Noel Âdetlerinin Kökeni

SİZCE dinsel kutlamaların ve öğretilerin kökenini bilmek önemli mi? Eğer önemliyse şu sorular üzerinde düşünmek gerektiğine siz de katılırsınız: (1) İsa peygamber ne zaman doğdu? (2) İsa’nın doğumuyla ilgili hikâyelerde adı geçen “müneccim krallar” kimlerdi ve gerçekten üç kişi miydiler? (3) Onları İsa’ya götüren “yıldız” ne tür bir yıldızdı? (4) Noel Baba’nın İsa’yla ve onun doğumuyla ne ilgisi var? (5) Tanrı’nın Noel’de hediye verilmesiyle, daha doğrusu karşılıklı hediyeler verilmesiyle ilgili görüşü nedir?

Şimdi bu soruları Kutsal Kitapta anlatılanların ve tarihsel kayıtların ışığında inceleyelim.

(1) İsa Peygamber Ne Zaman Doğdu?

Genel inanış: Temel Britannica ansiklopedisi “Noel, Hıristiyanlar’ın Hz. İsa’nın doğumunu kutladıkları bayramdır” der. Bazıları İsa’nın 25 Aralık’ta doğduğuna bazıları ise 6 Ocak’ta doğduğuna inanır ve Noel’i o tarihlerde kutlar.

Kökeni: The Christmas Encyclopedia, “25 Aralık Kutsal Kitaba dayalı bir tarih değildir” der. Ansiklopedinin belirttiğine göre bu, Kuzey Yarıküre’de kış gündönümünde, yani “yıl sonunda” yapılan “putperest Roma şenliklerinin yapıldığı” tarihti. Bu şenlikler arasında tarım tanrısı Saturnus onuruna yapılan Saturnalia şenliği ve “Roma güneş tanrısı Sol ile Pers güneş tanrısı Mitra onuruna yapılan başka bir şenlik” de vardı. Her iki doğum günü şenliği de kış gündönümünde, Jülyen takvimine göre 25 Aralık’ta kutlanırdı.

Bu putperest şenlikler 350 yılında, Papa I. Julius’un 25 Aralık’ı İsa’nın doğumgünü olarak ilan etmesinden sonra “Hıristiyanlaşmaya” başladı. Bir ansiklopedi “Diğer tüm gündönümü âdetleri ya İsa’nın doğumu şerefine yapılan kutlamalara dahil edildi ya da yerini bu kutlamalara bıraktı” diyor (Encyclopedia of Religion). Güneş simgesinin diriltilen Mesih’i (Sol Invictus olarak da adlandırılır) resmetmek için kullanılması giderek yaygınlaştı ve eski güneş halkası . . . . Hıristiyan azizlerin halelerine dönüştü.

Kutsal Kitap ne diyor? Kutsal Kitap İsa’nın doğum tarihini vermez. Fakat onun kesinlikle 25 Aralık’ta ya da 6 Ocak’ta doğmuş olamayacağı sonucuna varabiliriz. Nasıl? Kutsal Kitap İsa doğduğu sırada çobanların Beytlehem dolaylarında sürülerine bakmak için geceleri ‘kırlarda kaldığından’ söz eder (Luka 2:8). Genellikle ekim ayında soğuk, yağmurlu mevsim başlardı ve çobanlar, özellikle de Beytlehem dolayları gibi yüksek yerlerde geceleyin koyunlarını korunaklı ağıllara götürürlerdi. Havaların en soğuk olduğu dönem aralık ayıydı, hatta bazen bu dönemde kar yağardı. *

 Birçoğu İsa’ya hizmetinde eşlik etmiş olan ilk Hıristiyanların İsa’nın doğum gününü hiçbir zaman kutlamamış olması dikkate değer. İsa’nın emrine uygun olarak onlar sadece onun ölümünü andılar (Luka 22:17-20; 1. Korintoslular 11:23-26). Yine de bazıları ‘Bir kutlamanın putperestlikle bağlantılı olup olmaması o kadar önemli mi?’ diye düşünebilir. Tanrı için önemli. İsa Mesih, Tanrı’ya ‘gerçekten tapınanların ruhla ve hakikatle tapınacaklarını’ söylemişti (Yuhanna 4:23).

(2) “Müneccim Krallar” Kimlerdi? Kaç Kişiydiler?

Genel inanış: Doğuda görünen bir “yıldız” tarafından yönlendirilen üç “müneccim kral” bir ahırda yemlikte yatan İsa’ya armağanlar verirken resmedilir. Bazen bu tasvirlerde çobanlar da yer alır.

Kökeni: The Christmas Encyclopedia Kutsal Kitaptaki kısa anlatım dışında “müneccim krallarla ilgili yazılan her şeyin efsanelere dayandığını” söyler.

