MARIYA a a nkhinsamile naswona maxangu a ma endla a heleriwa hi marito. Emianakanyweni a a ri karhi a twa rito ra n’wana wakwe loko a rila ro hetelela loko a fa endzhaku ka tiawara a ri ku xanisiweni. Ku ve ni munyama ni nhlikanhi. Hiloko misava yi ninginika hi matimba. (Matewu 27:45, 51) Swi nga endleka eka Mariya a swi tikomba onge Yehovha a a lava leswaku misava yi swi tiva leswaku ku fa ka Yesu Kreste a ku n’wi twisa ku vava swinene ku tlula vanhu hinkwavo.

Loko ku vonakala ka nhlikanhi ku ya ku siviwa hi ku dzwihala lokukulu eGolgota kumbe Ndhawu ya Ripala, Mariya u rilele n’wana wa yena. (Yohane 19:17, 25) Hi nkarhi wolowo emiehleketweni ya yena a ku ta swilo swo tala. Xin’wana xa swona ku nga va ku ri ku tsundzuka kwalomu ka malembe ya 33 lama hundzeke. Loko yena na Yosefa va ha ku heta ku yisa n’wana wa vona loyi a rhandzekaka etempeleni eYerusalema, mukhalabye loyi a vuriwaka Simiyoni a a huhuteriwe ku profeta. U profete swilo leswikulu hi Yesu kambe u tlhele a vula leswaku siku rin’wana Mariya a a ta titwa onge u tsemiwa hi banga. (Luka 2:25-35) Kambe hi nkarhi wolowo, lowu a wu tika swinene, hi kona laha a wu twisiseke kahle ntiyiso wa marito wolawo.

Ku vuriwa leswaku ku vava loku munhu a ku twaka hi ku feriwa hi n’wana wa yena a ku pimanisiwi na nchumu. Rifu i nala lonkulu naswona hinkwerhu ra hi khumba hi tindlela to karhi. (Varhoma 5:12; 1 Vakorinto 15:26) Xana swa koteka ku tiyisela mbanga yoleyo? Loko hi ri karhi hi kambisisa vutomi bya Mariya ku sukela hi nkarhi wa vutirheli bya Yesu ku ta fikela loko a fa, hi ta dyondza swo tala hi ripfumelo leri pfuneke Mariya leswaku a hlula a gome lerikulu.

A hi tlheleleni eka malembe manharhu ni hafu: Mariya a a swi twa leswaku ku ta va ni ku cinca. Hambi ku ri eximutanini lexi vuriwaka Nazareta, vanhu a va vulavula hi Yohane Mukhuvuri ni rungula rakwe leri tsakisaka ra ku hundzuka. Mariya a a swi vona leswaku n’wana wa yena wa mativula a a teka mhaka leyi tanihi xikombiso xa leswaku a ku ri nkarhi wa ku va a sungula vutirheli bya yena. (Matewu 3:1, 13) Mariya ni vandyangu wakwe a va ta karhateka hi ndlela yo karhi loko Yesu a nga ha ri kona. Ha yini?

Swi tikomba onge Yosefa nuna wa Mariya se a a file. Loko swi ri tano, a ku nga ri ro sungula Mariya a feriwa. * Yesu a a nga ha vitaniwi “n’wana wa muvatli” kambe a vitaniwa “muvatli.” Swi le rivaleni leswaku a a rhangela bindzu ra tata wakwe naswona a ku ri yena a a khathalela ndyangu wa ka vona lowu a wu ri ni vana va tsevu lava a va n’wi tlhandlama. (Matewu 13:55, 56; Marka 6:3) Hambileswi Yesu a a letela Yakobo—loyi kumbexana a a tlhandlama Yesu—leswaku a ta ya emahlweni ni bindzu leri, ku fa ka yena a swi ta vava swinene endyangwini wa ka vona. Mariya se a tikeriwa swinene; kambe xana ku cinca loku a ku n’wi chavisa? A hi tiyiseki. Kambe xivutiso xa nkoka hi lexi nge: Xana a a ta angula njhani loko Yesu wa Nazareta a va Yesu Kreste, Mesiya loyi ku nga khale a rindzeriwile? Rungula rin’wana ra le Bibeleni ri vula swo karhi hi mhaka yoleyo.—Yohane 2:1-12.

