Vutomi eMinkarhini Ya Bibele—Vayimbeleri Ni Swichayachayana Swa Vona

“[Dzunisani Xikwembu] hi ku yimba nanga. Xi dzuniseni hi xichayachayana xa switende ni haripa. Xi dzuniseni hi xingomana ni hi ncino wa ku rhendzeleka. Xi dzuniseni hi timbila ta tingoti ni nanga. Xi dzuniseni hi swiphambati swa mpfumawulo wa miloti. Xi dzuniseni hi swiphambati leswi bananisiwaka.”—PISALEMA 150:3-5.

I KHALE vuyimbeleri ni vayimbeleri va ri va nkoka evugandzerini bya Yehovha Xikwembu. Hi xikombiso, loko Yehovha a kutsula Vaisrayele eLwandle ro Tshwuka hi singita, Meriyamu, makwavo wa xisati wa Muxe, u rhangele vavasati eka risimu ro hlula ni le ka ku cina. Vacini a va chaya swingomana swa vona loko va ri karhi va cina. Xiendlakalo lexi xi kombisa ndlela leyi vuyimbeleri a byi ri bya nkoka ha yona eka Vaisrayele—a va ha ku balekela vuthu ra Vaegipta, kambe vavasati vo tala a va khome swingomana swa vona naswona a va lunghekele ku swi chaya. (Eksoda 15:20) Endzhakunyana, Hosi Davhida u hlele leswaku vayimbeleri va magidi va tlanga swichayachayana swa vona etabernakelani, tanihi xiphemu xa vugandzeri. Lunghiselelo leri ri ye emahlweni etempeleni leyi akiweke hi n’wana wakwe Solomoni.—1 Tikronika 23:5.

Xana swichayachayana leswi a swi endliwe hi yini? Xana a swi languteka njhani? Xana a swi humesa mimpfumawulo ya njhani? A swi tirhisiwa rini?

Mixaka Ya Swichayachayana Swa Vuyimbeleri

Swichayachayana leswi hlamuseriweke eBibeleni a swi endliwe hi ntsandza wa risima, dzovo ra swiharhi, ntsompfu ni rhambu. Swin’wana a swi sasekisiwe hi timhondzo ta ndlopfu. Ntambhu a yi endliwa hi swimilana leswi nga ni byevu kumbe hi marhumbu ya xiharhi. Hambileswi swichayachayana swa khale swi nga ha riki kona namuntlha, swifaniso swa swona swa ha ri kona.

Swichayachayana leswi a swi tirhisiwa eminkarhini ya Bibele swi nga avanyisiwa hi swiyenge  swinharhu: swichayachayana swa switende, swo tanihi haripa, lyre (1), ni lute (2); swichayachayana leswi tirhisaka moya, swo tanihi nanga kumbe shofar (3), mhalamhala (4), switiringo leswi a swi rhandzeka kumbe tinanga (5); swichayachayana leswi biwaka hi voko, swo tanihi swingomana (6), sistrum (7), swiphambati (8), ni swingelengele (9). Vayimbeleri a va tlanga swichayachayana leswi leswaku va fambisana ni tinsimu ta vutlhokovetseri, mincino leyi tsakisaka ni vuyimbeleri. (1 Samuwele 18:6, 7) Xa nkoka swinene, a va swi tirhisa eka vugandzeri bya Xikwembu lexi va katekiseke hi nyiko ya vuyimbeleri. (1 Tikronika 15:16) A hi kambisiseni ntlawa ha wun’we wa swichayachayana leswi.

Swichayachayana Swa Switende Haripa ni lyre a swi ri swichayachayana leswi nga tikiki leswi a swi khomeka hi voko leswi a swi ri ni tintambhu. Davhida u chaye xitende leswaku a chavelela Hosi Sawulo loyi a ri ni gome. (1 Samuwele 16:23) Swichayachayana sweswo swi tirhisiwe eka vuyimbeleri bya okhestra loko ku nyiketeriwa tempele ya Solomoni ni le ka swiendlakalo swin’wana swo tsakisa, swo tanihi minkhuvo.—2 Tikronika 5:12; 9:11.

Lute a yi fana ni haripa, kambe hakanyingi a yi ri ni xivumbeko lexi nga faniki na haripa. Hakanyingi a yi ri ni tintambhu letitsongo leti andlariweke ehenhla ka bodo leti endlaka mpfumawulo. Ku rhurhumela ka tintambhu ku nga humesa mpfumawulo wa miloti lowu fanaka ni wa katara ya namuntlha. Tintambhu a ti endliwe hi byevu bya matsavu lebyi tsondzeriweke kumbe marhumbu ya xiharhi.

