တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်ဧၢ, တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်သုထံၣ်အီၤဒ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တခါစ့ၢ်ကီးဧါ
“တၢ်အခ့အခါအိၣ်ဝဲလၢ ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ်အဂီၢ်” လီၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၃:၁.
၁, ၂. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အါဖျၢၣ်အပူၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.
ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အိၣ်ဖှိၣ်ဘူးကဝံၤလံလီၤ. အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤမၤတၢ်ဆူၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်အကျါတနီၤန့ၣ် အသးပှၢ်ဖးဒိၣ်ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ အမၤကိၢ်မၤဂီၤအီၤအိၣ်ဝဲတခါအဃိ အဝဲသံကွၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်ဧၢ မ့ၢ်သုသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ကဟံးထီၣ်မူဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤဧါ.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဖဲပူၤကွံာ်တဘျီ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဟဲအိၣ်သကိးအဝဲသ့ၣ်အခါ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ ကဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢ “ပတမၤဘၣ်အါအါဘၣ်” ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ခဲလၢာ် အၢၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးဝဲလီၤ.
၂ နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကစံးဆၢဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကြၢးဟံးန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒ်သိးကသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ကဟံးထီၣ်မူဒါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တၢ်အံၤကကီဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၃. (က) တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပကြၢးသးအိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.) (ခ) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တနီၤ ကသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိကီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လဲၣ်.
၃ ဒ်နမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤအသိး နသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လီၤ. * ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် ကဂၢၢ်ကျၢၤဝဲဒီး ခါဆူညါ ပှၤဆီၣ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အသီတဖၣ် ကအိၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ် ပလိၣ်ဘၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အတၢ်မၤစၢၤလီၤ. (ဖး ယၡါယၤ ၆၀:၂၂ တက့ၢ်.) လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢနကြၢး “သိၣ်လိပှၤဂၤ” လီၤ. (ဖး ၂ တံၤမသ့း ၂:၂ တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ် နကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကကီဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢနဘၣ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ နဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးနဘၣ်ဖံးဘၣ်မၤလၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. နဘၣ်ကွၢ်ထွဲစ့ၢ်ကီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်မၤတၢ်အိၣ်အါမးဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢပကဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်. ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ တၢ်မၤလိတခါအံၤအပူၤလီၤ.
ပာ်ဆိတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလၢညါ
၄. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လဲၣ်.
၄ ပကဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပကသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိကီခဲဝဲလဲၣ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တနီၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ‘တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဝဲအဃိ ကဘၣ်မၤအီၤလၢအချ့န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်တသိၣ်လိနဲၣ်လိ အဝဲသ့ၣ်ခဲအံၤသနာ်က့ တဘၣ်ဒိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်.’ တၢ်ထံၣ်ဒ်န့ၣ်မ့ၢ်အဘၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်တနီၤန့ၣ် ကလိၣ်ဝဲလၢနကဘၣ်မၤအီၤလၢ အဆိအချ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နမ့ၢ်ထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နကသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သ့လီၤ.
၅, ၆. နဟံးန့ၢ် တၢ်အဒိအတဲာ်လၢ ပှၤနီကါဖိအအိၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပထိၣ်သတြီၤတၢ်အံၤဒီး တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅ ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အဒိတခါအံၤတက့ၢ်. ပှၤနီကါတဂၤ ဒ်သိးအကါသုတဟးဂီၤတဂ့ၤအဂီၢ် အဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ဆီတလဲဝဲ အကါစဲးအသိ (အ့ကၠ့ဝဲၤ) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်ထၢနုာ်ကါအသိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်ဆီတလဲကါစဲးအသိလီၤ. မ့ၢ်လၢသိမ့ၢ်တအိၣ်န့ၣ် ကါလဲၤတၢ်တသ့ဘၣ်အဃိလီၤ. ကဆိကမိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အတၢ်မၤအါဒိၣ်မး ဒီးမ့ၢ်ဆီတလဲဝဲ ကါစဲးသိလၢခံသနာ်က့သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ပှၤနီကါအံၤ မ့ၢ်တဆီတလဲဝဲ ကါစဲးအသိဖဲကြၢးဆီတလဲဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တယံာ်တမီၢ်အကါကဟးဂီၤဝဲလီၤ. လၢခံန့ၣ် ကဘှီထီၣ်အကါအဂီၢ် ကလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး ကျိၣ်စ့အါမးလီၤ. တၢ်အဒိအတဲာ်အံၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိမနုၤလဲၣ်.
