खतरा: धेरै राजनैतिक नेता र धर्मगुरुले बाइबलको सन्देशसित मेल नखाने किसिमको योजना बनाए। तिनीहरूले अक्सर आफ्नो अधिकार चलाएर मानिसहरूलाई आफूसित बाइबल राख्न, छाप्न वा अनुवाद गर्न रोक्न खोजे। यी दुइटा उदाहरण विचार गर्नुहोस्‌:

• ईसापूर्व १६७ तिर: सेल्युकाली राजा एन्टिओकस एपिफानसले यहुदीहरूमाथि ग्रीक धर्म लाद्‌न कोसिस गरेका थिए। तिनले हिब्रू धर्मशास्त्रका सबै प्रति नाश गर्ने आदेश दिएका थिए। इतिहासकार हाइन्रिक ग्रेट्‌सले बताएअनुसार राजाले नियुक्‍त गरेका अफिसरहरूले “आफूले भेटेजति व्यवस्थाका मुठाहरू च्याते र जलाइदिए अनि धर्मशास्त्रबाट बल र सान्त्वना खोज्ने सबैलाई मारे।”

• मध्ययुग: केही क्याथोलिक धर्मगुरुलाई आफ्नो चर्चका सदस्यहरूले क्याथोलिक धर्मसिद्धान्त नभई बाइबलले सिकाउने कुरा प्रचार गरेको पटक्कै मन परेको थिएन। त्यसैले धर्मगुरुहरूले ल्याटिन भाषामा लेखिएको भजनको किताबबाहेक बाइबलका अरू किताब आफूसित राख्ने चर्चका सदस्यहरूलाई धर्मविरोधी भन्‍ने गर्थे। एउटा चर्चको निकायले आफ्ना मानिसहरूलाई यस्तो कडा आज्ञा दियो: “धर्मविरोधीहरूलाई खोज्न कुनै कसर बाँकी नराख्नू। तिनीहरूलाई एक चोटि मात्र होइन, पटक-पटक खोज्न जानू। . . . आफूलाई शङ्‌का लागेका सबै घर अनि जमिनमुनि बनाइएका सबै कोठामा पसेर खानतलास गर्नू। . . . जुन घरमा धर्मविरोधी भेटिन्छ, त्यो घरलाई नाश गरिदिनू।”

यदि शत्रुहरू बाइबललाई नामेट पार्न सफल भएका भए यसको सन्देश हराएर जाने थियो।

बाइबल कसरी जोगियो? राजा एन्टिओकसको अभियान इस्राएलमा केन्द्रित थियो तर यहुदीहरू विभिन्‍न मुलुकमा बसाइँ सरिसकेका थिए। विज्ञहरूको अनुमानअनुसार इस्वी संवत्‌ प्रथम शताब्दीसम्ममा ६० प्रतिशतभन्दा धेरै यहुदी इस्राएलबाहिर बसोबास गर्न थालिसकेका थिए। ती यहुदीहरूले आफ्ना सभाघरहरूमा धर्मशास्त्रका प्रतिहरू राख्थे। यही धर्मशास्त्र तिनीहरूपछिका पुस्ताले अनि ख्रिष्टियनहरूले समेत प्रयोग गरे।—प्रेषित १५:२१.

मध्ययुगमा बाइबल मन पराउनेहरूले जतिसुकै खेदो आए पनि बाइबल अनुवाद गर्न र त्यसका नकल प्रतिहरू बनाउन छोडेनन्‌। पन्ध्रौँ शताब्दीको बीचतिर मुभेबल टाइप प्रेस आविष्कार हुनुभन्दा अघि नै बाइबलका केही अंश ३३ वटा जति भाषामा उपलब्ध भइसकेको हुन सक्छ। त्यसपछि अत्यन्तै द्रुत गतिमा बाइबल अनुवाद भयो अनि छापियो।

निष्कर्ष: शक्‍तिशाली राजाहरू अनि चर्चको बहकाउमा परेका पादरीहरूको धम्कीको बाबजुद मानव इतिहासमा व्यापक वितरण भएको र सबैभन्दा धेरै भाषामा अनुवाद भएको किताब बाइबल हो। यसले कतिपय देशका नियमकानुन र भाषाहरूका साथै लाखौँ मानिसको जीवनमा ठूलो प्रभाव पारेको छ।