Yahudilerin Ayin Temizliği Vaftizin Öncüsü müydü?

VAFTİZCİ YAHYA “tövbe vaftizini” duyurdu. İsa da takipçilerine öğrenciler yetiştirmelerini ve onları vaftiz etmelerini emretti (Markos 1:4; Matta 28:19).

Mukaddes Kitap, Hıristiyan vaftizinin suya tamamen daldırılarak yapılması gerektiğini gösterir. Jesus and His World başlıklı kitapta şöyle diyor: “Benzer ayinler, farklı ülke ve kültürlerdeki birçok dinde, hem geçmişte hem de şimdi görülebilir.” Kitap “Hıristiyanların vaftizinin kökeninin . . . . Yahudiliğe dayandığını” ileri sürüyor. Acaba bu iddia doğru mu?

Yahudilerin Yıkanma Havuzları

Yeruşalim’deki Tapınak Tepesinin yakınlarında kazı yapan arkeologlar, MÖ ve MS birinci yüzyıla ait yaklaşık 100 ayin banyosu, yani yıkanma havuzu buldular. MS ikinci veya üçüncü yüzyıla ait bir sinagog yazıtında, “ihtiyaç duyan ziyaretçilere” hizmet veren bu tür banyolardan bahsediliyor. Yeruşalim’de, zenginlerin ve kâhin ailelerinin oturduğu kısımda başka havuzlar da bulundu; hemen hemen her evin özel bir ayin banyosu vardı.

Banyolar kayaya veya toprağa oyulmuş ve tuğla ya da taş döşenmiş dikdörtgen şeklindeki havuzlardan oluşuyordu. Sızıntıyı önlemek için sıvanmışlardı. Çoğu 1,8 metreye 2,7 metre büyüklüğündeydi. Kanallar yoluyla havuzlara yağmur suyu doluyordu. Kişi çömeldiğinde suya tamamen batabilmesi için suyun derinliği en az 1,2 metre olurdu. Suya giren basamaklar bazen alçak bir bölme duvarıyla ikiye ayrılırdı. Basamakların bir tarafının kişi kirliyken arınma havuzuna girmesi diğer tarafının da herhangi bir şekilde kirlenmeyi önlemek amacıyla, havuzdan çıkması için kullanıldığı düşünülüyor.

Havuzlar, Yahudilerin ayin temizliğiyle bağlantılı olarak kullanılıyordu. Peki bu temizliğin kapsamına neler giriyordu?

Yıkanmayla İlgili Kanun ve Gelenekler

Musa Kanununda, Tanrı’nın toplumunun hem ruhi hem de fiziksel açıdan temiz olması gerektiği vurgulandı. İsrailoğulları çeşitli  nedenlerle murdar, yani kirli sayılıyordu, bu nedenle vücutlarını ve giysilerini yıkayarak kendilerini arındırmaları gerekiyordu (Levililer 11:28; 14:1-9; 15:1-31; Tesniye 23:10, 11).

Yehova Tanrı tamamen pak ve kutsaldır. Bu nedenle kâhinlerden ve Levililerden O’nun sunağına yaklaşmadan önce ellerini ve ayaklarını yıkamaları talep ediliyordu ve bunu yapmamanın cezası ölümdü (Çıkış 30:17-21).

Bilginlere göre, Yahudi dininin önde gelenleri MS birinci yüzyılda, kâhinler için geçerli olan temizlik taleplerini Levili olmayan kişilere de uygulamaya başlamıştı. Hem Essenliler hem de Ferisiler sık sık yıkanarak arınıyorlardı. Bir kaynakta İsa’nın dönemiyle ilgili şöyle yazıyor: “Bir Yahudiden, Tapınak Tepesine ayak basmadan, bir kurban sunmadan, kâhinin bir sunusundan yararlanmadan önce ve benzer başka amaçlarla ayin temizliği yapması talep ediliyordu.” Talmud metinlerinde, ayin temizliği yapan kişilerden suya tamamen batmalarının beklendiği yazıyor.

İsa, ayin temizliği yapmakta direttikleri için Ferisileri eleştirmişti. Anlaşılan onlar ‘bardaklar, testiler ve bakır kaplar’ da dahil çeşitli şeyleri “suya daldırarak” yıkıyorlardı. İsa Ferisilerin, insanlara kendi geleneklerini kabul ettirmek için Tanrı’nın emirlerini bıraktıklarını söyledi (Markos 7:1-9; İbraniler 9:10; Levililer 11:32, 33; Luka 11:38-42). Musa Kanunun hiçbir yerinde vücudun tamamen suya daldırılması talep edilmez.

Peki vaftizin kökeni Yahudilerin ayin temizliğine mi dayanır? Hayır!

Ayin Temizliği ve Vaftiz

Yahudiler arınma ayinlerini kendi kendilerine yapıyorlardı. Ancak Yahya’nın yaptığı vaftiz Yahudilerin bildiği türden ayin temizliğine benzemiyordu. Yahya’nın Vaftizci adıyla tanınması onun suya daldırma şeklinin farklı olduğunu gösterir. Hatta bir defasında Yahudi din adamları, “Neden vaftiz ediyorsun?” diye sormaları için ona bazı kişiler yolladılar (Yuhanna 1:25).

Musa Kanununda talep edilen temizlik, Tanrı’ya tapınan kişi murdar oldukça tekrarlanmalıydı. Ancak bu, ne Yahya’nın ne de daha sonra İsa’nın takipçilerinin yaptığı vaftiz için geçerli değildi. Yahya’nın yaptığı vaftiz tövbeye ve önceki yaşam tarzını reddedişe işaret ediyordu. İsa’nın takipçilerinin vaftizi, kişinin kendini Tanrı’ya adamış olmasının simgesiydi. Bir Hıristiyan bunu sadece bir kez yapıyordu, defalarca değil.

Yahudi kâhinlerin evlerinde ve Tapınak Tepesinin yakınlarındaki halka açık havuzlarda yapılan ayin temizliğiyle vaftiz arasında sadece yüzeysel bir benzerlik var. Her birinin taşıdığı anlam birbirinden tamamen farklıdır. Bir Mukaddes Kitap sözlüğüne göre “[Vaftizci] Yahya’nın, herhangi bir vaftiz şeklini çevresinden [yani Yahudilikten] alıp benimsemediği konusunda bilginler temelde hemfikirler” (The Anchor Bible Dictionary). Aynı şey İsa’nın takipçilerinin cemaatinde yapılan vaftiz için de geçerlidir.

İsa’nın takipçilerinin yaptığı vaftiz “Tanrı önünde rahat bir vicdan dileği”ni temsil eder (1. Petrus 3:21). İsa’nın bir öğrencisi olarak Yehova’ya hizmet etmek üzere kişinin kendini tamamen O’na adadığını simgeler. Suya tamamen daldırılmak böyle bir adama için uygun bir semboldür. Bir kişinin suya daldırılması önceki yaşam tarzı açısından ölmesini temsil eder. Sudan çıkarılması ise Tanrı’nın isteğini yapmak üzere canlanmasını simgeler.

Yehova Tanrı, kendini bu şekilde O’na adayan ve vaftiz edilen kişilere rahat bir vicdan verir. Bu nedenle elçi Petrus da iman kardeşlerine ilhamla şöyle dedi: “[Vaftiz] sizi kurtarıyor.” Yahudilerin hiçbir ayin temizliği bunu asla başaramaz.