 Yesu u ye eka Yohane leswaku a n’wi khuvula, kutani a va Mutotiwa wa Xikwembu kumbe Mesiya. (Luka 3:21, 22) Endzhaku ka sweswo, u sungule ku hlawula vadyondzisiwa vakwe. Hambileswi ntirho wa yena a wu ri wa xihatla, u tinyike nkarhi wo dzumba ni ndyangu wa ka vona ni vanghana. U fambe ni mana wa yena, vadyondzisiwa va yena ni vamakwavo va yena enkhubyeni wa vukati eKana, ku nga ximutana lexi a xi ri ehenhla ka xitsunga laha a ku ri tikhilomitara ta kwalomu ka 13 ku ya eka xona ku suka eNazareta. Hi nkarhi wa nkhuvo, Mariya u xiye mhaka yo karhi. Swi nga endleka a a xiye leswaku van’wana endyangwini wa mpatswa wolowo a va karhatekile va ri karhi va vulavula hi ku hlevetela hikuva vhinyo a yi herile. Hi ku ya hi ndhavuko wa vona sweswo a swi ta vangela ndyangu wolowo tingana swi onha ni xiendlakalo xexo xo tsakisa. Mariya a a wu twela vusiwana hikwalaho u ye eka Yesu.

U byele n’wana wa yena a ku: “A va na vhinyo.” Xana a a langutele leswaku Yesu a endla yini? A hi swi tivi kambe Mariya a a swi tiva leswaku n’wana wakwe a a ri ni vuswikoti byo endla swilo swo hlamarisa. Swi nga endleka leswaku a a ri ni ntshembo wa leswaku u ta namba a pfuna ndyangu lowu. Hi ndlela yo karhi a a vula leswaku, “N’wananga ndzi kombela u va pfuna.” Swi nga endleka leswaku nhlamulo ya Yesu yi n’wi hlamarisile. U te: “Xana ndzi na yini na wena, wansati?” Marito ya Yesu a ma nga kombisi leswaku a nga xiximi hambileswi van’wana va vulaka tano. Kambe marito ya yena a ma ri yo tshinya. Yesu a a tsundzuxa mana wakwe leswaku a a nga fanelanga a n’wi byeletela ndlela leyi a a fanele a wu endla ha yona ntirho wakwe; wolowo a ku ri ntirho wa Tata wakwe Yehovha.

Mariya u yingisile loko a tshinyiwa hi n’wana wakwe hikuva a a titsongahata. U byele lava a va phamela vanhu enkhubyeni wolowo a ku: “Xin’wana ni xin’wana lexi a mi byelaka xona, xi endleni.” Mariya u swi vonile leswaku a nge n’wi kongomisi n’wana wa yena; kambe yena ni van’wana a va fanele va kongomisiwa hi Yesu. Eka xiyimo lexi, Yesu na yena u kombise leswaku u twelana ni vatekani volavo. U endle singita rakwe ro sungula hi ku hundzula mati ma va vhinyo. Xana vuyelo byi ve byihi? ‘Vadyondzisiwa vakwe va ve ni ripfumelo eka yena.’ Mariya na yena u ve ni ripfumelo eka Yesu. A a nga n’wi teki tanihi n’wana wa yena ntsena kambe tanihi Hosi ni Muponisi.

Namuntlha vatswari va nga dyondza swo tala eka ripfumelo ra Mariya. I ntiyiso leswaku a nga kona la tshameke a kurisa n’wana la fanaka na Yesu. Kambe loko n’wana la nga hetisekangiki a kurile, sweswo swi nga vanga mintlhontlho. Mutswari a nga ha hambeta a khoma n’wana wa yena wa mufana kumbe wa nhwanyana tanihi n’wana lontsongo hambiloko se a kurile. (1 Vakorinto 13:11) Xana mutswari a nga endla yini leswaku a va mpfuno eka n’wana loyi se a kuleke? U fanele a tshemba leswaku n’wana wakwe la tshembekaka u ta hambeta a tirhisa milawu ya Bibele ni ku kuma mikateko ya Yehovha. Ku kombisa ka mutswari hi ku titsongahata ni ku tshemba n’wana wa yena, swi nga pfuna n’wana. A swi kanakanisi leswaku loko Yesu a ha ri laha misaveni, a a wu tlangela nseketelo wa Mariya.

Tievhangeli ti hi byela switsongo hi Mariya eka malembe manharhu ni hafu ya ntirho wa Yesu. Tsundzuka leswaku a a ri noni—manana la nga yexe loyi swi nga endlekaka leswaku a a ri ni vana lavatsongo ekaya. Swa twisiseka leswi a a nga swi koti ku famba na Yesu loko a ri karhi a chumayela etikweni ra rikwavo. (1 Timotiya 5:8) Hambiswiritano, u hambete a anakanyisisa hi swilo leswi n’wi pfuneke ku va ni vuxaka ni Xikwembu leswi a swi dyondzeke hi Mesiya, a tlhela a ya eminhlanganweni esinagogeni hilaha a ku ri mukhuva wa ndyangu wa ka vona.—Luka 2:19, 51; 4:16.

