Bai na kontenido

Bai na kontenido

Bo Tabata Sa?

Bo Tabata Sa?

Arkeologia ta apoyá loke Beibel ta bisa?

Rei Sargon II di Asiria, menshoná na Isaías 20:1

Segun un artíkulo publiká den Biblical Archaeology Review, tin prueba arkeológiko ku ta konfirmá ku “por lo ménos 50” persona menshoná den e Skritura Hebreo di bèrdat a eksistí. Entre nan tin 14 rei di Huda i Israel, inkluyendo reinan hopi konosí manera David i Ezekías i otronan ménos konosí manera Manahem i Peka. Aparte di e personanan ei, tin tambe 5 fárao i 19 rei di Asiria, Babilonia, Moab, Persia i Siria. Pero no ta e monarkanan ei so ta ser menshoná den Beibel i den registro arkeológiko. Nan ta menshoná tambe un eskriba, algun sumo saserdote i otro funshonarionan.

E artíkulo ta sigui bisa ku pa kada un di e hendenan ei tin sufisiente prueba ku ta konfirmá ku di bèrdat nan a eksistí. E Skritura Griego Kristian tambe ta menshoná otro personahenan históriko i tin prueba arkeológiko ku hopi di nan a eksistí, manera, Heródes, Ponsio Pilato, Tiberio, Kaifas i Sergio Paulo. ▪

Na ki tempu leon a disparsé for di e teritorionan menshoná den Beibel?

Leon riba klenku kubrí ku glazuur di Babilonia di antigwedat

Awendia no tin leon mas den e Tera Primintí. Pero Beibel ta referí na e bestia akí mas o ménos 150 biaha. Esaki ta mustra ku e tabata bon konosí pa eskritornan di Beibel. Mayoria di biaha Beibel ta referí na leon den sentido figurativo, pero algun di e relatonan di Beibel ta menshoná personanan ku a topa kara kara ku leon. Por ehèmpel, Samson, David i Bènaia a yega di mata leon. (Huesnan 14:5, 6; 1 Samuel 17:34, 35; 2 Samuel 23:20) Tambe Beibel ta konta di otro personanan ku leon a mata.—1 Reinan 13:24; 2 Reinan 17:25.

Den antigwedat, e leon asiátiko (Panthera leo persica) tabata biba den áreanan for di Asia Menor i Gresia te Palestina, Siria, Mesopotamia i nortwèst di India. Hopi bes e bestia respetá i spantoso akí tabata aparesé den obranan di arte di Medio Oriente. Por ehèmpel, e murayanan di e Kaya di Proseshon di Babilonia tabata dekorá ku dibuhonan impreshonante di leon riba klenku kubrí ku glazuur.

Na fin di siglo 12 despues di Kristu, e sòldánan di e krusadanan supuestamente tabata yag riba leon na Palestina. Ta parse ku poko tempu despues di aña 1300, e leonnan di e área ei a bai den ekstinshon. Sinembargo, te den siglo 19 ainda tabatin leon na Mesopotamia i Siria. I te na komienso di siglo 20 ainda hende tabata mira nan na Iran i Irak.