Asin—Usa ka Mapuslanon Kaayong Produkto

“KAMO mao ang asin sa yuta,” miingon si Jesus ngadto sa iyang mga tinun-an. (Mateo 5:13) Tungod sa mga kinaiyahan niini nga makapreserbar, ang pulong “asin” sa ngadtongadto nakabaton ug laing kahulogan nga nalangkit sa pagkahimong tinamod ug tinahod sa karaan ug modernong mga pinulongan.

Ang asin nahimo usab nga simbolo sa kalig-on ug pagkamalungtaron. Busa, diha sa Bibliya ang usa ka pakigsaad nga dili-mausab gitawag ug “usa ka pakigsaad sa asin,” diin ang mga hingtungdan sagad magdungan ug pangaon, nga may asin, sa paglig-on sa pakigsaad. (Numeros 18:19) Ilalom sa Moisesnong Balaod, kinahanglang dugangan ug asin ang mga halad nga itanyag diha sa halaran, nga sa walay duhaduha nagpasabot ug pagkadili-madunot o pagkadili-madugta.

Makapaikag nga mga Hitabo sa Kasaysayan

Sa tibuok kasaysayan, ang asin (sodium chloride) maoy mapuslanon kaayo nga produkto nga nagpahinabog mga gubat gumikan niana. Ang usa sa mga hinungdan sa Rebolusyong Pranses mao ang taas nga buhis sa asin nga gipahamtang ni Louis XVI. Ang asin gigamit usab ingong mapuslanong gamit sa negosyo. Pabugtian sa mga negosyanteng Moor ang asin ug bulawan, gramo por gramo, ug gigamit sa ubang mga tribo sa sentral Aprika ang mga tinabla nga batong asin isip kuwarta. Ang Iningles nga pulong “salary” naggikan sa Latin nga pulong nga salarium (gikan sa sal, salt), nga nagpasabot sa suweldo sa unang mga sundalo sa Roma, nga ang bahin sa suweldo maoy alawans nga asin. Bayran sa mga Grego ang ilang mga sulugoon ug asin, nga maoy sinugdanan sa ekspresyong “dili takos sa bili sa asin nga gisuweldo kaniya.”

Sa panahon sa Edad Medya, dunay mga patuotuo nga naugmad labot sa asin. Ang asin nga mayabo maoy usa ka daotan nga tilimad-on. Pananglitan, sa dibuho ni Leonardo da Vinci sa “Kataposang Panihapon,” gilarawan si Judas Iscariote nga may sudlanag asin nga gikulob diha sa iyang atubangan. Sa laing bahin, hangtod sa ika-18ng siglo, ang paglingkod sa ibabaw o sa ubos nga puwesto sa asin diha sa lamesa sa kombira magpaila sa pagkabutang sa usa ka tawo, ang pinasidunggan nga puwesto maoy sa ibabaw sa sudlanag asin, duol sa tumoy sa lamesa.

Sa unang panahon ang tawo nakakat-on sa pagkuha sa asin gikan sa kinaiyanhong mga lugar nga paratparat ang tubig, tubig sa dagat, ug bato nga asin. Usa ka detalyadong asoy sa karaang Insek bahin sa parmakolohiya naghisgot ug kapin sa 40 ka matang sa asin ug naghubit ug duha ka paagi sa pagkuha sa asin nga sa katingalahan kaamgid gayod nianang gigamit karong panahona. Pananglitan, ang init sa adlaw gigamit sa pagkuha sa asin pinaagi sa pagpauga sa tubig sa dagat diha sa kinadak-ang paughanan sa asin sa kalibotan, nga nahimutang sa kadaplinan sa baybay sa Bahía Sebastián Vizcaíno sa Baja California del Sur, sa Mexico.

Makaiikag, gibanabana nga kon ang tanang dagat sa kalibotan bug-os nga mouga, “kini makapatungha ug labing menos 19 milyones nga kubiko kilometros nga bato nga asin, o mga 14.5 ka pilong gidak-on sa tibuok nga kontinente sa Uropa nga lapaw sa kinatas-ang lebel nga maabot sa tubig sa dagat dihang magtaob,” matod pa sa Encyclopædia Britannica. Ug ang Patayng Dagat maoy nuybe ka pilo nga mas parat kay sa dagat!

Modernong-Adlawng Paggamit sa Asin

Ang asin karon maoy usa gihapon ka mapuslanong produkto, nga gamiton sa pagpalami sa pagkaon, pagpreserbar sa karne, ug sa paggamag sabon ug bildo, dugang pa sa ubang kagamitan. Apan ang makaikag kaayo nga kagamitan niini mao ang natad sa kahimsog sa panglawas sa publiko. Pananglitan, diha sa kadaghanang nasod sa kalibotan, ang asin gidugangan ug iodine agig pangontra sa kakulag iodine nga masabog diha sa usa ka lokal nga lugar, nga mopahinabog goiter (paghubag sa thyroid gland) ug sa grabeng mga kaso sa kadaot sa pangutok. Gidugangan usab sa ubang mga nasod ang asin ug fluoride agig pangontra sa pagkadaot sa ngipon.

Bisan pag hinungdanon ang asin alang sa maayong panglawas​—makakontrolar sa gidaghanon ug presyon sa dugo​—unsay ikasulti bahin sa kontrobersiyal nga koneksiyon tali sa pagkaon nga parat ug sa alta presyon? Sa naandan limitehan sa doktor ang mga pasyenteng taas ang presyon sa dugo sa pagkaon ug parat nga kalan-on ug sa sodium. Mga un-tersiya ngadto sa katunga sa mga tawo nga taas ang presyon sa dugo maapektohan sa pagkaon ug paraton nga kalan-on. Niining mga kahimtanga ang menos nga pagkaon ug asin nagpakita nga makapaubos sa presyon sa dugo.

Tinuod gayod nga ang asin makadugang sa gana sa pagkaon, nga maoy gipasabot ni Job sa dihang siya nangutana: “Ang mga pagkaon nga tab-ang pagakan-on ba nga walay asin?” (Job 6:6) Kita angayng magmapasalamaton sa atong Maglalalang, “nga dagayang naghatag kanato sa tanang butang aron atong pagakalipayan,” lakip nianang mapuslanon kaayong produkto nga asin.​—1 Timoteo 6:17.

 [Hulagway sa panid 15]

Pipila sa daghang klase sa asin (nunot sa relo gikan sa ibabaw): (1) ‘Alaea nga asin sa dagat, Hawaii; (2) fleur de sel, Pransiya; (3) organikong asin sa dagat nga wala pa maproseso; (4) sel gris (abohong asin), Pransiya; (5) dili-pinong asin sa dagat; (6) gipinong itom nga asin, India