جاستاردىڭ ساۋالدارى
قالاي ارىقتاسام بولادى؟
ماعان شىنىمەن دە ارىقتاۋ كەرەك پە؟
جاسوسپىرىمدەردىڭ كەيبىرى «ارىقتاۋىم كەرەك» دەپ جاتادى. ٴبىراق، شىنداپ كەلگەندە،..
كوبىسى دەنساۋلىقتارىنان گورى سىرتقى كەلبەتتەرىن كوبىرەك ويلايدى. ولار تەز سالماق تاستاۋدىڭ امالىن ىزدەپ، ۋاقىتىندا تاماق جەمەي، اش جۇرەدى نەمەسە ارىقتاتاتىن دارىلەر ىشە باستايدى. الايدا مۇنداي تاسىلدەردەن ادەتتە تۇك شىقپايدى. ٴتىپتى اعزاعا زيانى ٴتيىپ جاتادى.
«كەيدە قىزدار تەز ارىقتاۋ ٷشىن اش جۇرەدى، سونىڭ كەسىرىنەن دەنساۋلىقتارىن قۇرتىپ الادى. كەيىن ۇزاق ۋاقىت بويى قالپىنا كەلتىرە الماي جۇرەدى» (حەيلي).
نەگىزىنەن، ولاردىڭ كوبىسىنە سالماق تاستاۋدىڭ مۇلدەم قاجەتى جوق. ولار وزدەرىن قۇربى-قۇرداستارىمەن، جەلىدەگى ٴمۇسىنى «ٴمىنسىز» دەپ ەسەپتەلىنەتىن اپ-ارىق مودەلدەرمەن سالىستىرىپ، سولارعا ۇقساعىسى كەلەدى.
«13 جاسىمدا مەن ٶزىمدى قۇربىلارىممەن سالىستىراتىنمىن. ەگەر سولار سياقتى شيدەي بولسام، ولارعا ۇنايمىن دەپ ويلايتىنمىن» (پاولا).
دەسە دە كەيبىر جاسوسپىرىمدەرگە شىنىمەن دە ارتىق سالماقتان ارىلۋ كەرەك. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمدەۋىنشە:
بۇكىل الەم بويىنشا 5—19 جاس ارالىعىنداعى 340 ميلليونداي ٴجاسوسپىرىمنىڭ ارتىق سالماعى بار؛
1975-جىلى 5—19 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ 4 پايىزىنىڭ ارتىق سالماعى بولسا، 2016-جىلى ولاردىڭ سانى 18 پايىزعا دەيىن جەتتى؛
دۇنيەجۇزىندەگى ەلدەردىڭ كوبىسىندە سالماعى جەتىسپەيتىن ادامداردان گورى ارتىق سالماقتى ادامدار كوبىرەك؛
سەمىزدىك دامۋشى ەلدەردە دە كوپ كەزدەسەدى، ٴتىپتى ٴنارلى تاماقتى جەتكىلىكتى مولشەردە جەمەيتىن وتباسىلارىندا دا بۇل پروبلەما بار.
سالماق تاستاۋدىڭ ەڭ دۇرىس جولى قانداي؟
سەن قايسىسىن تاڭدايسىڭ؟
تاماق جەمەي قويۋ.
جاتتىعۋ جاساپ، دۇرىس تاماقتانۋ.
ارىقتاتاتىن دارىلەر ٸشۋ.
دۇرىس جاۋابى: 2) جاتتىعۋ جاساپ، دۇرىس تاماقتانۋ.
ەگەر تاماق جەمەي قويساڭ نەمەسە كەيبىر تاماقتاردان مۇلدەم باس تارتساڭ، تەز-اق ناتيجەگە قول جەتكىزەتىن شىعارسىڭ. ٴبىراق بۇل دەنساۋلىققا زيان. ۋاقىت وتە بۇرىنعىداي تاماق جەي باستاعاندا، قايتادان سالماعىڭ باياعى قالپىنا كەلۋى مۇمكىن.
ال ەگەر ماقساتىڭ قالاي دا ارىقتاۋ ەمەس، دەنساۋلىعىڭدى جاقسارتۋ بولسا، كەلبەتىڭ دە ادەمى بولادى، ٶزىڭدى دە جاقسى سەزىنەسىڭ. مايكل برەدلي دەگەن پسيحولوگ بىلاي دەيدى: «ەڭ قاۋىپسىز، ەڭ پايدالى جولمەن ارىقتاپ، ناتيجەسىن ۇزاق ۋاقىت كورۋ ٷشىن ٶمىر سالتىڭدى وزگەرتىپ، سونى ٶمىر بويى ۇستانا الۋىڭ كەرەك a». دەمەك، ەگەر ارىقتاعىڭ كەلسە، قانداي ديەتاعا وتىرامىن دەپ ەمەس، سالاۋاتتى ٶمىر سالتىن قالاي ۇستانسام بولادى دەپ ويلانعانىڭ ٴجون.