၆ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤဝံၤဆိဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်လီၤ. မ့ၢ်တမၤဒ်န့ၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ဒ်ပှၤနီကါတဂၤ ကဘၣ်ထၢနုာ်ဝဲ ကါအသိတလီၢ်လီၢ်အသိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်ကဘၣ် “မၤလီၤတံၢ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်” န့ၣ်လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၁:၁၀ nwt) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တနီၤ အတၢ်မၤအါလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ ဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. တၢ်အံၤလီၤဂာ်လၢ ပှၤနီကါဖိတဂၤလၢ ကြၢးဆီတလဲအကါစဲးသိလံ ဘၣ်ဆၣ်တဆီတလဲဝဲဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် တယံာ်တမီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ လၢအဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါသ့န့ၣ် ကအိၣ်စှၤတလၢလီၤ.
၇. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဂၤတဖၣ်န့ၣ် ပကြၢးထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.
၇ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တဘၣ်ဆိကမိၣ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အသးအိၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် ဒီးဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အခ့အပှၤလၢ အကူၣ်တၢ်သ့ ဒီးလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ဖး ၁ ပ့းတရူး ၄:၁၀ တက့ၢ်.) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်ဒ်လဲၣ်.
သူတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့
၈. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ အမၤတၢ်လၢတၢ်လီၢ်လၢလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးမူဒါလၢအရ့ဒိၣ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ “ တၢ်မၤလၢအရ့ဒိၣ်”)
၈ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်လၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိအါဒၣ်လဲာ် ကဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်အသးမ့ၢ်ပှၢ်ထီၣ်န့ၣ် မၤတၢ်တမ့ၢ်ကကဲဒ်သိးခဲအံၤဘၣ်လီၤ. (မံကၤ ၆:၈) တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ အဝဲသ့ၣ်ကြၢးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ “တၢ်အဆၢအကတီၢ်ဒီး တၢ်ဘၣ်အတီၤ” ဟဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်သ့ ဒီးကကဲထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ကမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၉:၁၁, ၁၂; ယၤကိာ် ၄:၁၃, ၁၄) ခီဖျိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သးအိၣ်ဒီးအဲၣ်ဝဲကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ဂုာ်ကျဲးစၢးသိၣ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤလိတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်လီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၁:၁၇, ၁၈ တက့ၢ်.
၉. တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိအံၤ အရ့ဒိၣ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၉ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အသိၣ်လိနဲၣ်လိဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိဒ်အံၤတဖၣ် ကဲဘျုးလၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိ လၢကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး ကဆဲးတီဒီးယွၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအရ့ဒိၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဆၢကတီၢ် ဒီးကမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်ဘၣ်ဝဲ အဆၢကတီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၀-၁၂; မံကၤ ၅:၅, ၆) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤသ့ၣ်ဧၢ စးထီၣ်လၢမုၢ်နံၤအဝဲအံၤ ဃုတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢနကသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
၁၀. ဒ်သိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကသိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ ပနၢ်ပၢၢ်လၢနတၢ်မၤတဖၣ်အါဝဲ မ့ၢ်လၢနဘၣ်မၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်မၤ လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နကဘၣ်ဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တနီၤလၢ တၢ်တဖၣ်န့ၣ်အကျါ ဒီးသူအီၤလၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်တက့ၢ်. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၃:၁) နမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်နသူတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ကူၣ်သ့အပူၤဒီး ခါဆူညါကကဲဘျုးလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ကတဲာ်ကတီၤဆိ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိအသး
၁၁. (က) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ ထံကီၢ်အါဘ့ၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ဒ်ကတိၤဒိ ၁၅:၂၂ ပာ်ဖျါဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်တဲသကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်လဲၣ်.
၁၁ ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တနီၤလၢ အမၤလၢပှဲၤအမူဒါလၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်သံကွၢ်အီၤလၢ မ့ၢ်သုမၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. * တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်သး တဒ်သိးလိာ်သးသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်လိာ်အသးလီၤ. တၢ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလၢ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးလံာ်စီဆှံအံၤ အဘျုးအိၣ်လၢ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိလၢ “ကယဲၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကိးပူၤဒဲး” န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၄:၁၇) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မၤလိခဲအံၤ ဒီးလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တနီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၁၅:၂၂.
