Skip to content

Skip to table of contents

Mbomukonzya Kuzibelesya Kabotu Zintu Nzyomujisi

Mbomukonzya Kuzibelesya Kabotu Zintu Nzyomujisi

TUBELESYA magesi amungwimba kucita zintu zinji. Magesi tulaabelesya kukasaazya akutontozya mumaanda eesu alimwi amungwimba kubikka mumyootokala yesu. Pele bantu banji munyika bajisi buyumuyumu kapati kujatikizya mbobeelede kwaabelesya magesi alimwi amungwimba.

Ba Gary ibakkala ku South Africa bakati, “kudula kwamungwimba” makani mapati. Ba Jennifer ibakkala ku Philippines balalibilika kujatikizya ncobakonzya kubelesya nkaambo magesi “alaakunka-unka kapati.” Ba Fernando ibakkala ku El Salvador bakati, “ndilalibilika kapati kujatikizya kunyonganizyigwa kwacilawo.” Mumasena manji zintu zimwi nzyobabelesya bantu zilasofwaazya muya ngobayoya bantu, mucikozyanyo ciindi nobaumpa coal alimwi a oilo.

Mubwini mulakonzya kulibuzya kuti, ‘Ino inga ndacita buti kujatikizya buyumuyumu buboola akaambo kazintu eezyi zyakubelesya?’

Toonse tulakonzya kusala kuzibelesya kabotu zintu mbuli magesi alimwi amungwimba. Kwaabelesya kabotu magesi alimwi amungwimba kuleta mpindu. Kwiinda mukuzibelesya kabotu, citugwasya kuti katutasowi mali manji. Alimwi eeci cigwasya kukwabilila cilawo motukkala, alimwi akutaba bayamba mukuzibelesya zintu eezyi.

Atulange-lange mbazu zyotatwe motukonzya kwaabelesya kabotu magesi alimwi amungwimba: mumaanda eesu, muzyakweendela alimwi amilimo yabuzuba abuzuba.

AŊANDA

Amuzibelesye kabotu zibelesyo zikasaazya alimwi akutontozya. Buvwuntauzi bumwi ibwakacitwa kucisi cimwi ku Europe bwakatondezya kuti ciindi camupeyo kantu kamwi kategwa thermostat kukajola buyo kusika a 2°C ikucesya kukasaala, yakali nzila mbotu yakucesya magesi aakabelesyegwa mwaka woonse. Ba Derek ibakkala ku Canada balauzumina muzeezo ooyu ciindi nobati: “Kusama nsweta ciindi camupeyo muciindi cakuyasya muncini uukasaazya kwaciindi cilamfwu kupa kuti tubelesye buyo magesi masyoonto.”

Nzila eeyi ilakonzya kubelesyegwa nomuba mumasena aakasaala. Ba Rodolfo ibakkala ku Philippines, lyoonse balakajola-jola ansi ka thermostat ikali kumuncini wabo uutontozya kweelana ambobwaca. Nkaambo nzi? Bakati: “Eeci citupa kutasowa mali manji alimwi akwaabelesya kabotu magesi.”

Amwaajale mawindo amilyango ciindi nomukasaazya naa kutontozya muŋanda yanu. * Tulakonzya kweeleba kunyonyoona magesi kwiinda mukutazumizya muya uukasaala naa muya uutontola kuya aanze. Mucikozyanyo, kusiya mulyango bukwazi ciindi camupeyo kupa kuti kubelesyegwe magesi manji kutegwa muŋanda mukasaale.

Takuli buyo kujala mawindo alimwi amilyango kugwasya, bantu bamwi bacikonzya kucesya kubelesya magesi kwiinda mukubikka mawindo aapa kuti kakukasaala.

Amubelesye mabbaubbu aatabelesyi mulilo munji. Ba Jennifer ibaambidwe kumatalikilo bakati: “Muciindi cakubelesya mabbaubbu aabelesya mulilo munji, twakatalika kubelesya yaayo aatabelesyi mulilo munji.” Nokuba kuti zintu zitabelesyi mulilo munji ziladula kapati, pele zilagwasya kutasowa mali manji.

