1, 2. Na cava e iloloma vakasakiti kina ni Kalou na iVolatabu?

KE DUA nomu itokani e lolomataka vei iko e dua na iloloma vakamareqeti, sega ni vakabekataki ni o marau dina, e tarai iko tale ga nona veinanumi. Vakauasivi ni o kila vinaka kina na levu ni nona kauaitaki iko. O vakavinavinakataka sara ga na nona iloloma.

² Na iVolatabu e iloloma ni Kalou, na iloloma e rawa nida kaya nida kalougata dina kina. Na ivola vakasakiti qo e tukuna vei keda na veika eda na sega ni rawa ni kila mai na dua tale na vanua. Me kena ivakaraitaki, e tukuna na buli ni lomalagi kei na veikalokalo, na vuravura, kei na nodrau buli na imatai ni tagane kei na yalewa. E tu ena iVolatabu na ivakavuvuli yaga meda walia kina na leqa kei na rarawa eda sotava. E vakamacalataka na sala ena qai vakayacora kina na Kalou na nona inaki, kei na sala ena vakavinakataka kina na ituvaki ni bula e vuravura. E iloloma vakasakiti dina na iVolatabu!

3. Na cava eda kila me baleti Jiova ni solia mai vei keda na iVolatabu? Na cava eda marautaka kina qo?

³ Na iVolatabu e dua na iloloma eda marautaka dina, nida kilai koya vinaka kina e lolomataka mai, na Kalou o Jiova. Nona vakarautaka mada ga vei keda na ivola qo e vakadinadinataka ni  vinakata meda kilai koya vinaka. Io, na ka o vulica mai na iVolatabu ena uqeti iko mo toro voleka vei Jiova.

4. Na cava mada o qoroya me baleta na iVolatabu?

⁴ E dua na iwiliwili vakaitamera ena gauna qo e tiko nodra iVolatabu. De sa tiko tale ga na nomu. Nikua, sa tabaki vakatikina se tabaki taucoko na iVolatabu ena rauta na 2,600 na vosa. Sa tu gona vakarawarawa na iVolatabu vei ira e 90 na pasede na lewe i vuravura. Ena gauna qo, e rauta ni dua na milioni vakacaca na iVolatabu e volitaki se veisoliyaki e veimacawa! E vica vata na bilioni na iVolatabu taucoko se vakatikina sa tabaki oti. E macala vakasigalevu ni sega tale ni dua na ivola e tautauvata kei na iVolatabu.

5. Sala cava eda kaya kina ni “vakavuna na Kalou” na iVolatabu?

⁵ Kena ikuri e “vakavuna na Kalou” na iVolatabu. (Wilika 2 Timoci 3:16.) Ena sala cava? E sauma na iVolatabu: E “tukuna ga na tamata na ka e vinakata na Kalou ena veiuqeti ni yalo tabu.” (2 Pita 1:21) Meda vakatauvatana mada: E dua na daunibisinisi ena kerei nona vunivola me vola nona ivola. Na ivola ya ena tiko kina nona idusidusi kei na nona nanuma na daunibisinisi. E nona na ivola, sega ni nei vunivola. E vaka  kina na iVolatabu, e tiko kina na itukutuku ni Kalou, sega ni nodra itukutuku o ira a lesia mera vola. O koya gona, na iVolatabu taucoko e “vosa dina ni Kalou.”—1 Cesalonaika 2:13.

6, 7. Na cava e vakatubuqoroqoro kina na kena sega ni veisaqasaqa na duidui ivola ena iVolatabu?

⁶ E volai na iVolatabu ena loma ni 1,600 vakacaca na yabaki. Era duidui sara vakalevu o ira na vola, duidui tale ga na gauna era bula kina. Eso era dauteitei, so era dauqoli, so era ivakatawanisipi. Eso tale era parofita, dauveilewai, so era tui. O Luke, e vuniwai, e vakaitavi ena volai ni Kosipeli. Era duidui sara na vakaitavi ena volai ni iVolatabu, ia e sega ni veisaqasaqa vakalailai na veika e volai kina mai na kena itekivu me yacova na kena itinitini. *

⁷ Na imatai ni ivola ena iVolatabu e vakaraitaka na itekitekivu ni leqa ni kawatamata. Na iotioti ni ivola e tukuna ni na vukici o vuravura me parataisi se dua na were totoka. E kovuta e vica na udolu na yabaki na veika e volai ena iVolatabu, qai tiko na isema ni veika oya kei na inaki ni Kalou. E vakatubuqoroqoro na duavata ni veika kece e volai ena iVolatabu, era sega ni veisaqasaqa, ia qo ga na ka eda namaka ena ivola e vakarautaka na Kalou.