၁၂. ပှၤသိၣ်လိတၢ်တဂၤ လိၣ်လၢကဘၣ်မၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၁၂ အဆိကတၢၢ် ပှၤသိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်တဂၤ ကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိအသးလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်အံၤအရ့ဒိၣ်လဲၣ်. ဖဲပှၤသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်တဂၤ ကဘၣ်ဖျးကဖီထီၣ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ် တချုးလၢအဝဲဖှံလီၤတၢ်ချံတၢ်သၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤသိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်တဂၤ ကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤဝဲ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိတဂၤအသး တချုးလၢအဝဲသိၣ်လိတၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ပှၤသိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်တဂၤ ကတဲာ်ကတီၤဝဲ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိအသးကသ့ဒ်လဲၣ်. အဝဲကွၢ်လိဝဲ ဝံၡမူၤအ့လး အဒိအတဲာ်သ့န့ၣ်လီၤ.
၁၃–၁၅. (က) ယဟိဝၤယွၤ တဲဘၣ်ဝံၡမူၤအ့လးလၢ အဝဲကမၤတၢ်မနုၤတမံၤလဲၣ်. (ခ) စီၤစီလူး ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါအသီကသ့အဂီၢ် ဝံၡမူၤအ့လးမၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအံၤအခီၣ်ထံးန့ၣ်တက့ၢ်.) (ဂ) ဝံၡမူၤအ့လးအဒိအတဲာ် လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လဲၣ်.
၁၃ ဖဲပူၤကွံာ်အနံၣ် ၃,၀၀ဝ ဘျဲၣ်အခါ ဘၣ်တနံၤယဟိဝၤယွၤ စံးဘၣ်ဝဲဝံၡမူၤအ့လးလၢ “ခဲဂီၤကိာ် အဆၢအကတီၢ်ခဲအံၤဃၣ်ဃၣ်, ယကမၢလီၤပှၤတဂၤလၢ ဘံၣ်ယၤမံၣ်အကီၢ်ဆူနအိၣ် ဒီးနဘၣ်ဖှူအီၤဒ်သိးအကကဲထီၣ် ယပှၤဂီၢ်မုၢ်အံၣ်စရ့လးအခိၣ်” လီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၉:၁၅, ၁၆) ဝံၡမူၤအ့လး နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ အဝဲတပၢဆှၢဘၣ် အံၣ်စရ့လးလၢၤဘၣ် ဒီးယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးမၢအီၤလၢ ကပာ်ထီၣ်ဝဲပှၤပၢဆှၢတၢ်အသီတဂၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဝံၡမူၤအ့လး ကူၣ်ထီၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါလၢ ကကတဲာ်ကတီၤဝဲ ပှၤတဂၤအံၤ လၢတၢ်မၤအသီအဂီၢ်လီၤ.
၁၄ လၢခံတနံၤ, ဖဲဝံၡမူၤအ့လး ထံၣ်လိာ်အသးဒီးစီၤစီလူးအခါ ယဟိဝၤယွၤတဲအီၤလၢ “ကွၢ်ကွၢ် ပှၤတဂၤလၢယစံးဘၣ်နၤလၢအဂ့ၢ်လီၤ.” ဝံၡမူၤအ့လး မၤဝဲဒ်အတၢ်ကူၣ်ထီၣ်အသိး တဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကတိၤတၢ်ဒီးစီၤစီလူးကသ့အဂီၢ်လီၤ. အဝဲကွဲမုာ်ဝဲ စီၤစီလူးဒီးအခ့အပှၤ ဒ်သိးကဟဲအီၣ်သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဒီးဒုးဆ့ၣ်နီၤအဝဲသ့ၣ်လၢ လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ အဂ့ၤကတၢၢ်ဒီး ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ညၣ်လၢအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၡမူၤအ့လး စံးဝဲ “အီၣ်တက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, လၢယစံးယကိးက့ၤပှၤဂီၢ်မုၢ်လံၤလံၤ တုၤအဆၢအကတီၢ်ဖဲအံၤ အိၣ်ပာ်အသးလၢနဂီၢ်လီၤ.” အီၣ်တၢ်အီၣ်ဝံၤဒီး ကွဲမုာ်ဝဲစီၤစီလူးလၢ ကဟဲဆူအဟံၣ်လီၤ. ဖဲအက့ၤလၢကျဲအခါ အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤတဲသကိးတၢ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟဲတုၤလၢ ဝံၡမူၤအ့လးအဟံၣ်အခါ လဲၤထီၣ်ဝဲဆူ ဟံၣ်ခိၣ် ဒီးဝံၡမူၤအ့လး “ကတိၤလိာ်အသးဒီး စီၤစီလူးလၢ ဟံၣ်ခိၣ်အဖီခိၣ်” တုၤလၢအမံတစုလီၤ. လၢခံတနံၤ ဝံၡမူၤအ့လး ဖှူစီၤစီလူးအခိၣ်လၢသိ, နၢမူအီၤ, ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤအါမံၤလီၤ. တၢ်န့ၣ်အလီၢ်ခံ စီၤစီလူးဟးထီၣ်ဝဲ ဒီးအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ခါဆူညါ တၢ်လၢအကဘၣ်မၤဝဲတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.—၁ ၡမူၤအ့လး ၉:၁၇-၂၇; ၁၀:၁.
