Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Kunjamsa wawanakarux chiqañchañasa

Kunjamsa wawanakarux chiqañchañasa

Familianakataki

Kunjamsa wawanakarux chiqañchañasa

John sat mä awkix siwa: Jiskʼaskayät ukhaxa awk taykajaxa, kun jan wal luripansa, janïr chiqañchkasaw kunatsa ukham lurpachätxa uk sum yatxatirïna. * Jichhax wawanakanïxasax ukhamarakiw wawanakajarux chiqañcharakta. Ukampis (Alison) warmijaxa, mayj familianarakwa jilsurakïna. Amuyataxa, awk taykapax jan sum yatxatasakiw wawanakaparux qhuru chuymamp asutʼjas chiqañchirïpachäna. Uka pachparakis warmijaxa wawanakar chiqañchkaspa ukham awisax amuyta.

Carol sat mamax akham siwa: Kunapachatï phisqa maranïskayät ukhaw tatajax apanukuwayapxitu, janipuniw nayatsa ni kimsa kullakanakajatsa amtasinkänti. Niyakixay mamajax nänakar uywañatak wal irnaqañapächïnxa, nayaw jilapartix sullkanakajarux uñjayäta. Mä jilïr jaqjamaw taqi kuns lurayäta, janiw mayni wawanakjam jilsuwaykti. Ukatwa jichhaxa jan lartʼasiri jan sawktʼasiri ukhamatxa. Ukat kunapachatï wawanakajax kuna jan wals lurapxi ukhaxa sintiw llakista, kunakis pʼiqipankpacha, kunatpuns ukham lurapxpacha, uk yatxatañkamapuniw chʼamachasta. Ukampis (Marcos) chachajaxa, janiw ukhamäkiti. Jupax janiw sint llakiskiti. Kunattix awkipaxa, may kun arsusas phuqayirïkchïnxa, wali munasirïnwa, warmiparux wal munasïna ukat suma chuymampiw uñjirïna. Ukatpï chachajatakix wawanakar chiqañchañax jan chʼamäkiti: ratukiw kuna jan waltʼäwsa askichi, ukatxa janis kunas paskaspa ukhamakïxiwa.

KUNJAM familians jilsuwayi ukarjamarakiw maynix wawanakapar uñjaraki ukwa John ukat Carol arsutanakapat amuytʼawaytanxa. Ukat chacha warmitix mayj mayj familian jilsuwayapxchi ukhaxa, ukarjamarakiw wawanakaparux chiqañchapxi. Ukhamatwa chacha warmix jan waltʼayasiñarux puripxarakispa.

Wawanak uywañax wali chʼamawa, arumay uru uñjañaw wakisi, uk sum wawani awk taykanakax yatipxi. Ukham qarit sarnaqasasti jan waltʼayasiñarus puripxarakispawa. Joannax (David) esposopampix pä imill wawanïpxänwa, jupax akham siwa: “Wawanakajarux wal munasta, ukampisa, yaqhippachaxa janiw kamachañs yatirïkti. Kunattix janiw ikintañx munapxirïkiti, ukat wali alwarakiw sartxapxiri. Sapakutipuniw parlasiskirirux pantjasiyapxirïtu. Zapatonakapsa isinakapsa anatañanakapsa janiw apthapisipxirïkiti, mantequillsa janiw refrigeradorarux imapxirïkiti” sasa.

Jack sat tatan esposapaxa, payïr wawap naskän uka qhipatxa llaki usumpiw (depresión posparto) usuntxäna, Jack sat tatax akham siwa: “Irnaqäwitxa awisax wali qaritaw kuttʼanirïta, ukampis niya paqaraw asu wawar uñjasax qhantatiyäta. Ukhamïpanwa jilïr imill wawajarux jan sum chiqañchxapxayätti. Ukat jiskʼa sullkapar uñjapxañäjxa janiw munkänti” sasa.

Kunapachatï awk taykax wawa uywañxat mä juk’ jan waltʼayasipxi ukhaxa jukʼamp jan waltʼayasiñaruw puripxaspa. Ukampis uk jan jankʼak askichapkaspaxa jupanak purasa janiw parlasxapxaspati. Ukhamïpanxa, wawanakapax munañanakapakwa lurxapxaspa. Ukhamasti, ¿Biblian kawkïr yatichäwinakapasa chacha warmirux mayakïpxañapatakis ukat wawanakar chiqañchapxañapatakis yanaptʼaspa?

