Ang Ginasiling sang mga Ginikanan

Samtang nagadaku ang imo kabataan, paano mo sila tudluan nga importante ang pagkamatinumanon? Paano mo sila tudluan sing mga butang nga kinahanglanon gid nila sa ila pagdaku? Tan-awa kon ano ang ginsiling sang pila ka ginikanan sa iban nga pungsod.

PAGPAKIG-ANGOT SA IBAN KAG ULUBRAHON SA BALAY

“Kon dungan kami nga nagakaon kag nagaistoryahanay parte sa amon adlaw, makatuon ang mga bata sa pagpamati. Kon makita nila nga nagapamati kami sing maayo sang akon asawa, magabulig ini sa ila nga respetuhon ang isa kag isa kag ang ila kaugalingon.”—Richard, Britanya.

“Kanami tan-awon nga ginarespeto sang amon kabataan ang kada isa kag sila lang ang nagasolbar sang ila di-paghangpanay. Maayo man sila makig-angot sa mga adulto.”—John, Bagatnan nga Aprika.

“Indi ako perpekto, kag kon kaisa, indi ko hungod nga masakit ang balatyagon sang akon kabataan. Kon matabo ini, dapat gid nga mangayo ako sing pasaylo.”—Janelle, Australia.

“Ginahanas namon ang amon kabataan sa mga ulubrahon sa balay. Ginatudluan namon sila nga kon nagaobra sila para makabenepisyo ang iban, makabulig ini para mangin matawhay kag mangin malinong ang pamilya, kag mangin malipayon sila.”—Clive, Australia.

“Dapat sila tudluan nga mangin mahinangpanon, matinahuron, kag mapinatawaron, bisan indi ini mahapos.”—Yuko, Japan.

KATINLO KAG KAPAGROS

“Sang gamay pa ang amon kabataan, gintudluan namon sila sa pagpaligo kag ginahimo namon ini nga masadya paagi sa paggamit sing mga habon nga may lainlain nga korte, syampo nga may mga drowing nga cartoons, kag espongha nga ang korte mga sapat.”—Edgar, Mexico.

“Sang nag-istar kami sa lugar nga wala sing gripo, ginasiguro ko nga may habon kag tubig nga madali malab-ot para makapanghugas kami sang amon kamot pagsulod sa balay.”—Endurance, Nigeria.

“Masustansia nga pagkaon ang amon ginapreparar sa mga bata kada adlaw, kag ginapaathag namon kon ngaa importante ini. Gusto mahibaluan sang mga bata ang mga panakot sang amon pagkaon, gani ginapabulig ko sila sa pagpreparar sini. Paagi sini, makaistoryahanay kami.”—Sandra, Britanya.

“Importante ang pag-ehersisyo, kag ginatinguhaan namon nga magpakita sing maayo nga halimbawa sa ila. Nanamian gid ang amon kabataan kon ululupod kami nga nagadyaging, nagaswiming, nagahampang sing tennis, basketbol, ukon nagabisikleta. Narealisar nila nga ang pag-ehersisyo indi lamang importante, kundi masadya man.”—Keren, Australia.

“Kinahanglan hatagan gid sang ginikanan sing tion ang ila mga kabataan. Indi ini mabuslan sang kuarta, regalo, ukon bakasyon. Nagaobra lang ako sa aga kon ara sa eskwelahan ang mga bata para pagkahapon updanay na kami.”—Romina, Italya.

DISIPLINA

“Natalupangdan namon nga wala sing isa ka paagi sa pagdisiplina ang pinakamaayo; depende ini sa kahimtangan. Kon kaisa kinahanglan mo istoryahon ang imo bata sing maayo kag kon kaisa indi sia pagpasugtan sa iya gusto.”—Ogbiti, Nigeria.

“Ginapasulit namon sa amon kabataan ang amon instruksion para masiguro nga naintiendihan nila ini. Dayon ginatuman gid namon ang amon ginsiling. Kon gusto namon nga mangin matinumanon ang amon kabataan, ginadisiplina gid namon sila kon indi sila magtuman.”—Clive, Australia.

“Nakita ko nga epektibo gid nga tulukon sa mata ang akon bata kon ginadisiplina sia. Makabulig ini para mamati gid sia sa akon. Makita man niya ang ekspresyon sang akon guya kag mabatyagan nga serioso ako.”—Jennifer, Australia.

“Ginatinguhaan gid namon nga indi paghambalan ang amon kabataan sing ‘Wala ka gid nagapamati,’ bisan pa kon kaisa matuod ini. Kag wala namon sila ginasaway kon ara ang ila mga utod. Ginahutikan lang namon sila ukon ginaistorya nga indi mabatian sang iban.”—Rudi, Mozambique.

