KUTI mwacita shani nga mwaishibo kuti kanshi umuntu umo nabika sumu umo mutapa amenshi ya kunwa? Ukwabula no kutwishika, ilyo line kuti mwaleka ukutapamo. Lelo kwena, kuti mwashala mulelanguluka amuti, ‘Bushe ndi fye bwino?’

² E fyaba no kupepa kwa bufi. Baibolo itila ukupepa kwa musango yu kwalikowela ku masambilisho yashili ya cine ne micitile yabipa. (2 Abena Korinti 6:17) E co cacindamina kuli imwe ukufuma muli “Babiloni Mukalamba,” ukupepa konse fye ukwa bufi. (Ukusokolola 18:2, 4) Bushe mwalicite co? Nga e fyo mwacita, ninshi mukwai mwalibomba. Lelo kuli na fimbi ifya kucita, te kufumamo fye nangu ukuleka fye ukuya mu kupepako. Nomba mufwile ukuipusha amuti, ‘Bushe na nomba ncili ndacita tumo tumo uto naisa na to ukufuma mu kupepa kwa bufi?’ Twalasambililako pali fimo muli cino cipande.

IFIPASHO NO KUCETEKELA IMIPASHI YA BAFWA

³ Bamo balikwata ifipasho nelyo ifintu fimo ifyo basunga imyaka iingi mu mayanda mu mwabo. Bushe na imwe mwalikwatako fimo ifyapale fyo? Nga mwalikwata, nakalimo kuti mwamona kwati ukupepa Lesa ukwabula ukubomfya ifyo fintu tacalolamo kabili cilubo. Na kabili kuti nakalimo cayafya kuli imwe ukusumina ukutila kuti mwapepa Lesa ukwabula ifyo fintu. Lelo Lesa e ufwile ukulanda ifya kumupepa, kabili Baibolo isambilisha ukuti tafwaya tulebomfya ifipasho. (Ukufuma 20:4, 5; Amalumbo 115:4-8; Esaya 42:8; 1 Yohane 5:21) E ico kanshi, kuti mwaba mu kupepa kwa cine nga mwaonaula fyonse ifyo mwakwata ifibomfiwa mu kupepa kwa bufi. Esheni na maka yonse ukutendeka ukufimona nge fyo Yehova afimona, fimoneni ukuti ‘fya muselu.’—Amalango 27:15.

⁴ Ukucetekela imipashi ya bafwa na ko kwaliseeka sana ku bantu abengi abaya na ku mapepo. Ilyo tabalasambilila icine, bamo baishibe ukuti umuntu nga afwa, umupashi ulafumamo nelyo kuti abuuka iciwa. Nakalimo na imwe bene kale mwalekosapo sana ukucita ifisuma ku mipashi ya balupwa lwenu abayashi. Lelo nga filya mwasambilile mu Cipandwa 6 muli cino citabo, uwafwa tatwalilila ukuba no mweo ku cifulo icili conse. Kanshi ukufwaya ukumucitila fimo takwaba kantu. Amashiwi yonse ayomfwika kwati yalefuma ku mupashi wa muntu wesu uwafwa, yafuma ku fibanda. E mulandu wine Yehova aleseshe abena Israele ukuti tabafwile kwesha ukulanda na bafwa no kuti tabafwile kucita nangu cimo icingalanga ukuti balicetekela imipashi.—Amalango 18:10-12.

⁵ Nga mwalebomfya ifipasho nangu mwalicetekele imipashi uko mwalepepa kale, kuti mwacita shani? Belengeni no kutontonkanya sana pa malembo ya mu Baibolo ayalanda ifyo Lesa amona ifyo fintu. Pepeni kuli Yehova lyonse no kumweba ukuti mulefwaya ukukosa mu kupepa kwa cine, kabili lombeni kuli wene ukuti amwafwe ukumona ifintu nge fyo ena afimona.—Esaya 55:9.

ABENA KRISTU BA KUBALILAPO TABALESEFYA KRISIMASI

⁶ Amaholide basefya mu kupepa kwa bufi na yo kuti yakowesha ukupepa kwa muntu. Natulande pali Krisimasi. Batila Krisimasi kusefya ukufyalwa kwa kwa Yesu Kristu, kabili abengi sana abatila Bena Kristu balasefya pali ubu bushiku. Lelo takwaba icishinka nangu cimo icilanga ukuti abasambi ba kwa Yesu aba kubalilapo balesefya Krisimasi. Icitabo ca Sacred Origins of Profound Things citila: “Ilyo papitile imyaka 200 pa numa ya kufyalwa kwa kwa Kristu, takwali nangu umo uwaishibe bwino bwino ubushiku Yesu afyelwe, kabili banono sana abalefwaya no kwishiba.”