၁၅ ဝံၡမူၤအ့လး ဒိးဖှူစီၤစီလူးလၢ ကကဲထီၣ် ပှၤပၢဆှၢ ကီၢ်အံၣ်စရလးအဂီၢ်လီၤ. တၢ်ဒိးဖှူတၢ်ဒီး တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်န့ၣ် လီၤဆီဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိသ့အါမံၤ လၢဝံၡမူၤအ့လး အတၢ်ကတဲာ်ကတီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်ခံမံၤလၢ တၢ်မၤလိတဖၣ်န့ၣ်အကျါလီၤ.
သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်လၢတၢ်သးအိၣ် ဒီးကဲထီၣ်တံၤသကိးလၢအဂ့ၤ
၁၆. (က) ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဃ့ထီၣ်စီၤပၤတဂၤအခါ ဝံၡမူၤအ့လး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲယဟိဝၤယွၤ မၢအဒိးဖှူစီၤစီလူးအခါ အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၆ သးအိၣ်မၤစၢၤတၢ်ဒီး ထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်တဂ့ၤ. ဖဲဝံၡမူၤအ့လး နၢ်ဟူလၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လီကီဝဲစီၤပၤလၢကပၢအီၤအခါ အဝဲသးအုး ဒီးတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤဂ့ၢ်လိာ်အီၤလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၈:၄-၈) ခီဖျိလၢ ဝံၡမူၤအ့လးတဒိကနၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အတၢ်ဃ့အဃိ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်တဲအီၤသၢဘျီညါ ဒ်သိးကဒိကနၣ်ပှၤတဖၣ်န့ၣ် အတၢ်ဃ့အဂီၢ်လီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၈:၇, ၉, ၂၂) ဝံၡမူၤအ့လးသးအုးဝဲဘၣ်ဆၣ် အသးတက့ၣ် ဒီးအသးတထီၣ် ပှၤလၢကထီၣ်အလီၢ်တဂၤန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. ဖဲယဟိဝၤယွၤ တဲအီၤလၢကဘၣ်ဒိးဖှူ စီၤစီလူးအခါ အဝဲတထုးယံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်. အဝဲဒိကနၣ်ဝဲလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အပူၤ မ့ၢ်လၢအဲၣ်ဝဲယဟိဝၤယွၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
၁၇. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကွၢ်လိဝံၡမူၤအ့လးဒ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်ခုသးခုမနုၤလဲၣ်.
၁၇ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိအါ လၢအကွၢ်လိဝံၡမူၤအ့လး ဒီးသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၅:၂) ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ပှၤလၢအသးအိၣ် သိၣ်လိပှၤဂၤ ဒီးတဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်နီၤလီၤပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢအမ့ၢ် ‘ပှၤမၤစၢၤတၢ်’ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၁:၂၄; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၆) တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် သူအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢကမၤစၢၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သးခုဝဲလီၤ.—မၤတၢ် ၂၀:၃၅.