8. Tukuna eso na ivakaraitaki ni kena donu vinaka na ka vakasaenisi e cavuti ena iVolatabu.

⁸ E donu vinaka tale ga na veika vakasaenisi e tukuna na iVolatabu. E volai mada ga kina na itukutuku eso eda qai kila sara e muri na tamata. Me kena ivakaraitaki, na ivola na Vunau ni Soro e tiko kina na lawa a soli vei Isireli makawa me baleta nodra korotinitaki na tauvimate kei na so tale, kei na qarauni ni bula savasava. Ena gauna oya, era sega sara tu ga ni kila na veimatanitu voleka na kena bibi. Dua na gauna a nanumi cala  tu na ibulibuli ni vuravura, ia sa tukuni makawa tu ena iVolatabu ni mokimokiti. (Aisea 40:22) E donu vinaka na iVolatabu ni kaya ni ‘vakaliligi wale tu’ na vuravura. (Jope 26:7) E sega ni ivola ni saenisi na iVolatabu, ia e sega ni vakamelei rawa ni vakamacala ena veika vakasaenisi. Sega ni qo ga na ka eda namaka ena ivola e vakarautaka mai vei keda na Kalou?

9. (a) E vakaraitaka vakacava na iVolatabu ni donu na ka e volai kina, e nuitaki tale ga? (b) Na cava o rawa ni kaya me baleta na iVolatabu ena nodra volavola vakadodonu o ira na vola?

⁹ E donu, e nuitaki tale ga na itukutuku makawa e volai ena iVolatabu. E matata na ka e tukuna. E tukuna na yaca ni tamata era bula dina, so na gauna e cavuta sara na nodra iyatukawa. * O ira na dauvolaitukutuku makawa era dau sega ni via volatukutukutaka na druka ni nodra matanitu, ia o ira na vola na iVolatabu era volavola vakadodonu, era vola mada ga na nodra malumalumu kei na leqa e sotava na nodra matanitu. Me kena ivakaraitaki, e vola o Mosese ena Tiko Voli Mai na Lekutu na cala bibi a vakayacora qai vunauci kina. (Tiko Voli Mai na Lekutu 20:2-12) Na volavola vakadodonu va qo e kunekunei dredre dina, ia e kunei ena iVolatabu baleta ni ivola dina ga ni Kalou.

10. Na cava eda sega ni kurabuitaka kina ni yaga dina na iVolatabu?

¹⁰ E vakavuna na Kalou na iVolatabu, e “yaga me veivakavulici, me veivunauci, me veivakadodonutaki.” (2 Timoci 3:16) E tiko ena iVolatabu na idusidusi e yaga sara ga vei keda. E tara noda bula na veika e volai kina. Sa rauta, baleta ni a buli keda na itaukei ni ivola qo, na Kalou o Jiova! E kila vinaka na ivakarau ni noda vakasama kei na veika e malele kina na lomada, e lailai tale noda kilai keda. E kila vinaka tale ga o Jiova na sala meda kunea kina na marau, kei na veika meda qaqarauni kina.

11, 12. (a) Na cava eso na ka e vakamacalataka o Jisu ena nona iVunau ena Ulunivanua? (b) Na cava eso tale na ka e vauca noda bula e vakamacalataki ena iVolatabu? Na cava ena yaga tu ga kina na kena ivakasala?

 ¹¹ Vakasamataka mada na iVunau i Jisu ena Ulunivanua, e volai ena Maciu wase 5 ina 7. Ena nona vunau vakatubuqoroqoro qo, a vakamacalataka kina o Jisu e levu sara na ka, wili kina na sala me kunei kina na marau dina, ka meda cakava ni tubu na veileti, ivakarau ni masu, kei na rai dodonu me tiko vei keda  me baleta na iyau. E tara sara ga nodra bula ena gauna ya na ivakamacala momona i Jisu, vaka tale ga kina ena gauna qo.

¹² Eso na idusidusi vakaivolatabu era vauca na bula vakavuvale, ivakarau ni cakacaka, kei na veimaliwai. Na yavu ni ivakavuvuli ena iVolatabu e baleta na kawatamata kece, na kena ivakasala tale ga e yaga ena veigauna kece. E vakaraitaka na Kalou na yaga ni vuku e vutucoqa tu ena iVolatabu ni kaya, me vaka e vola o Aisea: “O yau o Jiova na nomu Kalou, o koya e vakavulici iko mo vinaka kina.”—Aisea 48:17.

13. Na itukutuku cava me baleti Papiloni a vakavuna na Kalou o Jiova me vola na parofita o Aisea?

¹³ E vutucoqa na iVolatabu ena parofisai, e levu na parofisai qo sa vakayacori. Raica mada e dua na kena ivakaraitaki. O Jiova e vakayagataki Aisea e dua na parofita a bula ena ikawalu ni senitiuri B.G.V., me parofisaitaka ni na vakarusai na korolevu o Papiloni. (Aisea 13:19; 14:22, 23) A vakamatatataka na sala ena vakavuai kina na koro qo. Na mataivalu ena kabai Papiloni ena vakamacara na kena uciwai qai sega ni dua e tarova ni sa na yabe e lomanikoro me ravuravu. Sega ni koya wale ga ya. Na parofisai i Aisea e cavuta mada ga na yaca ni tui ena liutaka na vakavuai nei Papiloni, o Sairusi.—Wilika Aisea 44:27–45:2.

14, 15. A vakayacori vakacava na veika e parofisaitaka o Aisea me baleti Papiloni?

