APO tikasendeleranga pakati pa nyanja ya Mediterranean, mapiri gha Levká gha mu cirwa ca Kerete ghakamba kuwoneka ghacokoghacoko. Mu boti tikaŵamo 13, ndipo tikalutanga kukapharazga ku cirwa ca Gavdos ico nchicoko comene. Cirwa ici cili kumwera kwa Europe.

Tikawonanga nga tendenge makora cifukwa pa zuŵa ili kukawocha comene. Mwamabuci kukaputa mphepo yikuru ndipo boti lithu likamba kwenda mwakusuzgikira. Nkhacita wofi, ndipo nkhakumbukira nkhani ya mpositole Paulosi uyo nayo wakasangana na cimphepo cikuru pa maji gheneghagha, pa nyengo iyo cirwa ca Gavdos cikacemekanga kuti Kauda. (Milimo 27:13-17) Kweni nkhagomezga kuti tamufika makora ku Gavdos.

Paumaliro tikamba kuwona malo gha malibwe agho ghali kunjira mu nyanja. Uku ndiko tikalutanga. Malo agha ngakuthambalala pafupifupi mamita 300, ndipo ghali na tuvikwezga tunandinandi. Cirwa ici nchikuru pafupifupi masikweya kilomita 26. Cigaŵa cikuru cili na makuni gha payina, ndipo m’malo ghanyake muli utheka wakubiliŵira kufuma ku mtunda mpaka mphepete mwa nyanja. Mu malo ghanyake makuni gha juniper ghali mu mphepete mwa nyanja.

Pa nyengo yinyake mu cirwa ici mukaŵa ŵanthu pafupifupi 8,000. Kweni sono kuli ŵanthu ŵacoko comene ŵambura kukwana na 40 wuwo. Vikulongora kuti citukuko cindafikeko ku Gavdos. Nangauli sitima zakunyamura katundu panji mafuta zikujumpha mumphepete mwa cirwa ici, kweni cili waka na boti limoza lakunyamura ŵanthu. Ndipo likwenda nyengo zose yayi nakuti kanandi likucedwa panji kutondeka kwenda cifukwa ca mphepo.

Tikaluta ku malo agha na cilato cakuti tikagaŵane na ŵanthu cinthu cakukondweska kweniso cakukhozga. Cinthu ici nchigomezgo ciwemi ca munthazi ndiposo mwaŵi wakuŵa na umoyo wamuyirayira. Apo boti likaŵa pafupi kwima, tose tikaŵa ŵakunweka kupharazga makani ghawemi mu mphepete mwa nyanja.

Tikati tasuzgika na mphepo kwa maora ghanayi na hafu, visko vithu vikalongora kuti ulendo uwu ukaŵa wakuvuska. Kweni tikati tagonapo pacoko na kumwa khofi, tikajipulikako makora. Pamasinda pakuti taweleramo nkhani ya mu Baibolo ya ulendo wa Paulosi, kweniso kulomba kufumira pasi pa mtima, tose tikaŵa ŵakunozgeka kwamba mulimo withu.

Ŵanthu ŵa ku malo agha ŵakatipokelera makora. Ŵakaticemeranga kunyumba zawo na kutipa vyakurya. Padera pa kuŵapharazgira makani ghawemi, tikaŵawonganga mwa kuŵawovwira apo mphakwenelera. Apo tikapharazgiranga mwanakazi munyake, yumoza pa gulu lithu uyo wakamanyanga vya magesi wakawona kuti cinthu cinyake ca magesi nchakunangika, ntheura wakajipeleka kumunozgera. Mwanakazi uyu wakakhwaskika comene ndipo wakapokera mabuku ghithu kweniso wakatilumba cifukwa ca mulimo uwo tikacitanga. Mwanakazi munyakeso wakatiwonga comene ndipo wakati: “Nchito yinu njakufuma kwa Ciuta, ku ŵanthu cara! Lekani mwiza kuno ku cirwa cakuthengere nkhanira kuzakatipharazgira.”

Ŵanthu ŵakakondwa comene na mabuku agho tikayegha. Mwanalume munyake wakapoka magazini gha Gongwe la Mulinda na Galamukani! ndipo wakakhumbangaso ghanyake kuti wakaŵazgenge mu myezi yakuzizima. Mwanalume munyakeso wakakhumbanga ghanandi kuti ghanyake wakaghaŵike mu shopu kuti makasitomara ghakaŵazgengemo. Wakatipa adiresi yake kuti timutumizgirenge magazini mwezi uliwose. Mbumba yinyake yikakondwa comene tikati tayilongora kuti kacirwa kacoko aka kakuzunulika mu Baibolo. Nayo yikapoka mwakukondwa magazini ghithu.

Nangauli tikakondwanga para ŵanthu ŵakuzomera uthenga withu, kweni malo agha ghakatikumbuskaso vinthu vyakucitiska citima. Pafupi na Sarakíniko Bay, pali nyumba iyo kumasinda uku mukakhalanga ŵanthu awo ŵakacimbira kwawo pa vifukwa vya ndyali. Emmanuel Lionoudakis uyo wakaŵa Kaboni wa Yehova, wakajalirika mu nyumba iyi ca m’ma 1930 cifukwa ca kupharazga. * Kale cirwa ca Gavdos cikamanyikwanga kuti “cikaŵa cambura kubaba cifukwa mukaŵanga waka ŵakalizga ŵakufwa. Ghakaŵa malo agho ŵanthu ŵanandi . . . ŵakafwanga na njara, kusoŵa vinthu vinyake vyakukhumbikwa pa umoyo, ndiposo matenda. Lekani cirwa ici cikacemekanga kuti cirwa ca nyifwa.” Lionoudakis wakaloŵanga somba kuti wasange cakurya, nangauli wakatangwanikanga kupharazgira ŵakayidi ŵanyake, cifukwa ndiyo yekha wakaŵa Kaboni ku malo agha. Mwana wake msungwana, mukweni, na muzukuru wake, ŵakakhwaskika comene ŵakati ŵawona malo agho munthu uyu wakakhala vilimika 70 kumanyuma uku. Kwa ise ici cikaŵa cakukhozga comene kuti tilutilire kugomezgeka na kutangwanika na upharazgi.

Kwa awo ŵakasungikapo ku malo agha, Gavdos ghakaŵa malo ghakukondweska yayi. Kweni ise tikawona kuti palipose ŵakatipokeleranga makora para tikupharazga, ndipo tikagaŵira magazini 46 na maburosha 9. Tikulindilira mwakunweka zuŵa ilo tamuwonanaso na ŵabwezi ŵithu ŵaphya.

Nakalinga nyengo yakuti tiwelere kwithu yikakwana. Kweni nga umo vikaŵira pakwamba, mphepo yikasintha. Nangauli tikeneranga kunyamuka 5 koloko namise, kweni tikatondeka. M’malo mwake tikanyamuka usiku pakati kunozgekera ulendo unyake wakusuzga. Tikafika 3 koloko mulenji ku Kerete. Tikenda mwakusuzgikira kwa maora ghankhondi pa nyanja ya mphepo iyi. Nangauli tikavuka uku malundi ghithu ghali tewutewu, kweni tikaŵa ŵakukondwa cifukwa tikakapharazga zina la Ciuta ku cirwa ca ­Gavdos. (Yesaya 42:12) Nangauli tikasuzgika, tose pa gulu lithu ­tikazomerezgana kuti ulendo uwu ukaŵa wacandulo comene. Masuzgo agho tikakumana nagho, sonosono apa ghaluwikenge kweni tikugomezga kuti ulendo uwu tizamuwuluwa yayi.