ZYAKWEENDELA

Ikuti kacikonzyeka, amubelesye zyeendelo zyabanamaleya. Ba Andrew ibakkala ku Great Britain bakati: “Ndibelesya citima naa ncinga kuunka kumulimo kufwumbwa leelyo nondikonzya.” Ibbuku litegwa Energy: What Everyone Needs to Know lyaamba kuti “mootokala uumugeme ulanywa mungwimba ziindi zyotatwe kwiinda muulo ngomukonzya kubbadela kumabbaasi alimwi akuzitima zyeenda misinzo mifwaafwi.”

Amucesye nyendo zyanu. Kwiinda mukulibambilila limwi, mulakonzya kucesya nyendo ziyandika kucitwa, calo cikonzya kupa kuti mubelesye buyo mungwimba musyoonto, aboobo inga tiimwasowa ciindi cinji alimwi amali.

Ba Jethro ibakkala ku Philippines balibambilila limwi mali aagaminide aakuula mungwimba mwezi amwezi. Mpoonya bakati: “Eeci capa kuti kandipanga buyo nyendo ziyandika kapati.”

MILIMO YABUZUBA ABUZUBA

Amucesye kubelesya maanzi aapya. Kweelana abuvwuntauzi bumwi ibwakacitwa ku Australia, “ikubelesya maanzi aapya mumaanda kubelesya magesi aasika kumweelwe wa 1.3% alo aabelesyegwa mumadolopo aamucisi eeci naa 27% yamagesi aabelesyegwa mumaanda oonse.”

Mbwaanga maanzi aapya abelesya magesi manji, ikubelesya maanzi aapya masyoonto kugwasya kucesya magesi aabelesyegwa. Ba Victor ibakkala ku South Africa balauzuminizya muzeezo ooyu ciindi nobakati: “Tulasolekesya mpotugolela kubelesya buyo maanzi aapya masyoonto ciindi notusamba.” Ba Kenway, basyaazibwene mumakani aasayaansi bakati: “Kubelesya maanzi aapya masyoonto kujisi mpindu zyotatwe, nkaambo kupa kuti kutabelesyegwi maanzi amagesi manji, cigwasya kkampani iipa maanzi amagesi alimwi cipa kuti bantu mumaanda kabatasowi mali manji.”

Amuzime. Eeci cibikkilizya kuzima malaiti, zintu izibelesya magesi mbuli ma TV alimwi amakkompyuta. Noliba leelyo noyazimwa, mincini minji ilalya mulilo ikuti tiiyazimwa cakumaninina. Basyaazibwene bamwi bakulwaizya kuzisomona ntambo kumalaiti kutegwa izimine limwi. Ba Fernando ibaambwa kumatalikilo balaibelesya nzila eeyi ciindi nobakati: “Ndilaazima malaiti alimwi akusomona ntambo kuzibelesyo zyamagesi nzyonditabelesyi.”

Swebo lwesu kutugama kunyina ncotukonzya kucita kujatikizya kudula kwamagesi alimwi ambwaanyonyoona cilawo kutegwa apangwe, pele tulakonzya kuzyiba mbotukonzya kwaabelesya kabotu. Bantu nyika yoonse mboizulwa balasoleka kujana nzila zyakucita boobo. Masimpe, kwaabelesya kabotu magesi alimwi amungwimba inga kwayandika kusolekesya kapati alimwi akukkala ansi kuyeeya, pele kuli bubotu buliko. Ba Valeria ibakkala ku Mexico bakati: “Tandisowi mali manji alimwi ndilacikwabilila cilawo.”

^ munc. 10 Amwaatobele cakulomya malailile aazwa kuli basikupanga mincini iikasaazya alimwi akutontozya kutegwa kaibeleka kabotu. Mucikozyanyo, mincini imwi ilijisi malailile aagaminide aazumizya kuti mulyango naa mawindo kaajaludwe ciindi noibeleka.