lelei ke falala ai ki he Tohi Tapú? Ko e ‘īsiu makehe ko eni ‘o e ‘Ā Hake! ‘oku sivisivi‘i ai ‘a e fakamo‘oní.
Ko e taumu‘a ‘o e ‘īsiu ko eni ‘o e ‘Ā Hake! ‘oku ‘ikai koe‘uhí ke vilitaki atu ke ke tali ha ngaahi tui pe fakakaukau fakalotu. ‘I hono kehé, ‘oku fakataumu‘a pē ke ‘oatu ai ‘a e fakamo‘oni mālohi ko ia kuó ne fakatuipau‘i ki he laui miliona ‘oku taau ke nau falala ki he Tohi Tapú. Hili hono lau ‘a e ngaahi kupu hokó, ‘e lava ke ke fili pē ‘e koe tonu pe ‘oku tuha ‘a e Tohi Tapú ke ke falala ki ai.
‘Oku tuha ‘a e kaveingá ni mo ho‘o tokangá! He ko ē, kapau ko e mo‘oni ko e Tohi Tapú ko ha matavai alafalala‘anga ia ‘o e tataki mei hotau Tokotaha-Fakatupú, tā ‘oku ‘aonga kiate koe mo e fa‘ahinga ‘okú ke ‘ofa aí ke fakakaukau ki he me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Tohi Tapú.
Kae kehe, te tau ‘uluaki lave ki ha ngaahi mo‘oni‘i me‘a tu‘u-ki-mu‘a fekau‘aki mo e Tohi Tapú. He ‘oku ‘ikai toe fehu‘ia, ko ha tohi laulōtaha mo‘oni ia.