Kutsal Kitap ne diyor? Kutsal Kitap kaç “müneccim kralın” İsa’yı ziyaret ettiğini belirtmez. Belki iki, belki üç, dört ya da daha fazla. “Müneccim” olarak bilinen bu ziyaretçiler için bazı çevirilerde “yıldızbilimci” ya da “astrolog” gibi ifadeler kullanılır. Kutsal Kitap astrologların ya da büyücülerin “Yehova için iğrenç” olduğunu söyler (Tekrar 18:10-12). Doğudan gelen bu astrologlar uzun bir yolculuk yaptıklarından İsa’yı yemlikte ziyaret edebilecek kadar erken gelmemişlerdi. Belki de aylar süren yolculuklarının sonunda İsa’nın kaldığı eve geldiler. Orada “annesi Meryem’in yanında olan küçük çocuğu gördüler” (Matta 2:11).

(3) Astrologlara Yol Gösteren “Yıldız” Ne Tür Bir Yıldızdı?

Yıldızın onları nereye götürdüğünü düşünürsek bunun ne tür bir yıldız olduğunu anlayabiliriz. Yıldız astrologları doğrudan Beytlehem’e değil Yeruşalim’e yönlendirdi ve orada, astrologların yaptığı araştırma Kral Herodes’in kulağına gitti. Sonra Herodes “astrologları gizlice çağırttı” ve onlardan “Yahudilerin yeni doğan kralı” hakkında bilgi aldı. Sonra Herodes şöyle dedi: “Çocuğun yerini iyice araştırın, bulunca bana da haber verin.” Herodes’in İsa’yı aramasının amacı hiç de iyi değildi. Tersine bu kibirli ve acımasız kral İsa’yı öldürtmeye kararlıydı! (Matta 2:1-8, 16).

İlginç olarak “yıldız” astrologları bu kez de güneye, Beytlehem’e yönlendirdi. İsa’nın bulunduğu evin üzerine kadar geldi ve “orada durdu” (Matta 2:9, 10).

Bunun sıradan bir yıldız olmadığı kesin! Ayrıca çobanlara İsa’nın doğduğunu haber vermek için melekleri kullanan Tanrı’nın, putperest astrologlara yol göstermek için bir yıldız kullanması ve onları önce İsa’nın düşmanına sonra da çocuğa yönlendirmesi mantıklı olur muydu? Bunun tek açıklaması olabilir, bu yıldız böyle şeyler yapabilecek gücü olan Şeytan’ın kötü amaçlarla kullandığı bir araçtı (2. Selanikliler 2:9, 10). Noel ağacının tepesine Beytlehem Yıldızı olarak adlandırılan bir süs konması ne büyük bir çelişkidir!

(4) Noel Baba’nın İsa’yla ve Onun Doğumuyla Ne İlgisi Var?

Genel inanış: Birçok yerde Noel Baba çocuklara hediyeler getiren biri olarak tanınır. Çocuklar genelde Noel Baba’ya mektup yazıp hediyeler ister ve inanışa göre Kuzey Kutbu’nda yaşadığı yerde periler onun hediyeleri hazırlamasına yardım eder.

Kökeni: Yaygın inanışa göre Noel Baba efsanesinin kökeninde Türkiye topraklarında bulunan Mira’nın (bugün Demre) başpiskoposu Aziz Nikolaos vardır. The Christmas Encyclopedia “Aziz Nikolaos hakkında yazılanların hemen hemen hepsi efsanelere dayanır” diyor. Noel Baba’yla İsa arasında tarihi belgelere ya da Kutsal Kitaba dayalı herhangi bir bağlantı yoktur.

Kutsal Kitap ne diyor? Kutsal Kitap “Artık yalanı bıraktığınıza göre birbirinize doğruyu  söyleyin” der (Efesoslular 4:25). Ayrıca ‘hakikati sevmemiz’ ve ‘yürekten doğru konuşmamız’ gerektiğini söyler (Zekeriya 8:19; Mezmur 15:2). Çocuklara Noel Baba’nın Noel’de hediyeler getiren biri olduğunu anlatmak masum bir eğlence gibi görünebilir, fakat iyi niyetle de olsa çocukları kandırmak doğru ya da mantıklı olur mu? İsa’yı yüceltmek adına yapılan bir şeyin çocukların kandırılmasına alet olması sizce de tuhaf bir çelişki değil mi?

(5) Tanrı’nın Noel’de Hediye Verilmesiyle ve Noel Kutlamalarıyla İlgili Görüşü Nedir?

Genel inanış: Başka kutlamalardan farklı olarak Noel’de armağanlar karşılıklı verilir. Partiler, ziyafetler ve içki âlemleri Noel dönemine damgasını vurur.

Kökeni: Eski Roma’da Saturnalia şenlikleri 17 Aralık’ta başlar, karşılıklı armağanların verildiği 24 Aralık’ta sona ererdi. Evler ve sokaklar ziyafetlerin, içki âlemlerinin ve taşkınlık yapanların gürültüsünden geçilmezdi. Saturnalia’nın ardından da ocak ayının birinci gününü kutlamak için genellikle üç gün süren bir şenlik yapılırdı. Muhtemelen Saturnalia ve ocak ayının birinci günü için düzenlenen şenlikler birleştirilirdi.

