Skip to content

Skip to table of contents

Akoʻi Hoʻo Fānaú

Naʻe ʻIkai Foʻi ʻa Maʻake

Naʻe ʻIkai Foʻi ʻa Maʻake

NAʻE hiki ʻe Maʻake ʻa e taha ʻo e ngaahi tohi ko ia ʻe fā ʻi he Tohi Tapú fekauʻaki mo e moʻui ʻa Sīsuú. Ko e tohi nounou mo faingofua taha ia ki hono laú. Ko hai ʻa Maʻake? ʻOkú ke fakakaukaú naʻá ne ʻiloʻi ʻa Sīsū?— * Tau vakai angé ki he ngaahi ʻahiʻahi faingataʻa naʻe fehangahangai mo Maʻaké pea tau sio ai ki he ʻuhinga naʻe ʻikai foʻi ai ke hoko ko ha Kalisitiane.

Ko e fuofua ʻasi ʻo e hingoa ʻo Maʻaké ʻi he Tohi Tapú ʻi he hili ko ia hono tuku ki he pilīsoné ʻa e ʻapositolo ko Pitá ʻe he tuʻi ko Hēlota ʻAkilipá. ʻI ha pō ʻe taha naʻe fakatauʻatāinaʻi ai ʻa Pita ʻe ha ʻāngelo, ʻo ne hangatonu mei ai ki he ʻapi ʻo e faʻē ʻa Maʻaké, ko Mele, ʻa ia naʻe nofo ʻi Selusalema. Ko e tukuange ko ia ʻo Pita mei he pilīsoné naʻe hoko ia ʻi he hili nai ha taʻu ʻe hongofulu mei hono tāmateʻi ʻo Sīsū ʻi he Pāsova ʻo e 33 T.S.—Ngāue 12:1-5, 11-17.

ʻOkú ke ʻiloʻi e ʻuhinga naʻe ʻalu ai ʻa Pita ki he ʻapi ʻo Melé?—Ngalingalí he koeʻuhi naʻá ne maheni mo e ngaahi mēmipa ʻo hono fāmilí pea naʻá ne ʻosi ʻiloʻi ʻoku faʻa fakataha ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ʻi hono ʻapí. Ko e Panepasa naʻe tokouaʻaki ʻe Maʻaké naʻe fuoloa ʻene hoko ko ha ākonga, ʻo talu mei he Kātoanga ʻo e Penitekosí ʻi he 33 T.S. ʻI he taimi ko iá ʻoku lave ai ʻa e Tohi Tapú ki heʻene nima-homo maʻá e kau ākonga foʻoú. Ko ia ai, mahalo ne ʻiloʻi pē ʻe Sīsū ia ʻa Panepasa, pehē ki he tokoua ʻene faʻē ko Melé pea mo hono foha ko Maʻaké.—Ngāue 4:36, 37; Kolose 4:10.

ʻI heʻene kōsipelí, naʻe hiki ai ʻe Maʻake ʻo pehē ʻi he pō naʻe taki pōpula ai ʻa Sīsuú, naʻe ʻi ai ha talavou ʻoku huluhulu tuʻa ha fuʻu tupenu “ʻo ʻikai ʻai hono kofu.” ʻI he taimi naʻe puke ai ʻe he filí ʻa Sīsuú, naʻe tohi ʻe Maʻake ʻo pehē naʻe hola ʻa e talavoú. ʻOkú ke fakakaukau ko hai ʻa e talavou ko iá?— ʻIo, ʻoku ngalingali pē ko Maʻake. Ko ia ai, ʻi he mavahe ʻa Sīsū mo ʻene kau ākongá kuo valenga pō, hangehangē naʻe huluhulu fakavave hake pē ʻe Maʻake ʻa e tupenú pea kau atu he muimuí.—Maake 14:51, 52.

Ko hai nai ʻa e talavoú ni? Ko e hā ʻoku hoko ki aí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

Naʻe ʻikai toe fakafehuʻia ʻa e puipuituʻa fakalaumālie lelei ʻo Maʻaké. Mahalo naʻá ne ʻi he taimi ko ia naʻe huaʻi hifo ai ʻa e laumālie māʻoniʻoní ʻi he Penitekosi ʻo e 33  T.S., pea naʻe feohi fekoekoeʻi mo e kau sevāniti faitōnunga ʻa e ʻOtuá, hangē ko Pitá. Ka naʻá ne toe feʻao holo mo Panepasa naʻá ne tokouaʻakí, ʻa ia naʻá ne tokoniʻi ko ia ʻa Saula ʻaki hono fakafeʻiloaki ʻo Saula kia Pita ʻi ha taʻu nai ʻe tolu hili ʻo e hā ʻa Sīsū kia Saula ʻi ha vīsone. Hili ha ngaahi taʻu, naʻe fononga leva ʻa Panepasa ki Tāsusi ke kumi kia Saula ʻi ai.—Ngāue 9:1-15, 27; 11:22-26; 12:25; Kaletia 1:18, 19.