⁷ Nangu fye abasambi abeshiba ubushiku Yesu afyelwe, na lyo line nga tabalesefya ukufyalwa kwakwe. Nga cinshi twalandile fyo? Pantu nga fintu icitabo ca The World Book Encyclopedia cisosa, Abena Kristu ba kubalilapo, “baishibe ukuti ukusefya ubushiku bwa kufyalwa kwa muntu, lutambi lwafumine ku bantu abashalepepa Lesa wa cine.” Ukusefya inshiku sha kufyalwa ukwalumbulwa fye mu Baibolo kwa bakateka babili abashalepepa Yehova. (Ukutendeka 40:20; Marko 6:21) Na kabili, ukusefya inshiku sha kufyalwa kumo ukwalebako kwali kwa kucindika balesa ba bufi. Ica kumwenako fye, pa May 24, abena Roma balesefya ubushiku bwa kufyalwa kwa kwa lesa mwanakashi Diana. Pa May 25, balesefya ubushiku bwa kufyalwa kwa kwa lesa wa kasuba, Apollo. Kanshi ukusefya inshiku sha kufyalwa kwaishibikwe ukuti kwafumine ku bashalepepa Lesa wa cine, abashali Bena Kristu.

⁸ Kuli umulandu na umbi uo twingalandila ukuti Abena Kristu ba kubalilapo tabalesefya pa bushiku Yesu afyalilwepo. Abasambi ba kwa Yesu bafwile balishibe no kuti abalesefya inshiku sha kufyalwa bantu bacetekele imipashi. Nga baGriki na bena Roma ba ku kale bena baletila lyonse ilyo namayo alepaapa umwana paleisa umupashi, kabili ulya mupashi walelonda ulya muntu mu bumi bwakwe bonse ubwa pa calo. Icitabo ca The Lore of Birthdays citila: “Baletila uyo mupashi walefuma kuli lesa uwafyelwe pali bulya bwine bushiku ulya mwana afyalwa.” Yehova kwena te kuti atemwe ukumona abantu abalekonkelesha intambi shafumine ku kucetekela imipashi baletila balesefya ukufyalwa kwa kwa Yesu. (Esaya 65:11, 12) Na lyo line kwena, cinshi calenga ukuti abantu abengi sana balesefya Krisimasi?

UKWAFUMA KRISIMASI

⁹ Palipitile imyaka ukucila na 200 ukufuma apo Yesu afumine pano isonde e lyo abantu batendeke ukusefya ukufyalwa kwakwe pa 25 December. Nomba Yesu tafyelwe pa 25 December. Lelo kwena afyelwe mu October.* Nga kanshi 25 December afuma kwi? Inshita imo, abaleitunga ukuba Abena Kristu bafwile “balefwaya ubushiku ubwalingene no bushiku abena Roma abasenshi, balesefya ‘ukufyalwa kwa kasuba ka maka.’” (The New Encyclopædia Britannica) Mu nshita ya mpepo, ilyo akasuba kaali fye akacifulefule, abasenshi balecita intambi shimo pa kuti akasuba kabwele bwangu uko kaile ku calo ca kutali. Baletila 25 December e bushiku akasuba kalebweluluka uko kaile. Pa kufwaya ukuti abasenshi basumine ukuba Abena Kristu, abakalamba ba mapepo babuulile ukusefya kwalebako pa 25 December no kulenga kwamoneka kwati kwa “Bena Kristu.”^#

¹⁰ Na ku kale kwine abantu balishibe ukuti ukusefya Krisimasi kwafuma ku bashalepepa Lesa wa cine. Mu myaka ya ba 1600, ifunde lyalileseshe ukusefya Krisimasi mu England na mu fyalo fimo ifyaletekwa na bena Amerika. Ico baleseeshe ni co tayafuma muli Baibolo. Ukukanaya ku ncito pa Krisimasi, wali mulandu ku buteko. Na lyo line, tapakokwele na sana, intambi sha kale shalibwelele, kabili balundilepo ne shipya. Abengi nga nshi batendeke ukusefya Krisimasi na kabili, nge fi fiine caba na nomba mu fyalo ifingi. Apo abatendeke ukusefya Krisimasi ni bakapepa ba bufi, abafwaya ukucita ifyo Lesa afwaya, tabasefyako Krisimasi na maholide yambi ayafuma ku bashalepepa Lesa wa cine.^%

BUSHE UKWAFUMA HOLIDE E MULANDU FYE UYO WINE?