نە ىستەسەم بولادى؟
كيەلى كىتاپتا «بارلىق جاعىنان بايسالدى» بولۋىمىز كەرەكتىگى ايتىلعان. بۇل تاماق ىشۋگە دە قاتىستى (تىموتەگە 1-حات 3:11). وندا مەشكەي بولماۋىمىز كەرەكتىگى دە ناقتى ايتىلعان (ناقىل سوزدەر 23:20؛ لۇقا 21:34). وسى پرينسيپتەردى ەسكەرە وتىرىپ، سالاۋاتتى ٶمىر سالتىنا كوشۋ ٷشىن بىلاي ەتىپ كور:
دۇرىس تاماقتانۋعا نە جاتاتىن ٴبىلىپ ال.
بۇل ماسەلەگە باسىڭمەن كىرىپ كەتۋدىڭ قاجەتى جوق، ٴبىراق دۇرىس تاماقتانۋ جايلى كىشكەنە ٴبىلىپ العانىڭنىڭ پايداسى زور. دۇرىس تاماقتانۋدى ادەتكە اينالدىرۋ — دەنە سالماعىن قالىپتا ۇستاۋدىڭ ەڭ جاقسى جولدارىنىڭ ٴبىرى.
جۇيەلى تۇردە جاتتىعۋ جاسا.
كۇندەلىكتى كوبىرەك قيمىل-قوزعالىس جاساۋدىڭ امالىن ىزدە. مىسالى، ٴليفتىنىڭ ورنىنا باسپالداقپەن كوتەرىلىپ-تۇسسەڭ بولادى. بەينەويىندار ويناپ نە تەلەفون شۇقىلاعانشا، دالاعا شىعىپ، جارتى ساعات جىلدام جۇرىسپەن ٴجۇرىپ قايت.
زياندى ەمەس، پايدالى تاعامدار جە.
سوفيا دەگەن قىز بىلاي دەيدى: «جۇرەك جالعاپ الۋ ٷشىن مەن وزىممەن بىرگە جەمىس-جيدەك نە كوكونىس الىپ جۇرەمىن. سونىڭ ارقاسىندا زياندى، قۇنارسىز تاماققا قولىم جۇگىرمەيدى».
تاماقتى اسىقپاي ٸش.
كەيبىرەۋلەر تاماقتى تەز-تەز جەگەندىكتەن، تويعاندارىن بىلمەي جاتادى. سوندىقتان تاماقتى اسىقپاي ٸش. تاعى بارىپ تاماق الماس بۇرىن كىشكەنە كۇتە تۇر. سوندا تويعان-تويماعانىڭدى تۇسىنەسىڭ.
قانشا كالوريا جەيتىنىڭدى قاداعالاپ وتىر.
ازىق-تۇلىكتىڭ قاپتاماسىنا قاراپ، ونىڭ كالورياسى قانشا ەكەنىن ٴبىلىپ الساڭ بولادى. مىسالى، ٴتاتتى سۋسىنداردا، فاست-فۋدتا، ٴتاتتى-پاتتىدە كالوريا كوپ بولادى جانە ولاردان ادام تەز تولادى.
شەكتەن شىعىپ كەتپە.
16 جاسار سارا بىلاي دەيدى: «ٴبىر كەزدەرى مەن جاتپاي-تۇرماي كالوريا سانايتىن بولىپ كەتتىم. تارەلكەمە قاراعاندا، تاماقتى ەمەس، سانداردى كورەتىنمىن!» بار ويىڭ كالوريا ساناۋدا بولماسىن. ارا-تۇرا وزىڭە ەرىك بەرىپ، كالورياسى كوپ تاعامداردى جەپ تۇرساڭ بولادى.
كەڭەس: سالماق تاستاۋ تۋرالى دارىگەرىڭمەن سويلەسىپ كور. ول دەنساۋلىعىڭدى ەسكەرە وتىرىپ، سەنىڭ جاعدايىڭدا سالاۋاتتى ٶمىر سالتىن قالاي ۇستانۋعا بولاتىنىن ايتىپ بەرەدى.
a «When Things Get Crazy With Your Teen» كىتابىنان.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
قۇرداستارىڭ نە دەيدى؟
سىرت كورىنىس جايلى جاستار نە دەيدى؟
جاستار سىرت كورىنىستەرىن تىم كوپ ۋايىمدايدى. بۇل ماسەلەدە ولارعا ەستىلىكتى جوعالتپاۋعا نە كومەكتەسەدى؟