Kutsal Kitap ne diyor? Sevinç ve cömertlik hakiki tapınmanın ayırt edici özellikleridir. Kutsal Kitap “Yürekten dürüst olanlar sevinç çığlıkları atsın” der (Mezmur 32:11). Cömertlik beraberinde böyle bir sevinç getirir (Özdeyişler 11:25). İsa Mesih de “Vermek almaktan daha büyük mutluluktur” demişti (Elçiler 20:35). Ayrıca “Vermeyi alışkanlık edinin” dedi, başka sözlerle bu hayatınızın bir kısmı olsun (Luka 6:38).

Burada sözü edilen “vermek” kalıplaşmış şekilde ya da geleneklerin zorlamasıyla vermek anlamına gelmez. Kutsal Kitap gerçek cömertliği şu sözlerle tanımlar: “Gönülsüzce ya da zorlamayla değil, herkes yüreğinde kararlaştırdığı gibi versin, çünkü Tanrı sevinçle vereni sever” (2. Korintoslular 9:7). Kutsal Kitaptaki bu olağanüstü ilkelere uyanlar yürekten cömert oldukları için başkalarına bir şeyler verirler ve bunu yılın herhangi bir zamanında yapabilirler.  Şüphesiz Tanrı böyle yürekten veren insanları destekler ve bu hiçbir zaman insana yük olmaz.

Büyük Bir Yalan!

Kutsal Kitabın ışığı altında incelendiğinde Noel’in hemen hemen her yönünün ya putperest kökenli olduğu ya da Kutsal Kitaptaki kayıtların çarpıtılmış bir biçimi olduğu görülüyor. Dolayısıyla Hıristiyan bayramı olarak görülen bu kutlamanın gerçek Hıristiyanlıkla ilgisi yoktur. Peki Noel nasıl bir Hıristiyan bayramı haline geldi? İsa’nın ölümünden yüzyıllar sonra tıpkı Kutsal Kitabın dediği gibi sahte öğretmenler türedi (2. Timoteos 4:3, 4). İlkelere bağlı olmayan bu insanlar hakikati öğretmekten çok Hıristiyanlığı putperestler için cazip hale getirmenin peşindeydiler. Dolayısıyla zamanla yaygın putperest bayramları benimseyip Hıristiyanlaştırdılar.

Kutsal Kitap bizi bu “sahte öğretmenler” konusunda uyararak şöyle diyor: “Sizi hileli sözlerle . . . . sömürecekler. Fakat onlar için çok eskiden verilmiş olan hükmün günü gecikmiyor ve yıkıma uğrayacakları gün uyuklamıyor” (2. Petrus 2:1-3). Yehova’nın Şahitleri, Tanrı’nın Sözü olarak gördükleri Kutsal Kitabın tümünü ciddiye aldıkları gibi bu sözleri de ciddiye alırlar (2. Timoteos 3:16). Bu nedenle de sahte dinle bağlantılı gelenek veya kutlamalardan tamamen uzak dururlar. Bu onların mutluluğuna gölge düşürüyor mu? Kesinlikle hayır! Sonraki makalede de göreceğimiz gibi, kendi yaşadıklarından da biliyorlar ki Kutsal Kitaptaki hakikatler insanı özgür kılar!

[Dipnot]

[Sayfa 8’deki çerçeve/resim]

EKTİKLERİNİ BİÇİYORLAR

Bir zamanlar kilise yetkilileri “putperest kökenli her şeye şiddetle karşı çıkıyordu” (Christmas Customs and Traditions—Their History and Significance). Fakat zamanla din adamlarının başlıca kaygısı hakikati öğretmekten çok kiliseleri doldurmak oldu. Dolayısıyla putperest kökenli âdetlere göz yummaya başladılar. Sonra da bunları benimsediler.

Kutsal Kitap “İnsan ne ekerse onu biçer” der (Galatyalılar 6:7). Topraklarına putperestlik tohumu eken kiliseler ektiklerinin karşılığında şunları biçince şaşırmamalılar: İsa’nın doğumu şerefine yaptıklarını iddia ettikleri bir kutlamanın sarhoşluk ve taşkınlığa alet olması, alışveriş merkezlerinin kiliselerden daha popüler hale gelmesi, hediye almak için borca batan aileler ve gerçekle efsaneyi, İsa Mesih’le Noel Baba’yı birbirine karıştıran çocuklar. Evet, Tanrı’nın bizi “Kirli olana dokunmaktan vazgeçin” diye uyarması çok yerindedir! (2. Korintoslular 6:17).

[Sayfa 7’deki resimler]

Eski Saturnalia şenliklerine olduğu gibi Noel dönemine de partiler, ziyafetler ve içki âlemleri damgasını vurur

[Tanıtım notu]

© Mary Evans Picture Library