Parltʼasiñatakix tiemp apstʼasipxañamawa

Kunapachatï Diosax jaqichasiñ uttʼayäna ukhaxa, mayachtʼataw utjasipxani sasaw säna, chacha warmix janïr wawanïpki ukhasa ukat wawanakapax jan jupanakamp chikäxi ukhasa mayachtʼatäpxañapaw sänwa. Bibliaxa, matrimoniot parlkasax akham siwa: “Ukhamax jaqix janiw jaljtaykaspati kuntix Diosax mayachkis ukxa” sasa (Mateo 19:6). Ukampis janiw wawanakax wiñayapuni awk taykampi jakkaniti ‘chachax awkiparu taykaparu jaytanukuniw’ sasaw Bibliax qhanañcharakïna (Mateo 19:5). Ukhamaxa wawanak uywañaxa matrimonio taypinxa mä tiempotakikiwa, janiw wiñayatakipunïkiti. Chiqansa, awk taykanakax wawanakapar chiqañchañatakix tiemp apstʼasipxañapawa, ukampis chacha warmjamax mayachtʼatäpxani ukhawa wawanakarus jukʼamp sumxa chiqañchapxaspa.

Ukhamaxa, ¿kunas wawan chacha warminakarux sum apasipxañapatakix yanaptʼaspa? Jan wawanakampiki, jupanakkam parltʼasiñatak tiemp sapakuti apstʼasipxaspa ukaxa wali askïspawa. Ukhamatwa familiatsa yaqha tuqinakatsa sum parltʼasipxaspa. Ukampis tiempo apstʼasiñaxa wali chʼamawa. Qalltan parltʼaniwayktan uka Alison sat mamax akham siwa: “Kunapachatï chachajampix mä jukʼa tiemponirjamapxt ukhaxa, jiskʼitajaw jachiri, jan ukax suxta maranïkis ukïriw ‘pintañ lapisajaw chhaqata’ sas wali jachtʼasis puriniri” sasa.

Qalltan Joannampit Davitampitwa parltʼaniwaytanxa; jupanakax parltʼasiñatakixa, wawanakaparux kuna horas ikintapxañapa ukxa jupanakaw amtapxirïna. Joannax akham siwa: “‘Kuna horarutï ikipxam satäpkta uka horarupuniw ikipxäta’ sasaw wawanakajarux sapxirïta. Ukhamatwa nänakax samartʼañatakis parltʼasiñatakis tiemponïpxayäta” sasa.

Ukham lurañaxa janiw chacha warmin tiemponïñapatakikïkiti; jan ukasti wawanakax ‘jan jupa kipkatak lupʼiñapatakiw’ yanaptʼani (Romanos 12:3). Kunapachatï wawanakar ukham yatichktan ukhaxa, familian wali munatäpkchisa janiw jupanakakïpkiti ukwa amuyapxarakini. Janiw munañanakapar taqinis lurapxaspa ukhamx amuyapxañapäkiti, jan ukasti jupanakaw familian horariopar istʼapxañapa.

¿JANIT AKHAM LURAPKASMA? Kuna horas wawanakamax ikipxañapa ukxa jumanakaw amtapxañama ukatsti phuqayapxañamarakiwa. Ukat jan ukarjam awisax phuqapkchiti,—um umtʼir sarasipkchi—, ukhaxa amuytʼapxañamarakiwa. Ukampis ikintañäki uka horarupuni kuns lurañ munapxani ukhaxa, janiw sapxañamawa. Jan ikintañ laykux kuns parlapxakispawa, janiw yäqapxañamäkiti. “Phisqa minutot ikintxäwa” sapxchi ukat walikiw sapxstax ukhaxa, phisqa minutotak mä alarm amtayañapataki uchapxañama. Ukat horäxchi ukhasti ikintanxañapawa. Bibliax akham sasaw iwxtʼistu “jumanakan arsuñamaxa akakïñapawa, ‘Jïsa’, jan ukax ‘janiwa’” sasa (Mateo 5:37).

Mayak arsupxañamawa

Proverbio qillqatanxa akham iwxtʼi: “Wawaxay, istʼam awkimana yatichäwinakapa, janikiy taykaman yatichäwinakapxa jiskʼachamti” sasa (Proverbios 1:8). ¿Kuns aka qillqatax yatichistu? Familianxa awk taykaw pʼiqtʼirixa. Ukat chacha warmix niya kikpa familianakans jilsuwayapxchixa, wawanakaparux janiw mä kikpak chiqañchapkaspati. Ukhamasti, ¿kuns lurapxaspa?

