ERA dau cavuti vakalevu na ivakatawanisipi ena iVolatabu. (Vakatekivu 4:2; Juta 12) Era ivakatawanisipi eso na turaga rogo me vakataki Eparama, Mosese, kei Tui Tevita. Na daunisame o Tevita e vakaraitaka vinaka sara ga na itavi kei na ka ena kauai kina e dua na ivakatawanisipi vinaka. Ena dua tale na same a cavuti vei Esafa e tukuni Tevita tiko me nodra ivakatawanisipi na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna makawa.​—Same 78:70-72.

Ena gauna mada ga i Jisu, e se bibi tiko ga na cakacaka e cakava na ivakatawanisipi. E tukuni koya o Jisu me “ivakatawa vinaka,” qai dau vakayagataka na nona itovo vinaka e dua na ivakatawanisipi me vakavulica kina e dua na lesoni bibi. (Joni 10:2-4, 11) E vakatauvatani mada ga na Kalou Kaukaua Duadua o Jiova me dua “nai vakatawa.”​—Aisea 40:10, 11; Same 23:1-4.

Na manumanu vakacava ena qarava e dua na ivakatawa? Na cava e okati ena nona itavi? Na cava tale ga eda rawa ni vulica ena nodra dau cakacaka vakaukaua?

De dua era dau qarava tale ga na ivakatawanisipi e Isireli makawa eso na mataqali sipi mai Siria. O ira na sipi qori e levulevu na buidra, vutivutia, ra qai vakaileu ga na sipi tagane. E rawarawa na nodra liutaki na manumanu manoa qo, e rawarawa tale ga ni vakaleqai ira na meca kei na vanua era tu kina.

Era dau vakatawai ira tale ga na me na ivakatawa.  E loaloa se braun na kedra roka na me. E dau rawarawa me mavoa na daligadra balavu ena kau vakavotona kei na soni ena gauna era kaba kina ena barinivatu mera lai kana co.

E sega ni dau rawarawa vei ira na ivakatawa mera vakavulici ira na me kei na sipi mera muria na nona ivakaro. Ia o ira na ivakatawa vinaka era na karoni ira na manumanu era qarava, era na vakayacani ira ra qai kila vinaka na domoi ivakatawa ena gauna era kacivi kina.​—Joni 10:14, 16.

Ena vulaitubutubu, ena rairai kauti ira e veisiga na nona qelenimanumanu na ivakatawa mai na kedra bai e volekata ga nona vale, mera lai kana co ena vanua veico bulabula ena dua tale na koro voleka. Na vula tale ga qori era dau sucu kina na luve ni me kei na sipi, qori e vakalevutaka na kedra iwiliwili na qele ni manumanu. Ena gauna tale ga qori era na kotiva kina na tamata cakacaka na vuti ni sipi, qori e gauna marautaki dina!

Ena rairai taukena e vica vica wale ga na sipi e dua na lewenikoro. Koya gona, ena sauma e dua na ivakatawa me qarava e vica wale ga na sipi qori kei na nona sipi na ivakatawa. Sa dau kilai tu ni o ira era saumi mera vakatawana na sipi era dau kauaitaka ga vakalevu na nodra sipi mai vei ira na kena vo.​—Joni 10:12, 13.

Ena gauna era tamusuki oti kina na were era toka volekata na koro, ena kauti ira na sipi na ivakatawa mera lai kania na vu ni sila era se qai kadre kei na tolonicovuata e se vo tu ena were. Ena vulaikatakata, era na tokitaka na ivakatawa na nodra qele ni manumanu ina vanua cecere veico qai rurugu. Rauta ni vica vata na siga nona cakacaka qai moce tiko e tuba na ivakatawa, me rawa nira lai kana ena veico drokadroka ena baba na qelenisipi, qai yadravi ira tiko ena bogi nira tu ena vanua e sega tu ni vakabai. Ena so na gauna ena rairai kauti ira na sipi na vakatawa mera lai vakaruru ena dua na qaravatu ena bogi, mera taqomaki kina vei ira na jakoli kei na hyena (e rairai vaka na koli, ia e vakarerevaki). Ke ra rere na sipi ena bogi nira rogoca na tagi ni hyena, ena vakacegui ira na domoi koya na ivakatawa.

