Tasarım Ürünü Mü?

Bakterinin Kamçısı

● Güçlü bir mikroskopla bakıldığında bile minicik ve önemsiz görünür. Oysa işlevi açısından teknelerdeki dıştan takmalı motorlarla karşılaştırılır. Peki bu kamçı nasıl bir şeydir?

Farklı mikroorganizmalarda farklı kamçılar (flagella) vardır, ancak herhalde aralarında en çok araştırılanı, bakterilerdeki kamçılardır. Bakterinin hücre duvarına bağlanmış olan kamçısı, dönme hareketiyle, mikroorganizmanın ileri doğru gitmesini, durmasını, ters yönde hareket etmesini ve yön değiştirmesini mümkün kılar. Bilinen bakterilerin yarısının, çeşitli türden kamçılara sahip olduğu tahmin ediliyor.

Bakterilerde ya da mikroorganizmalarda, kamçının ve onun itici gücünü oluşturan kısmının “planı” hücrenin DNA’sında bulunur. Bu mekanizmanın bütünü 40 kadar proteinden oluşur; bu proteinler bir motorun parçalarına benzetilebilir. Şaşırtıcıdır ki, kamçının kendi kendini oluşturması yalnızca 20 dakika sürer!

Bir kaynak şunları belirtiyor: “Bakterinin kamçısı, dakikadaki devir sayısı 6.000 ila 17.000 arasında değişen bir döner motora sahiptir. İşin daha da ilginci, çeyrek dönüş kadar kısa bir sürede yön değiştirip 17.000 devire çıkarak yeni doğrultusunda devam edebilmesidir” (The Evolution Controversy). Bir bilim dergisi bakterinin kamçısını, “karmaşık moleküler sistemin başlıca örneği, herhangi bir mühendisin becerisinin çok ötesinde karmaşık bir nanomakine” olarak tarif ediyor (New Scientist).

Bilim insanları, minicik bakteri kamçısını oluşturan 40 parçanın tümünün, olması gereken düzende, birbirine tam olarak geçecek ve doğru işleyecek şekilde kendi kendine bir araya gelmesi karşısında hayrete düşüyor.

Ne dersiniz? Bakterinin kamçısı tesadüfen mi ortaya çıktı, yoksa bir tasarım ürünü mü?

[Sayfa 24’teki şema/resim]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Rotor

Burç (yatak)

Üniversal mafsal

Pervane

Kamçılar

[Resim]

Bir bakterinin büyütülmüş görüntüsü

[Tanıtım notu]

Küçük resimdeki bakteri: © Scientifica/​Visuals Unlimited, Inc.; kamçı şeması: www.arn.org’un izniyle.