1-3. Atënë wa azo ayeke hunda na ndo ti akuâ? Akiringo tënë wa a yeke mû ni na yâ ti anzapa nde nde?

A SALA angu mingi awe la zo ayeke hunda tele ti lo na atënë so. A yeke ahundango tënë so ayeke kota mingi. Atâa e yeke zo wa wala e lango na ndo wa, akiringo tënë na ahundango tënë so abâ e oko oko kue.

² Na yâ ti chapitre so ahon, e bâ tongana nyen sandaga ti Jésus Christ azi lege na azo ti wara fini ti lakue lakue. E bâ nga so Bible afa kozoni awe so mbeni lâ fade “kui ayeke [duti] mbeni pëpe.” (Apocalypse 21:4). Me ti si na ngoi ni so, e kue e yeke kui. Gbia Salomon so ayeke na ndara mingi atene: “Ala so ayeke na fini, ala hinga fade ala kui.” (Zo-ti-fa-tene 9:5). E yeke tara ti ngbâ na fini a ninga mingi tongana lege ayeke dä. Me e yeke hunda tele ti e nyen la ayeke si ande na e na peko ti kuâ.

³ Tongana azo ti e akui, e yeke toto. Nga e lingbi ti hunda tele ti e: ‘Ala so akui ayeke na ndo wa? Ala yeke bâ pasi na mbeni ndo? Ala ngbâ ti bâ e? E lingbi ti sala mbeni ye teti ala? E lingbi ande mbeni lâ ti kiri ti bâ ala?’ Na yâ ti anzapa nde nde ti sese, a yeke mû akiringo tënë nde nde na ahundango tënë so. Na yâ ti ambeni nzapa ni, a fa so tongana tambela ti mo ayeke nzoni, fade na peko ti kuâ ti mo, mo yeke gue na yayu; me tongana tambela ti mo ayeke sioni, mo yeke gue na lê ti wâ. Ambeni nzapa ni nde afa so na peko ti kuâ ti zo, lo yeke gue na ndo ti atoro ti tingbi na akotara ti lo so akui kozo na lo. Ambeni nzapa ni nga nde afa so azo so akui ayeke gue na mbeni ndo kâ na gbe ti sese  ti tene a fâ ngbanga na ndo ti ala; na pekoni, a kiri ti dü ala na yâ ti mbeni tele nde so alingbi ti duti ti zo wala ti nyama.

4. Na ndo tënë ti kuâ, afango ye ti anzapa mingi aluti na ndo ti tënë wa?

⁴ Afango ye ti anzapa so kue aluti gi na ndo ti tënë oko: na kuâ ti zo, mbeni ye na tele ti lo ayeke dä so akui pëpe me angbâ na fini atâa so tele ti lo ti mitele ni akui awe. Mingi ti anzapa so abâ gigi ato nda ni giriri juska laso afa so, na mbeni lege so e gbu nda ni kue pëpe, zo ayeke ngbâ lakue lakue ti bâ ndo, ti mä ndo na ti gbu li. Me a lingbi ti duti tâ tënë tongana nyen? Tongana zo ayeke na ngangu ti bâ ndo, ti mä ndo, ti gbu li na ti sala ambeni ye nde na aye ti tele ti lo, a yeke ngbanga ti so li ti lo angbâ ti tambela. Me tongana lo kui, angangu kue ti li ti lo so ayeke mû lege na lo ti sala aye so akaï ti sala kusala. A yeke hunda mbeni ye ti ndima ti tene e ngbâ lakue ti bâ ndo, ti mä ndo na ti gbu li na pekoni so li ti e akaï ti sala kusala.

5, 6. Bible atene nyen na ndo ti ye so ayeke si na zo na peko ti kuâ?

⁵ Ye so ayeke si na peko ti kuâ ti zo ayeke ye ti ndima pëpe na lê ti Jéhovah, Lo so asala li ti zo so ayeke mû lege na lo ti sala aye. Lo hinga tâ tënë ni, na Tënë ti lo Bible afa ye so ayeke si na zo na peko ti kuâ. Fango ye ni ayeke polele: tongana mbeni zo akui, lo yeke na fini mbeni pëpe. Ala so akui awe ayeke bâ ndo pëpe, ala yeke mä ndo pëpe na ala lingbi nga pëpe ti gbu li. Mbeni ye ti tele ti e même oko tongaso angbâ ti lo na fini pëpe na peko ti kuâ ti e. E yeke pëpe na mbeni âme wala yingo so angbâ na fini na peko ti kuâ ti e. *