“Ang kabataan madali lang maimpluwensiahan, kag nanamian sila mag-ilog sa iban. Gani, dapat namon tapnaon ang malain nga impluwensia sang mga palaguaon, ila mga kaeskwela kag kahampang, kag tudluan sila sing maayo nga mga pamatasan base sa husto nga mga prinsipio. Makabulig ini sa ila nga malikawan ang makahalalit nga impluwensia.”—Grégoire, Democratic Republic of the Congo.

“Ang disiplina dapat ipatuman gid, indi sobrahan, kag wala nagabag-obag-o. Dapat mahibaluan sang kabataan ang resulta kon makasala sila kag dapat maintiendihan nila nga ipadapat mo gid ini.”—Owen, England.

 [Blurb sa pahina 14]

“Indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, agod indi sila maluyahan sing buot.”—Colosas 3:21

 [Kahon/Retrato sa pahina 15]

PANAYSAYON SANG PAMILYA

Magamadinalag-on ang Nagasolo nga Ginikanan

Interbyu kay Lucinda Forster

Bilang nagasolo nga ginikanan, ano gid ang nabudlayan mo?

Mabudlay ang mangin ginikanan, pero bangod isa lang ako, mas mabudlay magtungatunga sang akon tion kag kusog. Kinahanglan may tion ako para tudluan ang akon kabataan sing mga prinsipio kag pagtuo sa Dios, kag may tion man sa paglingawlingaw upod sa ila. Daw wala na ako sing tion sa pagpahuway kay dapat ko pa tapuson ang mga ulubrahon sa balay.

Paano ka nagakomunikar sa imo kabataan nga babayi?

Pagkatapos sang pagdiborsio, naakig ang mga kabataan kag nagabatyag nga indi sila palangga. Nakita ko nga kon may mga problema, importante nga tulukon sila sa mata kag istoryahon sing maayo. Kon kalmado na kami tanan, ginahambal ko sa ila ang akon mga kabalaka kag wala na ginapadaku ang problema. Ginapamangkot ko sila kon ano ang ila opinyon, ginapamatian sing maayo, kag ginpabaloran ang ila balatyagon. Ginabuligan ko sila sa ila pag-eskwela kag ginadayaw sa ila mga nahimo. Updanay kami pirme magkaon kag kasadya sa amon. Pirme ko man sila ginasilingan nga palangga ko gid sila.

Paano mo sila ginadisiplina?

Dapat maathag gid sa mga bata ang mga pagsulundan, kag dapat wala ini nagabag-obag-o. Ginatinguhaan ko nga ipatuman gid ang disiplina sa maayo nga paagi. Ginapamangkot ko anay sila kon ano ang ila ginapensar ukon ginabatyag antes ko sila disiplinahon para mahibaluan ko kon ngaa ginhimo nila ato. Kon ako ang may sala ukon sayop ang akon pag-intiende sa sitwasyon, nagapangayo ako sing pasaylo.

Paano mo ginatudluan ang imo mga bata nga respetuhon ang iban?

Ginapahanumdom ko sa ila ang gintudlo ni Jesus nga himuon mo sa iban ang gusto mo nga himuon nila sa imo. (Lucas 6:31) Ginapalig-on ko sila nga kon indi sila mag-intiendihanay, solbaron nila ini nga sila lang. Ginatudluan ko man sila nga kon akig sila, importante nga mangin malulo kag mainayuhon sila sa pagsabat.

Paano kamo nagalingawlingaw?

Indi kami pirme makasarang magbakasyon, gani nagapangita kami sa pamantalaan sing barato nga mga kalingawan. Nagapiknik kami ukon nagalagawlagaw sa mga hardin. Nagatanom kami sing mga herb, kag nanamian kami magpili sing ilakot sa amon linuto. Importante gid ang paglingawlingaw bisan sa parke lang sang amon lugar.

Ano nga mga padya kag mga benepisyo ang imo nabaton?

Mabudlay gid kay nagasolo ako nga ginikanan, pero nagsuod kami, kag natun-an namon nga pasalamatan ang mga pagpakamaayo nga nabaton namon. Nalipay gid ako nga makita kon paano nangin maayo ang batasan sang akon mga bata. Sa ila edad subong, gusto nila pirme mag-upod sa akon, kag nasadyahan man ako upod sa ila. Nabatyagan nila kon nalipay ako ukon nasubuan, kag kon kaisa ginahakos nila ako para pasaligon nga palangga nila ako. Nalipay gid ako sa sini. Labaw sa tanan, nabatyagan namon nga palangga gid kami sang amon Manunuga kay madamo nga beses niya kami ginbuligan sa amon mga problema. Napalig-on ako sang Biblia nga tinguhaan nga mangin maayo nga ginikanan.—Isaias 41:13.

[Retrato]

Si Lucinda kag ang iya kabataan nga sanday Brie kag Shae