Ena veiyakavi ena wiliki ira na sipi na ivakatawa qai raica se vakacava tu na kedra ituvaki. Ena kacivi ira ena mataka lailai ra qai muri koya na qele ni sipi ina vanua veico. (Joni 10:3, 4) Ena sigalevu ena kauti ira na manumanu na ivakatawa mera lai gunu ena tobu wai batabata. Ke maca na tobu, ena kauti ira na ivakatawa ina dua na toevu me takiva kina na medra wai.

Ni sa voleka ni cava na vulaikatakata ena rairai kauti ira na qele ni sipi na ivakatawa ina vanua bucabuca e baravi kei na vanua lolovira. Ena gauna e tekivu tau kina na uca batabata, ena  kauti ira lesu mera lai vakaruru ena nodra vale ena gauna ni vulaililiwa. Ke sega era na mate na manumanu mai na tau bi ni uca, ucaqereqere kei na ucacevata. Me tekivu mai na vula o Noveba me yacova na vulaitubutubu ena sega ni kauti ira i tuba na manumanu na ivakatawa mera lai kana.

E dina ni rawarawa ga na nodra isulu na ivakatawa, ia e caka vakavinaka. Ena rairai daramaka e dua na isulu e vaka na iovi, e caka mai na kuli ni sipi, e vutivutia tu e loma me taqomaki koya mai na uca kei na cagi batabata ena bogi. Ena daramaka tale ga e loma e dua na isulu e yaco e duruna. Ena vakaivava vakabeleti me taqomaka na yavana mai na vatu momoto kei na wa vakavotona, ena ubia tale ga na uluna ena isulu e tali mai na vutinisipi.

Qo na nodra iyaya na ivakatawanisipi: Dua na beki e caka mai ena kulinimanumanu e dau tawa kina na kakana me vaka na madrai, na olive, vuanikau sigani kei na jisi (1); na iula, dua na yaragi e dua na mita na kena balavu qai ceuti wavoki ena muana na vatu momoto (2); dua na isele (3); dua na ititoko, me vukei ivakatawanisipi ena gauna e taubale se cabe kina (4); kato ni wai (5); na vokete leca ni takiwai e dau lobi me taki kina na wai mai na toevu titobu (6); dua na irabo, e dau vakayagataki me viritaki kina na vatu e yasadra na me se sipi mera lesu tale vei ira na kena vo se mera cemuri kina na manumanu kila (7); paipo ni vakatagi e caka mai ena gasau, e dau vakayagataka me vakamarautaki koya kina, mera vakacegu tale ga kina na qele ni sipi (8).

Nira qaravi ira vinaka na manumanu na ivakatawa era na rawata kina na veika e gadreva ena nodra bula​—me vaka na sucu kei na lewe ni manumanu me kakana. E dau vakayagataki na kuli ni sipi kei na vutina me caka kina na veivoli, e vakayagataki tale ga me tavaya kei na isulu. Na vuti ni me e dau tali me caka kina na isulu, rau qai dau vakayagataki tale ga ena vakacaboisoro na sipi kei na me.

Na ivakatawanisipi vinaka ena dau gugumatua, nuitaki qai yaloqaqa. Era na solia na nodra bula mera taqomaka na qele ni manumanu.​—1 Samuela 17:34-36

Sa rauta me vakayagataka o Jisu kei ratou na nona tisaipeli na ivakaraitaki ni ivakatawanisipi me dusi ira na ivakatawa lotu vaKarisito. (Joni 21:15-17; Cakacaka 20:28) Me vaka ga e dua na ivakatawanisipi vinaka ena gauna vakaivolatabu, era na saga tale ga na ivakatawa ni ivavakoso nikua mera ‘vakatawa na qelenisipi ni Kalou era lesi mera qarava, mera kua ni qarava ena voraki, ena yalo ga e vinakata; me kua ena yalokocokoco, ena yalo ga e marautaka.’​—1 Pita 5:2.