⁶ Na pekoni so Salomon atene so ala so ayeke na fini ahinga so fade ala yeke kui, lo tene: ‘Ala so akui awe ahinga ye oko pëpe.’ Lo ngbâ na ndo ti tâ tënë so na pekoni kete na tenengo so akuâ alingbi pëpe ti ndoye wala ti ke zo, na “kusala, ye ti bibe, hingango ye, na ndara, ayeke na [dû ti kuâ] pëpe”. (Diko Zo-ti-fa-tene 9: 5, 6, 10.) Legeoko nga, Psaume 146:4 atene so tongana mbeni zo akui, “ye so lo bi bê ti lo dä aga ye senge.” E azo e yeke kui kuingo, na mbeni ye ti e oko angbâ na fini pëpe na peko ti kuâ ti e. Fini so e yeke na ni ayeke tongana wâ ti mbeni bougie. Tongana a huru wâ ni si a mingo, a yeke gue na mbeni ndo pëpe. A girisa gi tongaso na yâ ti pupu.

7. Jésus ahaka kuâ na nyen? Lo fa ni tongana nyen?

⁷ Jésus Christ asala tënë lani ti ye so ayeke si na zo na peko ti kuâ. Lo sala tënë ni na ndo Lazare, mbeni koli so lo hinga lo nzoni me so akui lani. Jésus atene na adisciple ti lo: “Ndeko ti e Lazare alango.” Adisciple ti lo abâ ti ala atene so Jésus aye ti tene Lazare ayeke lango na fade lo yeke kiri ti wara sava ti tele. Me a yeke pëpe ye so Jésus aye fade ti tene. Ni la, lo tene: “Lazare akui awe.” (Diko Jean 11:11-14.) Bâ so Jésus ahaka kuâ na mbeni senge lango. Lazare ayeke lani na yayu pëpe wala na yâ mbeni enfer ti wâ pëpe. Lo yeke gue lani ti tingbi tele na a-ange wala na akotara ti lo pëpe. Nga, a yeke dü lo pëpe na yâ mbeni tele nde tongana mbeni fini zo. Nde na so, lo yeke lango lani na yâ kuâ awe; lo yeke tongana mbeni zo so lango ahon na lo me so na yâ lango ni lo yeke bâ li ti lo pëpe. Ambeni versê nga ahaka kuâ na lango. Na tapande, tongana a bo lani disciple Etienne na tênë juska lo kui, Bible atene ti lo so “lo lango.” (Kusala 7:60). Legeoko nga, na yâ ti mbeni mbeti so lo sû, bazengele Paul asala tënë ti ambeni Chrétien ti ngoi ti lo so “alango awe” na yâ kuâ.​—1 aCorinthien 15:6.

8. E hinga tongana nyen so Nzapa aleke lani na bê ti lo pëpe ti tene azo akui?

⁸ Nzapa aleke lani ti tene azo akui? Oko pëpe! Jéhovah asala lani zo ti ngbâ na fini teti lakue na sese. Tongana ti so e manda ni kozo awe na yâ ti buku so, Nzapa azia lani akozo koli na wali na yâ ti mbeni pendere paradis. Lo mû lege na ala ti duti  na nzoni seni. Lo ye lani gi nzoni ti ala. Babâ wala mama wa so aye amolenge ti lo mingi ayeke duti na ngia tongana amolenge ni abâ pasi ti gango mbakoro na akui? Biani, babâ wala mama oko ayeke yeda pëpe! Jéhovah andoye amolenge ti lo na lo ye lani si ala wara ngia teti lakue na sese. Na salango tënë ti azo, Bible atene: ‘Jéhovah azia ye ti lakue lakue na bê ti azo.’ (Zo-ti-fa-tene 3:11). Tongana Nzapa asala zo giriri, lo zia na yâ ti lo nzara ti ngbâ na fini teti lakue. Nga, lo leke aye ti tene nzara so aga tâ ye.