¹⁴ Ni oti e rauta ni 200 na yabaki, ena lomaloma ni bogi ena maliwa ni ika5/6 ni Okotova, 539 B.G.V., sa tokatu mai e dua na mataivalu me mai keba toka ena yasa i Papiloni. O cei na kena turaganivalu? E dua na tui ni Perisia na yacana o Sairusi. Qo sara ga na gauna me vakayacori kina na parofisai vakatubuqoroqoro a vola o Aisea. Vakacava, ena sega ni dua e tarova na mataivalu i Sairusi nira sa yabe i lomanikoro mera ravuravu me vaka e parofisaitaki?

¹⁵ A dua na nodra soqo na kai Papiloni ena bogi ya, era kana,  era marau tiko, era nuidei ni viribaiti vinaka tu na nodra koro ena bai cere qai kaukaua. Ia mai cake, sa tekivu vakadavea tani tiko o Sairusi na wai e dau drodrova mai na lomanikoro. E lutu totolo na iyalayala ni wai, sega ni dede sa ra takoso rawa na mataivalu, ra yacova yani na bainikoro. Ia era na sikabotea vakacava na bainikoro e Papiloni na mataivalu nei Sairusi? A dola tu vakasakasaka na matamatanikoro!

16. (a) Na cava e parofisaitaka o Aisea ni na yacovi Papiloni ni sa vakarusai oti? (b) E qai vakayacori vakacava na parofisai qo?

¹⁶ A parofisaitaki me baleti Papiloni: “Ena sega ni tawani tale, ena sega tale ni tiko kina e dua ena itabatamata kece. Ena sega ni birika e kea na kai Arapea na nona valelaca, ena sega tale ga ni dua na ivakatawa me vakadavora e kea na nona qelenisipi.” (Aisea 13:20) Na parofisai qo e sega ni yala ga ena rusa ni koro, e tukuna tale ga na ka ena yaco ni sa rusa oti na koro. E tukuna ni na lala vakadua o Papiloni. Sa tu na ivakadinadina ni a yaco dina na parofisai qo. Sa rusa vakadua o Papiloni makawa, sega ni qai tawani tale. Na irusarusa ni koro makawa qo e toka voleka ga (rauta ni 80 na kilomita) ena koro o Baghdad, mai Iraki. E ivakadinadina votu ni kena sa yaco na parofisai i Jiova e volatukutukutaka o Aisea:  “Au na qai taviraki koya ena itaviraki ni veivakarusai.”—Aisea 14:22, 23. *

17. E vaqaqacotaka vakacava noda vakabauta na vakayacori ni parofisai ena iVolatabu?

¹⁷ E vaqaqacotaka dina noda vakabauta nida kila ni ivola ni parofisai nuitaki na iVolatabu. Ke sa vakayacora o Jiova na veika e parofisaitaka ena veigauna sa oti, eda nuidei ni na vukici vuravura me parataisi me vaka ga e parofisaitaka. (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 23:19.) Io, e dei sara ga noda “inuinui ni bula tawamudu e yalataka makawa tu mai na Kalou, o koya e sega ni lasu rawa.”—Taito 1:2. *

18. Na itukutuku momona cava e vakaraitaka na yapositolo lotu vaKarisito o Paula me baleta “na vosa ni Kalou”?

¹⁸ E macala mai na wase qo ni dua dina na ivola vakasakiti  na iVolatabu. E ivola qoroi baleta ni sega ni veisaqasaqa na ka e volai kina, e donu qai nuitaki na itukutuku vakasaenisi kei na itukutuku makawa e volatukutukutaka, e dau dina tale ga na kena parofisai. Ia e sega ni qoroi wale ga ena vuku ni ka kece qo. A vola na yapositolo lotu vaKarisito o Paula: “E bula na vosa ni Kalou qai kaukaua, e gata cake mai na iseleiwau batirua, e suaka me wasea na yagoda kei na lomada, na noda isema kei na uro e loma ni suida, me vakavotuya na nanuma kei na inaki ni lomada.”—Iperiu 4:12.

19, 20. (a) Ena yaga vakacava na iVolatabu mo dikevi iko tale mada? (b) O na vakavinavinakataka vakacava na iloloma totoka qo ni Kalou, na iVolatabu?

¹⁹ E rawa ni veisautaki keda noda wilika na “vosa” ni Kalou se nona itukutuku ena iVolatabu. E rawa ni uqeti keda meda dikevi keda tale mada. De dua eda nanuma nida lomana na Kalou, ia noda muria se sega na ka e tukuna ena nona vosa volai ena iVolatabu ena vakaraitaka na noda inaki se ka dina e tiko e lomada.

²⁰ Na iVolatabu e ivola dina ga ni Kalou vei keda. E dodonu me wiliki, vulici, me vakamareqeti. Vakavinavinakataka na iloloma totoka qo ni o dikeva tiko ga na veika e volai kina. Ni o vakayacora qo, o na kila vinaka kina na inaki ni Kalou vei keda na kawatamata. Na inaki cava sara mada qo? Ena vakayacori vakacava? Ena qai vakamacalataki qo ena ulutaga e tarava.