Qalltan parltʼaniwaytan uka John sat tatax akham siwa: “Mayak arsuñaxa wali wakiskiriwa, ukat wawanak nayraqatan tuqisiñaxa janiw walïkiti” sasa. Ukampis uk sañax janiw chʼamäkiti, phuqañaw wali chʼama sasaw saraki. “Wawanakaxa ratukiw taqi kun amuyapxi. Janisay jupanak nayraqatan tuqisipkstxa, wawajaxa ratukiw jan waltʼayasipxatajatxa amuyi” sasa.

¿Kunjamsa John ukat Alison, jupanakax ukx atipjawayapxi? Alisonax siwa: “Kunapachatï chachajax wawar chiqañchki ukhaxa, janiw jarkʼirïkti, jan juchapat chiqañchipanxa, wawajax sarxi ukhaw chachajar kuntï amuykt uk sirïta. Ukat nanakpur jiskhisiyasas iyawsayapkitaspa ukham amuyañapxa janiw munkti. Kunapachatï may may amtatanakajat amuyi ukhaxa, familianxa taqiniw Jehová Diosan kamachinakapar istʼapxañasa sasaw sirïta: ‘Nayaxa taqi chuymaw tatamarux istʼta, jumaxa tatamarus nayarus istʼañamarakiwa’ sasaw wawajarux sirïta” (1 Corintios 11:3; Efesios 6:1-3). Johnax akham sarakiwa: “Paninpachäsipkta ukhapun kuna jan waltʼäwis utjchi ukhaxa, nayaw wawanakarux chiqañchta. Ukampis Alison esposajatï uka jan waltʼäwit jukʼamp yatchixa juparuw chiqañchayta, ukat amtaparuxa walikiw saraktwa. Ukat kunapachatï jan askjam amuytxa, yaqha horasaw juparux sarakta” sasa.

Ukhamasti, uka jan waltʼäwinakax jan jumanakar aynachtʼayañapatakixa, ¿kuns lurapxasma?

¿JANIT AKHAM LURAPKASMA? Wawanakar uywañxat parltʼañatakixa, semanan mä kuti tiemp apstʼasipxañamawa, ukat kunas jumanakatakix jan waljamäki uksa qhanwa parltʼapxañama. Ukatxa parejamax kamsis ukxa amuyañamawa, ukat sapa mayniw wawapampix sum apasiñapa uksa amuyapxañamarakiwa.

Wawanak sum uywasa parejampis sum apasisa

Wawanakar uywañax wali chʼamawa. Ukhamïpanwa yaqhippachax janis chʼamax utjxaspa ukham awk taykanakax amuyasipxaspa. Ukampis wawanakaxa janiw wiñay jumanakampïkaniti, utatxa sarxapxaniwa, ukatxa wasitampiw panimak qhiparxapxäta. ¿Kunjamakis wawanak uywarasax jikxatasipxäta? ¿Mayachthapiwayapxätamti, jan ukax janicha? Biblian aka iwxtʼapar istʼañaxa wali askiwa, Eclesiastés 4:9, 10: “Mayni sapat sipansa paniniw jukʼamp askixa, ukhamatwa jukʼamp luratas utjaraki. Maynitix jupanakat liwischi ukaxa, mayniwa wayti” sasa.

Chacha warmitix jupanakpur yanaptʼasipxanixa, wali kusisitaw jakasipxani. Qalltan parlaniwaytan uka Carol sat mamaxa akham sarakiwa: “Chachajan wali suma jaqïtapxa yatiyätwa, ukampis wawanak uywarasaw jukʼamp sum juparux uñtʼawayta. Ukat wali munasiñampi wawanakar uywatapatxa jukʼampiw juparux munasta ukat respetarakta” sasa. Ukat  Alisonan chachapax akham sarakiwa: “Warmijaxa wali munasiñ chuymampiw wawanakar uywari, juparux jukʼampiw munasta ukat sapürutjamarakiw luratapat kusisirakta” sasa.

Chacha warmjamatï parltʼasiñataki tiemp apstʼasipxani ukat paninpach wawanakarus uywapxani ukhaxa, jaqichasïwipaxa jukʼampiw chʼullqiptarakini. Wawanakasa mä urux awk taykapat yatiqasisax uka kikpxa lurapxarakispawa.

[Qhanañchäwi]

^ Yaqha sutinakampi uchatawa.

LUPʼIÑATAKI JISKTʼÄWINAKA

▪ ¿Qhawqha tiempsa semananxa chachajampi jan ukax warmijampi sapak parltʼasipxtxa?

▪ Chachajas jan ukax warmijas wawanakar chiqañchki ukhaxa, ¿kun lurasas yanaptʼasktxa?