NYERERE zinyake zakuchemeka silver ant (Cataglyphis bombycina) izo zikusangika ku chipalamba cha Sahara, ni zimoza mwa vyamoyo ivyo vikuphya bweka yayi na chithukivu cha zuŵa. Para zuŵa lawotcha chomene, vinyama vinandi vikuchimbira na kukabisama. Tunyama uto tukurya nyerere izi nato tukuchimbira na kukabisama. Kweni pa nyengo iyi, ndipo nyerere izi zikufuma mu makululu kukapenja chakurya. Chinyake mwa chakurya ichi, nthwamoyo tunyake uto tukuŵa kuti twafwa na zuŵa.

Wonani fundo iyi: Nyerere izi zili na tumaweya tunandi lekani zikuphya bweka yayi na zuŵa. Kweni kusi kwake kulije tumaweya utu. Nyerere izi nizakutowa chifukwa cha tumaweya utu. Tumaweya utu tukuwoneka nga nthumapayipi twa makona ghatatu. Ndipo tuli na tunthu uto tungawoneka yayi na maso uto utali wake ukuyana waka na tumaweya utu. Tunthu utu pachanya tuli nga nthumizere twa malata, kweni kusi nkhwakusililika. Ivi vikovwira nyerere izi mu nthowa ziŵiri. Yakwamba njakuti, vikovwira kuti nyerere izi zileke kuphya chomene na zuŵa. Yachiŵiri, vikovwira nyerere izi kufumiska chithukivu mu thupi. Ndipo chigaŵa cha kusi icho chilije tumaweya chikukanizga chithukivu kuti chileke kunjira mu thupi la nyerere izi. *

Tumaweya utu tukovwiraso kuti yikhalenge na umoyo nanga ni para kwawotcha chomene m’paka kufika madigirizi 53.6. Pasono ŵasayansi ŵakuchita kafukufuku kuti ŵawone usange nawo ŵangakwaniska kupanga vyakuvwara vyapadera ivyo vingawovwira kuti munthu wakhalenge ku malo ghakotcha chomene kwambura kugwiliskira ntchito vinthu nga ni fani na vinyake nga ni umo nyerere izi zikuchitira.

Kasi mukuti wuli? Kasi nyerere yakuzizika iyi yikaŵako yekha, panji pali munyake uyo wakayilenga?