Skip to content

Ino Jesu Wakazyalwa Lili?

Ino Jesu Wakazyalwa Lili?

Bwiinguzi bwamu Bbaibbele

 Bbaibbele talyaambi buzuba bwini mbwaakazyalwa Jesu Kristo, mbubwenya mbwaatondezya mabbuku aaya:

  •   “Buzuba bwini mbwaakazyalwa Kristo tabuzyibidwe.”​—New Catholic Encyclopedia.

  •   “Buzuba bwini mbwaakazyalwa Kristo tabuzyibidwe.”​—Encyclopedia of Early Christianity.

 Nokuba kuti Bbaibbele taliinguli cacigaminina mubuzyo wakuti, ‘Ino Jesu wakazyalwa lili?’ lilapandulula zyintu zyobilo zyakacitika ciindi naakazyalwa zyalo zipa kuti bantu banji baambe kuti tanaakazyalwa mu December 25.

Kutali ciindi camupeyo

  1.   Kulilembya. Kakuceede ciindi cisyoonto kuti azyalwe Jesu, Kaisara Augusto wakabikka mulawo “mubwami bwakwe wakuti bantu boonse bakalilembye.” Muntu umwi aumwi wakeelede kulilembya “kumunzi wakwabo,” calo cakali kuyandika kweenda musinzo wansondo yomwe naa zyobilo. (Luka 2:​1-3) Ooyu mulawo​—andiza wakabikkwa kutegwa bakonzye kuzyiba mweelwe wabaabo bakonzya kutela mitelo alimwi akunjila mulimo wabusikalumamba​—bantu tiibakali kuukkomanina aciindi cili coonse mumwaka. Pele kulibonya kuti Augusto naakabanyemya bantu mbaakali kulela nikwali kuti wakabasungilizya kweenda misinzo milamfwu ciindi camupeyo.

  2.   Mbelele. Beembezi “bakali musyokwe kabeembela butanga bwabo masiku.” (Luka 2:8) Bbuku lyakuti Daily Life in the Time of Jesus lyaamba kuti, matanga taakali kujalilwa muzyaanda kutalikila “aansondo yomwe kalitanatalika pobwe lya Kwiindilila [kumamanino aa March]” kusikila akati ka November. Alimwi lilayungizya kwaamba kuti: “Ciindi camupeyo, banyama bakali kujalilwa muzyaanda kutegwa bataandwi mpeyo, aboobo kweelana akaambo aaka, tulakonzya kubona kuti ibuzuba bwa Kkilisimasi ibucitwa mumupeyo tabukonzyi kuba mbobuzuba bwini pe, nkaambo Makani Mabotu aamba kuti ibeembezi bakali musyokwe.”

Cilimo

 Tulakonzya kuyeeyela buzuba mbwaakazyalwa Jesu kwiinda mukubalila cakujoka munsi kuzwa mubuzuba mbwaakafwa mu Nisani 14, buzuba bwapobwe lya Kwiindilila mumwaka wa 33 C.E. (Johane 19:​14-16) Jesu wakajisi myaka yakuzyalwa iili 30 naakatalika mulimo wakwe wamyaka yotatwe acisela, aboobo wakazyalwa kumatalikilo aamwezi wa October mumwaka wa 2 B.C.E.​—Luka 3:23.

Nkaambo nzi Kkilisimasi ncoili mu December 25?

 Mbwaanga kunyina bumboni bwakuti Jesu wakazyalwa mu December 25, nkaambo nzi ncobasekelela Kkilisimasi mubuzuba oobu? Ibbuku lya Encyclopædia Britannica lyaamba kuti basololi bazikombelo ambweni bakasala buzuba oobu “kutegwa kabweendelana apobwe lyabantu batakombi Leza, nkokuti bana Roma, ilyakali lyakusekelela ‘kuzyalwa kwazuba litakonzyi kuzundwa,” lyakali kucitwa lyamupeyo wakooko. Kweelana abbuku lyakuti The Encyclopedia Americana, basyaazibwene banji basyoma kuti eeci cakali boobu kutegwa “Bunakristo kabukondelezya kubantu batakali kukomba Leza.”