Mi bon long 1960, long dispela taim mama bilong mi i gat 17 krismas. Papa bilong mi i lusim mipela paslain long mi bon. Olsem na mitupela Mama i stap wantaim tumbuna papamama bilong mi long Burg, em wanpela liklik taun long Is Jemani. Planti man i bilip olsem i no gat God, na famili bilong mi tu i holim wankain tingting. Mipela i bihainim ol laik bilong mipela na mipela i no tingim God liklik.

Taim mi go bikpela, bubu man i lukautim mi. Em i lainim mi long planti wok, olsem em i save tokim mi long go antap long diwai bilong katim han bilong en. Mi pikinini yet, olsem na mi laikim tru ol dispela wok. Laip bilong mi i gutpela na mi stap amamas.

Taim mi gat 7-pela krismas, wanpela bikpela eksiden i painim mi. Long dispela taim, mi kirap tasol long mekim namba tu yia bilong mi long skul. Mi wokabaut bilong go long haus, na long rot mi kalap i go antap long pawa pos. Mi stap antap long pawa pos inap olsem 8 mita antap long graun, na pawa i kisim mi na mi hap i dai. Bihain taim mi kirap long haus sik, mi no inap pilim tupela han bilong mi. Pawa i kukim han bilong mi na mi kisim bikpela bagarap, olsem na ol i mas katim tupela han bilong mi na bai ol binatang bilong sik i no ken kamap long blut bilong mi. Mama na tumbuna papamama bilong mi i bel hevi tru. Olsem wanpela pikinini, mi no bin ting dispela eksiden inap mekim sampela samting long i stap bilong mi.

Bihain long mi lusim haus sik, mi go bek long skul. Ol pikinini i save tok pani long mi, pusim mi i go i kam, na tromoi ol samting long mi bikos mi no gat han bilong sakim ol. Mi bel hevi tru long toktok na pasin bilong ol. Bihain ol i salim mi i go long skul bilong ol pikinini husat i gat bagarap long bodi long Birkenwerder, em i olsem wanpela boding skul. Dispela skul i stap longwe long ples Mama na tumbuna papamama bilong mi i stap long en, olsem na ol i no inap long visitim mi. Mi bungim ol long taim bilong holide tasol. Insait long 10-pela yia, mi no stap wantaim Mama na tumbuna papamama bilong mi.

Mi lain long yusim ol tou bilong mi long mekim planti samting em pastaim mi save yusim han long mekim. Mi save holim fok na spun long ol tou long taim mi laik kaikai. Mi strong long lain gut long dispela nupela pasin. Na tu, mi lain long yusim ol tou bilong mi long brasim tit na komim gras. Mi save meknaisim ol tou bilong mi long taim mi toktok wantaim  ol narapela. Yes, ol tou i stap olsem han bilong mi.

Taim mi kamap tineja, mi amamas long ritim ol buk i kamapim ol stori nating bilong saiens. Sampela taim mi ting i gutpela sapos mi gat wanpela giaman han em ol i wokim long masin we inap helpim mi long mekim olgeta samting. Taim mi gat 14 krismas mi stat long smok. Dispela i mekim na mi no tingting planti na mi pilim olsem mi wankain long ol narapela. I olsem mi tokim mi yet: ‘Yes, mi inap mekim dispela samting tu. Ol man i bikpela pinis i save smok, maski ol i gat han o nogat.’

Mi save bisi na mi insait long ol kain kain bung ol man i kamapim. Mi kamap memba bilong lain Free German Youth, em wanpela oganaisesen bilong ol yangpela na gavman i sponsarim. Mi mekim wok olsem sekreteri, ol man bilong dispela ples i tingim olsem em bikpela wok. Na mi joinim wanpela grup bilong singsing, raitim ol poem, na insait long ol spots bilong ol lain i gat bagarap long bodi. Bihain long mi kisim trening, mi wok long wanpela kampani long taun bilong mipela. Taim mi wok long go bikpela, planti taim mi werim ol giaman han bikos mi laik kamap olsem wanpela man i gat gutpela bodi.

Wanpela de taim mi wok long wetim tren bilong go long wok, wanpela man i kam bungim mi. Em i askim mi sapos mi inap piksaim long tingting, olsem God i givim bek tupela han bilong mi gen. Mi tingting planti long tok em i mekim. Yes, mi gat laik tru long i gat tupela han gen, tasol mi hatwok long bilipim dispela tok! Mi no save bilip long God, olsem na mi ting i no gat God. Kirap long dispela taim, mi no laik bungim gen dispela man.

Bihain, wanpela wanwok i singautim mi long i go visitim famili bilong em. Taim mipela i dring kofi i stap, papamama bilong em i stori long God, em God Jehova. Em fes taim mi harim olsem God i gat nem. (Song 83:18) Tasol, mi no bilipim dispela tok, mi ting: ‘I no gat wanpela God i stap, maski sapos em i gat nem. Mi bai soim ol dispela lain olsem tok bilong ol i no tru.’ Mi bilip olsem tingting bilong mi i stret, olsem na mi amamas long bungim ol na stori long Baibel. Tasol mi kirap nogut olsem mi no inap soim ol olsem i no gat God.