 Swi nga endleka leswaku Mariya a a tshame ni vayingiseri loko Yesu a ri karhi a dyondzisa esinagogeni. Swi fanele swi n’wi tsakisile ku twa n’wana wa yena a vula leswaku vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya lebyi a byi ri ni madzana ya malembe a byi hetiseka eka yena hi nkarhi wolowo. Kambe, swi fanele swi n’wi karhatile ku vona vanhu va le tikweni ra ka vona ra Nazareta va nga n’wi amukeli n’wana wakwe. Va kale va ringeta ni ku n’wi dlaya.—Luka 4:17-30.

Xin’wana lexi a xi karhata Mariya i ndlela leyi vana va yena lavan’wana va anguleke ha yona eka Yesu. Eka Yohane 7:5, hi dyondza leswaku vamakwavo va Yesu va mune a va nga ri na ripfumelo leri fanaka ni ra mana wa vona. Ha hlaya: “Vamakwavo a va nga ri kombisi ripfumelo eka yena.” Bibele a yi vuli nchumu hi vamakwavo va Yesu va xisati vambirhi. * Mariya a a ku tiva ku vava loku vaka kona loko u tshama endyangwini lowu van’wana va nga riki vapfumeri. A a fanele a ringanisela leswaku a tshama a tshembekile entiyisweni a tlhela a pfuna vandyangu wa yena a nga tiyisi voko.

Maxaka ya Yesu ku katsa ni vamakwavo va yena va xinuna, va fambile va ya n’wi “khoma.” Entiyisweni a va ku: “Wa hlanya.” (Marka 3:21, 31) Mariya a nga hlanganyelanga eka sweswo, kambe u fambe ni vana va yena kumbexana a a tshemba leswaku vana va yena va ta dyondza swo karhi leswi nga ta va pfuna ku kurisa ripfumelo ra vona. Xana va dyondzile? Hambileswi Yesu a endleke masingita a tlhela a dyondzisa ntiyiso, vana van’wana va Mariya a va dyondzanga nchumu eka swona. Xana a a tivutisa a karhatekile leswaku a nga ti fikelela njhani timbilu ta vona?

Xana u tshama endyangwini lowu mi nga riki eka vukhongeri byin’we? U nga dyondza swo karhi eka ripfumelo ra Mariya. A nga ma helelanga mbilu maxaka ya yena lawa a ma nga ri vapfumeri. Kambe u va kombile leswaku ripfumelo ra yena ri endla a tsaka a tlhela a va ni ku rhula ka mianakanyo. Nakambe u n’wi seketerile n’wana wakwe wo tshembeka. Xana Mariya u n’wi tsundzukile Yesu? Xana minkarhi yin’wana a a navela onge a nga va na yena ekaya ni ndyangu wa yena? Mariya u swi kotile ku lawula ndlela leyi a a titwa ha yona. U swi teke ku ri lunghelo ku seketela ni ku khutaza Yesu. Xana na wena u nga pfuna vana va wena leswaku va rhangisa Xikwembu evuton’wini bya vona?

Xana ripfumelo leri Mariya a veke na rona eka Yesu, ri n’wi vuyerisile? Yehovha u va nyika hakelo lava nga ni ripfumelo naswona u endle tano eka Mariya. (Vaheveru 11:6) Anakanya ndlela leyi a titweke ha yona loko a twa n’wana wa yena a vulavula kumbe a twa hi tidyondzo ta yena eka van’wana lava a a va dyondzisa.

Eka swifaniso leswi Yesu a swi tirhisa, xana Mariya u xiye swo karhi leswi a swi n’wi tsundzuxa Yesu loko a ri karhi a kula eNazareta? Loko Yesu a vulavula hi wansati loyi a kukulaka yindlu ya yena leswaku a kuma mali ya nsimbi leyi n’wi lahlekeleke, loyi a silaka mapa leswaku a baka xinkwa kumbe loyi a lumekaka rivoni, xana Mariya u ehlekete hi n’wana yoloye wa mufana loyi a a tshame etlhelo ka yena loko a ri karhi a endla mintirho yoleyo? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Loko Yesu a ku joko ra yena ra olova naswona ndzhwalo wa yena wa vevuka, xana Mariya u tsundzuke hi siku rin’wana ninhlikanhi loko a langute Yosefa a ri karhi a dyondzisa Yesu a a ha ri ntsongo ndlela yo endla joko hi vukheta leswaku ri tshama kahle eka xiharhi? (Matewu 11:30) Hakunene Mariya u eneriseke swinene loko a anakanyisisa hi lunghelo lerikulu leri Yehovha a n’wi nyikeke rona evuton’wini byakwe ra ku kurisa ni ku letela n’wana loyi a a ta va Mesiya. Mariya swi n’wi tsakise ngopfu ku yingisela  Yesu, mudyondzisi lonkulu loyi na yena a veke eka xiyimo lexi fanaka ni xa vanhu naswona a dyondza eka xona.