¹¹ Bamo balasumina ukuti ca cine amaholide yamo ayali nga Krisimasi yafuma ku bashalepepa Lesa wa cine. Lelo batila tacabipa ukusefyako fye. Pantu na kuba, abantu tabatontonkanya na pa kupepa kwa bufi ilyo basefya pali ubo bushiku. Ukusefya kwa pa holide kulalenga no kuti aba pa ng’anda basansamukile pamo. Bushe na imwe e fyo mumona? Nga e fyo, ninshi icingalenga mwafilwa ukukosa mu kupepa kwa cine, kufwaisha ukucitila ifintu pamo na balupwa, te kutemwa ukupepa kwa bufi. Ishibeni ukuti Yehova uwatendeke ulupwa, afwaya ukuti muleumfwana fye bwino na balupwa lwenu bonse. (Abena Efese 3:14, 15) Lelo kuti muleumfwana fye bwino sana na bo ukwabula no kupula mu fyo Lesa afwaya. Umutumwa Paulo alandile ico tufwile ukucindika sana ilyo alembele ukuti: “Muleshininkisha ifiteemuna Shikulu.”—Abena Efese 5:10.

¹² Nakalimo kuti mwatila ifyo aba kale balesefesha amaholide te fyo ifwe tusefesha. Bushe ukwafumine holide kwena, e mulandu fye uyo wine? Ee, mulandu! Natucite icilangililo: Tutile mwamona switi pa menshi yalya yekalila mu musebo. Bushe kuti mwabuula mwalya? Awe nakalya! Ulya switi ninshi ali ne fiko, nakowela. E fyaba na maholide, kuti yamoneka ayasuma nga switi, lelo yafuma ku mipepele yakowela. Pa kuti tube mu kupepa kwa cine, tufwile ukumona ifintu nga filya Esaya alefimona, uwaebele bakapepa ba cine ukuti: “Icakowela mwiikatako.”—Esaya 52:11.

CENJELENI PA KUTI MWIKALIFYA BAMBI

¹³ Kwena kuti paba ubwafya nga mwakaana ukulasefyako amaholide. Tutile ni ku ncito. Abo mubomba na bo kuti balemwipusha ico imwe tamusefeshako pamo na bo. Tutile umuntu amupeela ica bupe pa Krisimasi, bushe nga mwapoka ninshi mwalufyanya? Ni shani nga ca kutila abena mwenu bena balasefya amaholide? Nga ku bana, kuti mwacita shani pa kuti bemona kwati balepusulwa pa kukanasefyako?

¹⁴ Mufwile ukwiluka bwangu pa kuti mwaishiba ifya kucita ilyo cimo icikumine amaholide cacitika. Tutile umuntu amuposha fye mu lupita ati, ‘mwaliileni Krisimasi,’ nelyo ‘mwaliileni icaka.’ Nakalimo kuti mwayasuka fye ati, ‘natasha mukwai.’ Lelo tutile uwamuposha ifyo muntu mumonana nankwe lyonse nangu uo mubomba nankwe. Nakalimo kuti mwamwebako na fimo ifyo tamusefeshako. Mu fintu fya musango yo, mufwile ukucenjela. Baibolo itila: “Icebo cenu conse cibe ica kusenamina, icalungwamo umucele, ukuti mwishibe ifyo mufwile ukwasuka umuntu onse.” (Abena Kolose 4:6) Mukwai sakamaneni ukukanasaalula abantu bambi. Lelo, balondolweleni bwino sana mu mucinshi. Londololeni bwino bwino ukuti tamuletila cibi ukupeela ifya bupe nelyo ukusekelela capamo, lelo kuti mwatemwa ukucita na bo ifyo fintu mu nshiku shimbi.