Taim mipela i skelim ol tok profet bilong Baibel, isi isi tingting bilong mi olsem i no gat God i senis. Planti ol tok profet i kamap tru, maski ol i bin raitim winim planti tausen yia i go pinis. Wanpela taim mipela i stori long ol tok bilong Baibel, na mipela i skelim ol samting i kamap long nau wantaim ol tok profet bilong Matyu sapta 24, Luk sapta 21, na 2 Timoti sapta 3. Tingim, sapos man i gat sik, dokta bai skelim olgeta mak bilong sik bilong em na nau em i ken givim marasin i stret long em, olsem tasol ol tok profet i helpim mi long luksave olsem yumi stap long wanpela haptaim em Baibel i kolim olsem “taim bilong las de.” * Mi kirap nogut stret, mi lukim truim bilong ol dispela tok profet.

Mi bilip olsem ol tok mi kisim save long en em tok i tru. Mi kirap long beten long God Jehova na mi lusim pasin bilong smok, maski mi man bilong smok winim tenpela yia. Mi wok yet long stadi long Baibel klostu 1-pela yia. Na long Epril 27, 1986, long pasin  hait mi kisim baptais long wanpela tab bilong waswas, bikos long dispela taim gavman i tambuim wok bilong ol Witnes long Is Jemani.

Bikos i gat tambu long wok bilong mipela, mipela i save bung long ol liklik grup long ol haus, olsem na mi no save long planti wanbilip bilong mi. I no longtaim na ol bikman bilong gavman i tok orait long mi inap i go long Wes Jemani, long dispela hap ol Witnes i stap fri long mekim wok bilong ol. Em fes taim bilong mi long go long wanpela kibung i kamapim ol tok bilong Baibel, na long bungim planti tausen bratasista bilong mi. Em narakain samting mi bin lukim.

Bihain long ol i rausim Banis Berlin, gavman i pinisim tambu long ol Witnes Bilong Jehova. Nau rot i op long mipela inap bung na lotuim God Jehova. Mi laik mekim bikpela wok moa bilong autim tok. Tasol mi pret long toktok wantaim ol man em mi no save long ol. Mi pilim olsem mi no gutpela tumas, long wanem, mi gat bagarap long bodi, na mi go bikpela long wanpela haus we ol i save lukautim ol man i gat dispela kain hevi. Tasol long 1992, mi autim tok inap 60 aua long wanpela mun. Mi mekim olsem na mi kisim bikpela amamas. Olsem na mi pasim tok long autim tok long olgeta mun, na mi inap long mekim olsem klostu 3-pela yia.

Mi save tingim tok bilong Baibel, olsem: “Sapos wanpela i no gat strong, mi tu mi pilim olsem mi no gat strong.” (2 Korin 11:29) Mi no inap mekim sampela samting, tasol mi inap wokim tingting na toktok. Olsem na mi save traim bes long helpim ol narapela. Mi no gat han, olsem na mi inap pilim hevi bilong ol lain i gat hevi na ol i no inap long mekim sampela samting em ol i laik tru long mekim. Olsem na mi mekim ol tok bilong strongim ol man i karim dispela kain hevi. Mi kisim amamas taim mi helpim ol narapela.

Mi mas tok stret olsem sampela taim mi bel hevi. Mi laik stap wankain olsem ol narapela man. Mi inap mekim planti wok bilong olgeta wan wan de, tasol mi lusim bikpela taim na strong long mekim ol dispela wok. Tingting bilong mi long olgeta wan wan de i olsem: “God i givim pawa long mi, na long dispela rot mi gat strong long mekim olgeta samting.” (Filipai 4:13) Long olgeta de, Jehova i givim mi strong na bai mi inap mekim ol wok. Mi kisim save olsem oltaim Jehova i helpim mi. Olsem na mi laik mekim yet wok bilong em.

Jehova i blesim mi, em i givim famili long mi, em samting mi no bin gat long taim mi liklik i go inap long taim mi yangpela. Mi gat gutpela meri, em Elke, em i gat pasin laikim na pasin sori. Na tu, ol wanbilip bilong mi em planti milion Witnes Bilong Jehova, ol i kamap ol brata na sista bilong mi, em bikpela famili long graun olgeta.

Na tu, ol gutpela tok promis bilong God long Paradais i givim bel isi long mi, long dispela taim “olgeta samting i kamap nupela,” dispela i makim tu olsem mi bai kisim gen han bilong mi. (Revelesen 21:5) Mi kliagut long dispela promis taim mi tingim ol wok Jisas i mekim long taim em i stap long graun. Kwiktaim em i bin oraitim wanpela lek nogut na putim bek yau bilong man em ol i bin katim. (Matyu 12:13; Luk 22:50, 51) Ol tok promis bilong Jehova na ol mirakel bilong Jisas i helpim mi long bilip olsem klostu nau bai mi gat tupela han gen.

Nambawan bikpela blesing em mi kisim save long God Jehova. Em i stap olsem papa, pren, man bilong mekim gut bel, na man bilong givim strong long mi. Mi pilim wankain olsem King Devit, em i tok: “God tasol i save was long mi . . . Bikpela i save helpim mi, olsem na mi amamas moa long em.” (Song 28:7) Mi amamas long tok i tru, maski mi no gat han. Mi laik holimpas dispela save long laip olgeta bilong mi.