Mariya u tshame a titsongahatile. N’wana wakwe a a nga si tshama a endla leswaku a n’wi nkhinsamela. Loko a ri karhi a chumayela, wansati un’wana loyi a a ri exikarhi ka ntshungu, u huwelerile a vula leswaku mana wa Yesu wa tsaka hakunene hileswi a n’wi velekeke. Yesu u hlamule a ku: “E-e, ematshan’weni ya sweswo, Va tsaka lava twaka rito ra Xikwembu va tlhela va ri hlayisa!” (Luka 11:27, 28) Nakambe loko un’wana entshungwini a vula leswaku mana wa yena ni vamakwavo va yena va n’wi lava hala handle, Yesu u vule leswaku lava a va ri ni ripfumelo hi vona va nga vamanana vakwe ni vamakwavo vakwe. Marito wolawo a ma n’wi khunguvanyisanga Mariya, kambe u swi twisisile leswi Yesu a a swi vula—vuxaka bya munhu ni Xikwembu hi byona byi nga bya nkoka ku tlula vuxaka ni munhu.—Marka 3:32-35.

Hambiswiritano, Mariya u twe ku vava lokukulu loko a vona n’wana wa yena a fa hi ndlela yo vava emhandzini ya nxaniso. Hi ku famba ka nkarhi, muapostola Yohane, mbhoni leyi swi voneke hi mahlo, u vulavule hi mhaka leyi eka rungula ra yena a ku: Hi nkarhi wolowo Mariya a a yime “ekusuhi ni mhandzi ya nxaniso ya Yesu.” A xi kona lexi a xi ta sivela manana la nga ni rirhandzu ku va a yima ekusuhi ni n’wana wakwe ku fikela emakumu. Yesu u n’wi vonile naswona hambileswi a a nga ha swi koti kahle ku hefemula ni ku vulavula kahle kambe u vulavurile. U siye mana wa yena leswaku a khathaleriwa hi muapostola loyi a n’wi rhandzaka ku nga Yohane. Leswi vamakwavo va Yesu va nyama a va nga si va vapfumeri, ematshan’weni yo siya Mariya na vona leswaku va n’wi khathalela, u n’wi siye ni mulandzeri wakwe wo tshembeka. Xisweswo, Yesu u kombise ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona eka wanuna wa ripfumelo ku khathalela lava nga va ndyangu wa yena, ngopfu-ngopfu hi tlhelo ra moya.—Yohane 19:25-27.

Loko nkarhi wa ku fa ka Yesu wu fika, Mariya u twe ku vava loku a ku ri khale ku profetiwile, ku nga ku va ni gome lerikulu. Loko hi nga yi twisisi hi ku helela ndlela leyi a tweke ku vava ha yona, swi le rivaleni leswaku hambi ku ri ntsako lowu a veke na wona endzhaku ka siku ra vunharhu loko a pfuxiwa, a hi nge swi koti ku wu twisisa. Mariya u vone singita lerikulu swinene loko Yesu a pfuxiwa. Hi ku famba ka nkarhi Yesu u humelele exihundleni eka Yakobo, makwavo wa yena hi manana. (1 Vakorinto 15:7) Mhaka yoleyo yi n’wi khumbe swinene Yakobo swin’we ni vamakwavo van’wana va Yesu. Hi ku famba ka nkarhi hi twa leswaku na vona va ve ni ripfumelo eka Yesu tanihi Kreste. Ku nga ri khale, va ye eminhlanganweni ya Vukreste ni mana wa vona, “va phikelela exikhongelweni.” (Mintirho 1:14) Hi ku famba ka nkarhi, Yakobo na Yudha va tsale tibuku ta le Bibeleni.

Ku vulavuriwa hi Mariya ro hetelela a ri eminhlanganweni swin’we ni vana va yena va ri eku khongeleni. Leyi i mhaka yo tsakisa naswona u hi siyele xikombiso lexinene. Ripfumelo ra yena ri endle leswaku a hlula gome naswona eku heteleleni u kume vuyelo lebyikulu. Loko hi tekelela ripfumelo rakwe, na hina hi ta pona eka mbanga yin’wana yin’wana leyi vangiwaka hi misava leyi yo homboloka naswona hi ta kuma vuyelo lebyikulu swinene.