¹⁵ Ni shani nga ca kutila umuntu alefwaya amupeele ica bupe? Kuti mwamona umusango alemupeelelamo. Limbi kuti atila: “Nalishiba tamusefya amaholide. Lelo ine namupeelako fye.” Nakalimo kuti mwatila ukupoka ica bupe ca musango yo, kwapusana no kusefyako holide. Lelo kwena, uwamupeela nga taishiba ukuti tamusefyako, kuti mwamulondolwela. Ico kuti calenga aishiba ico mwapokela ica bupe cakwe, ukwabula ukuti imwe mupeeleko bambi ifya bupe pali ubo bushiku. Lelo kwena, te kuti ciwame ukupoka ica bupe nga mwamona ukuti uulemupeela alefwaya fye amweshe amone nga kuti mwasuula filya mwasumina pa mulandu wa kuti mulefwaya ukushukila ico cipe.

NGA KULI BALUPWA KUTI CABA SHANI?

¹⁶ Ni shani nga ca kutila balupwa lwenu bena baishiba fye ukuti amaholide yasuma? Tekanyeni, nga filya tulandilepo kale. Mwilengulula fye fyonse ifyo balecita pali ubo bushiku. Cindikeni ifyo baishiba, filya fine na imwe mulefwaya ukuti bacindike ifyo mwaishiba. (Mateo 7:12) Lelo kwena mwicita nangu cimo icingamoneka kwati na imwe mulesefyako. Na lyo line, mwikosha sana ifintu ifishikumine ukusefya. Lelo, muli fyonse ifyo mwacita mufwile ukushala na kampingu musuma.—1 Timote 1:18, 19.

¹⁷ Kuti mwacita shani pa kuti abana benu bemona kwati balepusulwa pa kukanasefyako amaholide? Kuti mulebacitila ifisuma mu nshiku shimbi isha mu mwaka. Abafyashi bamo balapekanya ukupeela abana ifya bupe pa nshita imbi fye. Cimo icikankaala sana ico mwingacitila abana, kusangako inshita ya kuti muleba nabo no kulanga ukuti mwalipoosako amano.

CITENI IFYO MULESAMBILILA MU KUPEPA KWA CINE

¹⁸ Pa kuti Lesa alesekela mu micitile yenu, kaaneni ukupepa kwa bufi no kukosa fye mu kupepa kwa cine. Cinshi cimo mwingacita pa kuti mukose mu kupepa kwa cine? Baibolo itila: “Tutontonkanye ifya kucincishanya ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma, twiba abalekelesha ukulongana kwesu, filya waba umusango wa bamo, lelo tukoseleshanye, pali bufi apo mulemona ubushiku bulya bulepalama.” (AbaHebere 10:24, 25) Ukulongana kwa Bena Kristu cintu icisuma sana ico mufwile ukusangwako pa kuti mupepe Lesa mu musango afwailamo. (Amalumbo 22:22; 122:1) Pali uku kulongana, palaba “ukukoseleshanya” na Bena Kristu banensu ababombela Lesa ne cishinka.—Abena Roma 1:12.

¹⁹ Na kabili, pa kuti mukose mu kupepa kwa cine, kuti mwatendeka ukwebako abantu ifyo musambilile muli Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Abantu abengi fye, ‘baleteta no kulila,’ ku mulandu wa bubi ubuli pano calo muno nshiku. (Esekiele 9:4) Nakalimo mwalishibako bamo abateta no kulila. Mukwai kuti cawama nga mwalanda nabo pe subilo lisuma ilya ku ntanshi ilyo mwasambilila muli Baibolo. Pangeni bucibusa na Bena Kristu ba cine kabili landeni na bantu pa cine ca mu Baibolo icisuma nga nshi ico musambilile. Nga mwacite co, awe ninshi mukaya mulelabako na ku kufwaya ukulakonka intambi mwafumako isha kupepa kwa bufi. Ala mukatemwa sana kabili mukapaalwa icine cine na Lesa nga mwakosa mu kupepa kwa cine.—Malaki 3:10.

*  Moneni Ifyebo na Fimbi.

^#  Ukusefya Saturnalia na ko kwalilengele ukuti basale 25 December. Uku kusefya kwa bena Roma ukwa kucindika lesa wa bulimi kwalebako ukufuma pa 17 December ukufika pa 24 December. Pa kusefya Saturnalia, kwaleba amaliila, ukwangala, no kupeelana ifya bupe.

^%  Pa kuti mumfwe ifyo Abena Kristu ba cine bamona amaholide yambi ayalumbuka, moneni Ifyebo na Fimbi.