ʻI he 47 T.S., naʻe filiʻi ai ʻa Panepasa mo Saula ki he ngāue fakamisinalé. Naʻá na ʻave ʻa Maʻake mo kinaua, ka ki ha ʻuhinga naʻe ʻikai ke lēkooti, naʻe liʻaki ai kinaua ʻe Maʻake kae foki ia ki Selusalema. Naʻe ʻita heni ʻa Saula, ʻa ia naʻe hoko ʻo ʻiloa ʻi hono hingoa faka-Lomá ko Paula. Pea naʻe ʻikai te ne tukunoaʻi heni ʻa e meʻa ko ia naʻá ne fakakaukau ko e tōnounou mafatukituki ia ʻa Maʻake.—Ngāue 13:1-3, 9, 13.

Naʻe fakamatala ʻe Paula pea mo Panepasa ʻa e ngaahi lavameʻa fakaofo ʻi heʻena foki ko ia mei he ngāue fakamisinalé. (Ngāue 14:24-28) ʻI ha ngaahi māhina mei ai, naʻe palani ʻa e ongo uá ke na toe foki ʻo ʻaʻahi ki he kau ului foʻou ko ia naʻá na malanga ki aí. Naʻe loto ʻa Panepasa ke toe ʻave ʻa Maʻake, ka ʻokú ke ʻilo ko e hā naʻe fakakaukau ki ai ʻa Paulá?—Naʻá ne ‘fakakaukau ʻoku ʻikai totonu’ koeʻuhí he naʻe ʻosi liʻaki kinaua ʻe Maʻake ki muʻa kae foki ki ʻapi. ʻOku pau naʻe loto-mamahi ʻa Maʻake ʻi he meʻa naʻe hoko aí!

Naʻe hoko fakafokifā ai ha feʻitangaki, pea hili ha “kē,” naʻe māvae ai ʻa Paula mo Panepasa. Naʻe ʻave leva ʻe Panepasa ʻa Maʻake ke na ō ʻo malanga ʻi Saipalo, kae fili ʻe Paula ia ʻa Sailosi ke na toe foki ʻo ʻaʻahi ki he kau ākonga foʻoú, hangē ko ia naʻe ʻosi fokotuʻutuʻu ki aí. He loto-mamahi ē ka ko Maʻake ʻi heʻene fakatupunga ha palopalema ʻi he vahaʻa ʻo Paula pea mo Panepasá!—Ngāue 15:36-41.

ʻOku ʻikai ke tau ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga naʻe muʻaki foki ai ki ʻapi ʻa Maʻaké. Hangehangē naʻá ne ongoʻi naʻe ʻuhinga lelei pē. Kae kehe, ʻoku hā mahino naʻe tuipau ʻa Panepasa heʻikai ke toe hoko ha meʻa pehē. Pea naʻá ne moʻoni. Naʻe ʻikai foʻi ʻa Maʻake! Ki mui ai naʻá ne ngāue fakamisinale fakataha mo Pita ʻi Pāpilone ʻa ia ko e feituʻu mamaʻo ʻaupito mei ʻapi. Mei he feituʻu ko iá, naʻe ʻomai ai ʻe Pita ha ngaahi pōpoaki ʻofa, ʻo tānaki atu ki ai: “Pea mo Maake ko siʻoku foha.”1 Pita 5:13.

Ko ha vahaʻangatae fekoekoeʻi fakalaumālie moʻoni ē naʻe maʻu ʻe Pita pea mo Maʻaké! ʻOku toe hā mahino ange ʻeni ʻi he taimi ko ia ʻoku tau lau ai ʻa e Kōsipeli ʻa Maʻaké. ʻI aí, ʻoku tapua mai ai ʻia Maʻake ʻa e ngaahi meʻa naʻe sio tonu ai ʻa Pitá. Ko hono fakatātaaʻí, fakahoa angé ʻa e fakamatala ko ia ki he fuʻu matangi naʻe tō ʻi he Tahi Kālelí. ʻOku tānaki atu ai ʻe Maʻake ʻa e ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e feituʻu naʻe mohe ai ʻa Sīsū ʻi he vaká pea mo e meʻa naʻe mohe aí, mo e ngaahi meʻa ʻe ala fakatokangaʻi ʻe ha tangata toutai hangē ko Pitá. Fēfē ke tau vakai tonu ki ai ʻaki ʻetau lau fakataha pea mo fakahoa ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapu ko ia ʻi he Mātiu 8:24; Maake 4:37, 38, pea mo e Luke 8:23?

Ki mui ai, ʻi he taimi naʻe tuku pilīsone ai ʻa Paula ʻi Lomá, naʻá ne fakaongoongoleleiʻi ʻa Maʻake ʻi heʻene poupou mateakí. (Kolose 4:10, 11) Pea ʻi he taimi naʻe toe tuku pilīsone ai ʻa Paula ʻi aí, naʻá ne tohi ai kia Tīmote ʻo kole ange ki ai ke ʻomai ʻa Maʻake, peá ne fakamatala: “ʻOku ne ʻaonga kiate au ke tokoni ʻi he Ngaue.” (2 Timote 4:11) Ko e moʻoni, ko ha ngaahi monū maʻongoʻonga ē ʻo e ngāué naʻe fiefia ai ʻa Maʻaké koeʻuhí he naʻe ʻikai te ne foʻi!

Ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe aʻusia ʻe Maʻake ʻi he ʻikai ke ne foʻí?

^ pal. 3 Kapau ʻokú ke lautohi fakataha mo ha kiʻi tama, ko e kohi (–) ʻoku hā aí ko ha fakamanatu ia ke kiʻi longo kae fakalototoʻaʻi ʻa e kiʻi tamá ke fai haʻane fakamatala.