Swichayachayana Leswi Tirhisaka Moya Hakanyingi swichayachayana leswi ku vulavuriwe ha swona eBibeleni. Xin’wana xa swichayachayana swa khale swinene i nanga ya Xiyuda, leyi tivekaka tanihi shofar. Nanga leyi yi humesa mpfumawulo lowukulu swinene. Vaisrayele va tirhise shofar ku hlengeleta masocha enyimpini ni ku kongomisa tiko ku teka goza.—Vaavanyisi 3:27; 7:22.

Xichayachayana xin’wana lexi a xi tirhisa moya a ku ri mhalamhala. Tsalwa leri kumiweke exikarhi ka Tibuku-nsongwa ta Lwandle leri Feke ri kombisa leswaku vayimbeleri a va kota ku tlanga mimpfumawulo leyi hlamarisaka leyi nga faniki eka swichayachayana leswi. Yehovha u lerise Muxe leswaku a endla timhalamhala timbirhi ta silivhere leswaku ti ta tirhisiwa etabernakeleni. (Tinhlayo 10:2-7) Endzhakunyana ka ku khanguriwa ka tempele ya Solomoni, timhalamhala ta 120 ti engetele mpfumawulo wa matimba eku tlangeleni loku. (2 Tikronika 5:12, 13)  Vanhu lava nga ni vutshila va endle timhalamhala leti a ti ri ni mimpimo leyi nga ringaniki. Timhalamhala tin’wana a ti lehe tisentimitara ta 91 ku suka endzhaku ka tona ku ya fika enon’wini lowu a wu vumbeke ku fana ni xingelengele.

Xichayachayana lexi tirhisaka moya lexi Vaisrayele a va xi rhandza swinene a ku ri xitiringo. Xi ni mpfumawulo wa miloti lowu tsakisaka lowu a wu phyuphyisa mindyangu leyi hlanganeke, vanhu lava yeke eminkhubyeni ni le minkhubyeni ya vukati. (1 Tihosi 1:40; Esaya 30:29) Mpfumawulo wa xitiringo a wu tlhela wu twiwa eminkosini, laha vayimbeleri a va tlanga tinsimu tanihi xiphemu xa ku rila (vona tluka 14).—Matewu 9:23.

Swichayachayana Leswi Biwaka Hi Voko Loko Vaisrayele va tlangela, a va tirhisa swichayachayana swo hambana-hambana leswi biwaka hi voko. Mpfumawulo wa kona a wu endla leswaku va tsaka swinene. Xingomana lexi a xi endliwe hi dzovo ra xiharhi leri vambiweke ri rhendzela bodo, a xi humesa mpfumawulo wo fana ni wa xigubu loko muyimbeleri kumbe mucini a xi ba hi voko. Loko muyimbeleri a xi chaya a xi humesa mpfumawulo wo fana ni wa xingelengele.

Xichayachayana xin’wana lexi biwaka hi voko a xi tiviwa tanihi sistrum. A xi ri ni xivumbeko xa xirhendzevutana ni xikhomo, ku katsa ni tintambhu leti boheleriweke eka xona. Loko xi ninginisiwa hi ku hatlisa a xi humesa mpfumawulo wa xingelengele.

Swiphambati leswi endliweke hi koporo a swi endla mpfumawulo lowukulu. Swiphambati a ku ri swiphepherhele swa mimpimo yimbirhi leyi nga faniki. Swiphepherhele swimbirhi leswikulu leswi bananisiwaka a swi tsimbiwa swin’we. Swiphepherhele leswitsongo leswi humesaka miloti a swi chayiwa hi tintiho timbirhi. Hinkwaswo a swi humesa mimpfumawulo leyi nga faniki.—Pisalema 150:5.

Ti Landzela Xikombiso

Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha ti sungula ni ku gimeta minhlangano ya tona ya vugandzeri hi vuyimbeleri. Etinhlengeletanweni ta tona letikulu, ti tirhisa tinsimu ta okhestra leti rhekhodiweke leti humesaka vuyimbeleri lebyi katsaka swichayachayana swa switende, leswi tirhisaka moya ni leswi biwaka hi voko swa manguva lawa.

Hi ku katsa vuyimbeleri ni tinsimu evugandzerini bya tona, Timbhoni ti landzela ntila lowu vekiweke hi Vaisrayele va khale ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. (Vaefesa 5:19) Ku fana ni malandza ya Xikwembu ya le minkarhini ya Bibele, Timbhoni ta Yehovha namuntlha ti tiphina hi ku hlanganisa vutlhokovetseri ni miloti leswaku ti dzunisa Yehovha.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

(Lowu a hi mpimo wa swona swichayachayana leswi)

(Hlaya nkandziyiso)