၁၈, ၁၉. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ ကတဲာ်ကတီၤဆိ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိတဂၤအသး လၢကတူၢ်လိာ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိအဂီၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၈ တဘၣ်မ့ၢ်ထဲ ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဘၣ်, ကဲထီၣ်တံၤသကိးတက့ၢ်. ဖဲဝံၡမူၤအ့လး ထံၣ်ဘၣ်စီၤစီလူးအခါ မ့ၢ်ဒိးဖှူအီၤဒ်စီၤပၤအသိး တဘျီဃီန့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. မ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် စီၤစီလူးကကဲထီၣ်စီၤပၤ ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ကအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကပၢဆှၢ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဝံၡမူၤအ့လး ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကကတဲာ်ကတီၤဆိ စီၤစီလူးအသး လၢဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါအသီကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးအဝဲ ဒိးဖှူစီၤစီလူးအခါ အဝဲအီၣ်သကိးတၢ်, ဟးသကိးဒ်သိးသိး, ကတိၤသကိးတၢ်ဖးယံာ် ဒီးအိၣ်ဘှံးအိၣ်သါဝဲတပူၤဃီလီၤ. ဝံၡမူၤအ့လး ခိးကွၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကဒိးဖှူစီၤစီလူးလၢစီၤပၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တချုးနသိၣ်လိပှၤဂၤန့ၣ် ဒီတံၤဒီသကိးဒီးအီၤလၢညါတက့ၢ် (ကွၢ်အဆၢ ၁၈, ၁၉ တက့ၢ်.)
၁၉ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤန့ၣ် တချုးလၢသိၣ်လိနဲၣ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဂၤအခါ ကဘၣ်ဒီတံၤဒီသကိးဒီးအီၤလၢညါလီၤ. ကကဲထီၣ်တံၤသကိးဒီး ပှၤလၢအကသိၣ်လိဝဲတဂၤအံၤအဂီၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်အိၣ်အသးဒီး တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအဖီခိၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အိၣ်တၢ်လီၢ်တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤ, အတၢ်မၤမ့ၢ်အါထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ် ကဘၣ်ဃုန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကမၤစၢၤပှၤမၤလိတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢအမ့ၢ်ပှၤလၢ အရ့ဒိၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ဖး ရိမ့ၤ ၁၂:၁၀ တက့ၢ်.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢအမၤလိတၢ်တဖၣ် ကစံးဘျုးစံးဖှိၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ်အီၤအဃိလီၤ.
၂၀, ၂၁. (က) ပှၤသိၣ်လိတၢ်လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ် နကစံးလၢအမ့ၢ် ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂၀ ပှၤသိၣ်လိတၢ်လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ် ကဘၣ်သးအိၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤ တကးဒံးဘၣ် ကဘၣ်အဲၣ် ပှၤလၢအသိၣ်လိဝဲတဂၤလီၤ. (ထိၣ်သတြီၤဒီး ယိၤဟၣ် ၅:၂၀ တက့ၢ်.) တၢ်အံၤဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢပှၤမၤလိတၢ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဟုကယာ်အီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကမၤလိတၢ်ပှဲၤဒီးတၢ်သးအိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်ဧၢ သုတဘၣ်မ့ၢ်ထဲပှၤသိၣ်လိတၢ်ဘၣ်, ဂုာ်ကျဲးစၢးကဲထီၣ်အဝဲသ့ၣ် အတံၤသကိးတက့ၢ်.—ကတိၤဒိ ၁၇:၁၇; ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၅.
၂၁ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ ကတဲာ်ကတီၤဝဲ ပှၤမၤလိတၢ်ဖိအသးမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ် စးထီၣ်သိၣ်လိဝဲသ့လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် သူဝဲကျဲမနုၤတဖၣ်သ့လဲၣ်. တၢ်အံၤကဘၣ်တၢ်တဲသကိးအီၤလၢ တၢ်မၤလိလၢခံတခါအပူၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 3 တၢ်မၤလိအံၤဒီး တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲးကြၢးသးအိၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. တၢ်အံၤကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခဲလၢာ် ကနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလၢ ကမၤတၢ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် မၤစၢၤတၢ်မ့ၢ်အိၣ်အါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤဒီး ပှၤကိးဂၤဒဲးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 11 တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်အံၤအိၣ်လၢ ကီၢ်အီးစတြ့လံယါ, ကီၢ်ဘ့ကလါဒ့းၡ်, ကီၢ်ဘဲလ်ကၠံၣ်ယၢၣ်, ကီၢ်ဘြၣ်စ့, ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်, ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် ကူၣ်အနၣ်, ကီၢ်ယပၣ်, ကီၢ်ခိၣ်ရံယါ, ကီၢ်မဲးကစံၣ်ကိၣ်, ကီၢ်နမံဘံယါ, ကီၢ်နဲးကၠံရံယါ, ကီၢ်ရံၣ်ယူနံၣ်ယၣ်, ကီၢ်ရၢၡါ, အၤဖြံၤကၤ ကီၢ်ကလံၤထံး, အမဲရကၤ ကီၢ်စၢဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ.
