Mafaufau la ki se ‵toe fesokotakiga ‵pili telā e mafai o maua ne tino—ko masaga kolā e ‵pau olotou foliga. E maua eiloa ne lāua se fesokotakiga fakapito. A nisi masaga “e mafai o iloa ne latou a pati kolā e fai atu ne latou ki se tino telā e malamalama ‵lei i te uiga o olotou pati e aunoa mo se fakamatalaga,” ko pati a Nancy Segal, te pule o te Twin Studies Center kae ko ia foki se masaga. Ne fakamatala mai ne se fafine te fesokotakiga i te va o tena masaga telā e ‵pau la foliga, penei: “E iloa ‵lei ne māua a mea katoa e uiga ki a māua taki tokotasi.”

Se te mea e fakaasi mai i te malamalama tu ‵kese tenei? E fai mai a sukesukega me e tiga te koga mo te auala ne puti aka ei ne mātua a tamaliki ko pogai kolā e mafai ei o iloa ne se masaga a mea e uiga ki a lāua taki tokotasi, kae e isi eiloa se mea e tu ‵kese i ei a te auala e faite ei lāua mo lā uiga.

MAFAUFAU KI TE MEA TENEI: E mautinoa eiloa me i te Tino telā ne faite ne ia a te DNA e malamalama ‵lei i te auala ne faite ei a tatou katoa. E tonu, ne folafola mai te faisalamo ko Tavita, penei: “Ne ‵funa faeloa ne koe au i loto i te moegatama o toku mātua. A oku ivi ne seki ‵funa mai i a koe i te taimi ne faite ei au i se auala ‵funa. . . . Ne kilo mai ou mata ki a au e pelā me se pepe e seki fanau; ana vaega katoa ne tusi i loto i tau tusi.” (Salamo 139:13, 15, 16) Ko te Atua fua tokotasi e iloa kae malamalama katoatoa i sela kolā ne faite ki ei tatou kae e penā foki mo mea ne ‵tupu i ‵tou olaga kolā e fakamaoni atu i ‵tou uiga. A te iloaga tu ‵kese o te Atua e uiga ki a tatou mo ‵tou DNA e fakatalitonu mai me e malamalama tonu a ia i mea liki‵liki e uiga ki a tatou.

Ne ‵talo atu a Tavita, penei: “Ieova, ne iloilo ne koe au, kae ko iloa ne koe au. E iloa ne koe te taimi e sagasaga ei au ki lalo mo te taimi e tu aka ei au ki luga. E iloa ne koe oku mafaufauga mai i se koga ‵mao. E seai se pati i toku gutu, kae kiloke! Ko leva ne iloa ‵lei ne koe te mea tenā e Ieova.” (Salamo 139:1, 2, 4) E se gata i ei, e iloa ‵lei ne Ieova a ‵tou lagonaga ‵loto kae e “iloa ne ia a manakoga katoa o te mafaufau.” (1 Nofoaiga Tupu 28:9; 1 Samuelu 16:6, 7) Se a te mea e fakaasi mai i fuaiupu konei e uiga ki te Atua?

E tiga eiloa e se mafai ne tatou o fakaasi atu a ‵tou mafaufauga mo lagonaga māfai e ‵talo atu ki te Atua, kae ko te ‵tou Mafuaga e se lavea fua ne ia a mea kolā e fai ne tatou kae e malamalama foki a ia i te pogai e fai ei ne tatou. E se gata i ei, e malamalama a ia i mea ‵lei kolā e ma‵nako tatou o fai, faitalia me e fakatapulagina tatou mai te fai o te mea e ma‵nako ‵tou loto ki ei. E manino ‵lei me ne faulu ne te Atua ki ‵tou loto a te alofa i te kamataga, e loto fiafia a ia—kae manako malosi—o sukesuke kae ke malamalama i ‵tou mafaufauga mo lagonaga a‵lofa.—1 Ioane 4:7-10.

 E fakatalitonu mai te Tusi Tapu

• “Me i mata o Ieova e kilo atu ki tino amio‵tonu, kae ko ana taliga e fakalogologo ki olotou ‵talo.”—1 PETELU 3:12.

• E tauto mai te Atua: “Ka tuku atu ne au ki a koe a te ‵loto o te malamalama kae akoako koe i te auala e ‵tau o fano koe i ei.”—SALAMO 32:8.

E mata, a te iloa atu me e malamalama te Atua i ‵tou tulaga mo lagonaga e fesoasoani mai ke fakafesagai atu tatou ki fakalavelave? Mafaufau ki te mea ne tupu ki a Anna, mai Nigeria. “Ne fakafesili ne au me e mata e aoga te olaga io me ikai, ona ko oku fakanofonofoga ma‵sei,” ne fakamatala mai a ia. “Au se fafine ko mate taku avaga telā ne tausi atu ki taku tamaliki fafine, telā ne ulu i te fakaimasaki me vaia tena faiai, i te taimi ne maua ei au ne te kenisa o te u kae ne ‵tau o ‵tipi, kae fai oku talavaiga e auala i te chemotherapy, mo te radiotherapy. Ne faigata ‵ki ke fakafesagai atu au ki te mea tenei i te taimi foki ne ulu i ei taku tamaliki fafine masaki.”

Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Anna ke kufaki? “Ne mafaufau ‵loto au ki te tusi faitau ko te Filipi 4:6, 7, telā e fai mai me i ‘te filemu o te Atua telā e sili fakafia atu i mea katoa kolā e malamalama i ei a tino ka puipui ne ia otou loto mo te malosi o otou mafaufau.’ I taimi takitasi ne mafaufau ei au ki te tusi faitau tenei, e fai ei ke pili toku fesokotakiga mo Ieova, mai te iloa atu me e sili fakafia atu tena malamalama i a au i lō au eiloa. Ne maua foki ne au a fakamalosiga e uke mai taina mo tuagane pele i te fakapotopotoga Kelisiano.

“E tiga eiloa koi logo‵mae au i toku masaki, ne mafai o tai ‵lei malie toku tulaga penā foki taku tamaliki fafine. Ona ko te mea e fakatasi mai a Ieova ki a māua, ne tauloto māua ke mo a e mafau‵fau māua i se auala sē ‵lei māfai e fakafesagai atu māua ki mea faiga‵ta. E fakatalitonu mai te Iakopo 5:11 ki a tatou, penei: ‘E taku ne tatou a latou kolā ne kufaki me e fia‵fia. Ko oti ne ‵logo koutou i te kufaki o Iopu kae ne lavea ne koutou a mea kolā ne tuku atu ne Ieova ki a ia i te fakaotiga, me e lasi ‵ki te alofa atafai mo te alofa fakamagalo o Ieova.’” Ne malamalama ‵lei a Ieova i te tulaga o Iopu, kae e mafai o tali‵tonu tatou me e malamalama foki a ia i so se fakalavelave faigata e fakafesagai mo tatou.