?Wanem Ya Ol Tenkomanmen Blong God?
Ansa we Baebol i givim
Ol Tenkomanmen oli ol loa we God i givim long nesen blong Isrel bifo. Oli singaot ol loa ya tu se Ol Ten Tok, we i kamaot long Hibru tok ya ʽaseʹreth had·deva·rimʹ. Tok ya i kamaot tri taem long Pentatuk (Tora), hemia ol faef fas buk blong Baebol. (Eksodas 34:28; Dutronome 4:13; 10:4) Sem tok ya long lanwis Grik hem i, deʹka (ten) loʹgous (ol tok), mo hemia i mekemap tok ya “Decalogue.”
God i raetem ol Tenkomanmen long tu flat ston nao i givim long Moses long Hil blong Sinae. (Eksodas 24:12-18) Ol Tenkomanmen ya oli stap long buk blong Eksodas 20:1-17 mo Dutronome 5:6-21.
Lis Blong Ol Tenkomanmen
Yu mas wosipim Jehova God nomo.—Eksodas 20:3.
Yu no mas wosipim ol aedol.—Eksodas 20:4-6.
Yu no mas yusum nem blong God long fasin we i no stret.—Eksodas 20:7.
Yu mas holem Sabat dei.—Eksodas 20:8-11.
Yu mas ona long papa mo mama blong yu.—Eksodas 20:12.
Yu no mas kilim man i ded.—Eksodas 20:13.
Yu no mas mekem adaltri.—Eksodas 20:14.
Yu no mas stil.—Eksodas 20:15.
Yu no mas giaman blong mekem poen agens long narafala.—Eksodas 20:16.
Yu no mas kavetem samting blong narafala.—Eksodas 20:17.
?From wanem ol lis blong ol Tenkomanmen i defdefren?
Baebol i no putum wan namba long ol wanwan loa ya. From samting ya, wanwan man i gat defren tingting, mo oli mekem lis ya folem tingting blong olgeta. Lis ya antap, i wan long ol lis we plante man oli folem. Be samfala oli mekem lis ya i defren bakegen. Oli seraotem long ol grup, olsem faswan, seken wan mo laswan komanmen. a
?From wanem God i givim ol Tenkomanmen?
Ol Tenkomanmen ya oli stap insaed long Loa blong Moses. Insaed long Loa ya, i gat bitim 600 loa mo oli mekemap ol tok we man i yusum blong mekem wan agrimen, o wan kontrak we i stap bitwin God mo nesen blong Isrel bifo. (Eksodas 34:27) God i promes long ol man Isrel se sipos oli obei long Loa Blong Moses, bambae oli save win gud. (Dutronome 28:1-14) Be, impoten risen blong Loa ya, i blong mekem rere ol man Isrel from Mesaea o Kraes we ol profet tok oli tokbaot.—Galesia 3:24.
?Ol Kristin oli mas folem ol Tenkomanmen?
Nogat. God i givim Loa blong hem, we hemia i minim tu Ol Tenkomanmen, i go speseli long nesen blong Isrel bifo. (Dutronome 5:2, 3; Ol Sam 147:19, 20) Olgeta Kristin oli no nid blong folem Loa Blong Moses, mo iven ol Kristin we oli man Jiu oli “kam fri long Loa” ya. (Rom 7:6) b “Loa Blong Kraes” nao i tekem ples blong Loa Blong Moses. Loa Blong Kraes hemia olgeta tok we Jisas i talem long ol man blong hem blong oli mekem.—Galesia 6:2; Matiu 28:19, 20.
?Ol Tenkomanmen oli stret yet tede?
Yes. From we oli soemaot ol tingting blong God long yumi. Taem yumi stadi long olgeta yumi save kasem gudfala frut from. (2 Timoti 3:16, 17) Ol Tenkomanmen oli ol rul blong Baebol we bambae oli no save kam nogud samtaem. (Ol Sam 111:7, 8) Plante taem, ol tijing blong ol loa ya oli kamaot tu long Niu Testeman.—Yu luk haf ya “ Ol rul long Niu Testeman oli kamaot long ol Tenkomanmen.”
Jisas i tijim se olgeta Loa Blong Moses, hemia i minim tu Ol Tenkomanmen, oli stanap long tu impoten trutok. Hem i se: “‘Yu mas lavem God blong yu Jehova long olgeta hat blong yu mo long olgeta laef blong yu mo long olgeta tingting blong yu.’ Loa ya nao i hae moa mo i faswan long ol narafala loa. Mo sekenwan i sem mak, i talem se: ‘Yu mas lavem ol man raonabaot long yu olsem we yu stap mekem long yu wan.’ Tufala loa ya i stamba blong Loa.” (Matiu 22:34-40) Taswe, nating se ol Kristin oli no folem Loa Blong Moses, be Jisas i talem se oli mas lavem God mo ol man raonabaot long olgeta.—Jon 13:34; 1 Jon 4:20, 21.
Ol rul long Niu Testeman oli kamaot long ol Tenkomanmen
Rul |
Refrens Long Niu Testeman |
---|---|
Yu mas wosipim Jehova God nomo |
|
Yu no mas wosipim ol aedol |
|
Ona long nem blong God |
|
Mekem wosip long God oltaem |
|
Ona long papa mo mama blong yu |
|
Yu no mas kilim man i ded |
|
Yu no mas mekem adaltri |
|
Yu no mas stil |
|
Yu no mas giaman blong mekem poen agens long narafala |
|
Yu no mas kavetem samting blong narafala |
a Folem skul blong ol man Jiu, oli “mekem Eksodas 20:2 i kam faswan ‘tok’ o komanmen, mo vas 3-6 i olsem wan grup; we hem i seken komanmen.” (The Jewish Encyclopedia) Be long saed blong ol Katolik, olgeta oli luk Eksodas japta 20, vas 1-6, se i wan loa nomo. Taswe, komanmen ya we man i no soem ona long nem blong God, i olsem seken komanmen. Blong no jenisim namba blong ol komanmen, oli seraotem laswan komanmen long tu haf; wan hemia se yu no mas kavetem waef blong neba blong yu, mo narawan se yu no mas kavetem ol samting blong narafala.