9. Ye wa Jéhovah agbanzi lani na Adam ti sala? Ngbanga ti nyen a yeke lani ngangu pëpe ti bata komandema ti Nzapa so?

⁹ Me tongana ye ni ayeke tongaso, ngbanga ti nyen azo ayeke kui? Ti hinga kiringo tënë ni, a lingbi e kiri na ngoi so lani a yeke wara na sese gi koli oko na wali oko. Bible atene: “L’Eternel Nzapa asala si keke kue ako na amaï na sese, keke so anzere na lê ti zo na ayeke nzoni teti kobe.” (Genèse 2:9). Me mbeni ye oko ayeke lani dä so a gbanzi na ala ti sala. Jéhovah atene na Adam: “Mo lingbi te le-keke kue ti yaka tongana bê ti mo aye; me lê ti keke ti hinga nzoni na ti hinga sioni, mo te pëpe; teti na lâ ni so mo te lê ni so, fade mo kui biani.” (Genèse 2:16, 17). A yeke lani ngangu pëpe ti bata komandema so. Akeke ayeke mingi so Adam na Eve alingbi lani ti te. Me komandema so amû lege na ala ti fa na gigi singila ti ala na Lo so amû ye kue na ala, so na popo ni fini so ayeke mbilimbili-kue. Tongana ala mä yanga, a yeke fa nga so ala yekia ngangu-ti-komande ti Babâ ti ala ti yayu na ala ye si lo fa lege na ala na lege ti ndoye.

10, 11. (a) Ye nyen asi so asala si kozo koli na kozo wali ake yanga ti Nzapa? (b) Ngbanga ti nyen kengo yanga ti Adam na Eve ayeke lani kota siokpari mingi?

¹⁰ Mawa ni ayeke so kozo koli na kozo wali asoro ti ke yanga ti Jéhovah. Na salango tënë na lege ti mbeni ngbo, Satan ahunda na Eve: “Biani, Nzapa atene, [ala] lingbi te le-keke kue ti yaka pëpe?” Eve akiri tënë: “E lingbi te lê ti keke nde nde ti yaka; me lê ti keke so ayeke na bê yaka, Nzapa atene, I lingbi te pëpe, i ndu pëpe, wala tongaso i kui.”​—Genèse 3:1-3.

¹¹ Satan atene: “I lingbi kui biani pëpe, teti Nzapa ahinga na lâ ni so i te lê ni, fade lê ti i alungula, na i ga tongana Nzapa, i hinga nzoni na sioni.” (Genèse 3:4, 5). Satan aye lani si Eve amä na bê so lo yeke wara ande ye ti nzoni tongana lo te lê ti keke so a gbanzi na ala ti te. Ti Satan, Eve alingbi ti soro lo mveni ye so lo bâ a yeke nzoni na ye so lo bâ a yeke sioni; lo lingbi ti sala ye so bê ti lo aye. Satan abi tënë nga na li ti Jéhovah, lo tene so Jéhovah adü mvene na ndo ti ye so alingbi ti si na zo tongana lo te lê ti keke so. Eve amä na bê na tënë ti Satan. Ni la, lo mû lê ti  keke ni lo te. Na pekoni, lo mû mbeni na koli ti lo, na lo kue lo te. A yeke pëpe so ala sala tongaso sân ti hinga ye so ala yeke sala. Ala hinga lani so ala yeke sala tâ gi ye so Nzapa atene na ala ti sala pëpe. Na tengo lê ti keke so, ala doro na mbana mbeni ndia so batango ni ayeke fade ngangu pëpe na ayeke na lege ni. Ala fa so ala ke Babâ ti ala ti yayu nga na ngangu ti komande ti lo. Ala lingbi pëpe ti mû raison na kengo yanga ti ala so!

12. Tapande wa alingbi ti mû maboko na e ti hinga abibe ti Jéhovah tongana Adam na Eve ake yanga ti lo?

¹² Zia e bâ gi mbeni tapande: mo bata mbeni molenge ti mo juska lo ga kota, me na pekoni lo ke yanga ti mo na mbeni lege so afa so lo ne mo wala lo ye mo oko pëpe. Bê ti mo ayeke duti  tongana nyen? Biani, ye so alingbi gi ti mû vundu mingi na mo. Na lege ti tapande so, tara mo mveni ti bâ kota vundu so Jéhovah awara na bê ti lo tongana Adam nga na Eve ake yanga ti lo.

13. Jéhovah atene na Adam so ye nyen ayeke si ande na lâ ti kuâ ti lo? A ye ti tene nyen?

¹³ Jéhovah ayeke lani na mbeni nda ti tënë oko pëpe ti zia lege na Adam na Eve so ake yanga ti lo ti ngbâ na fini teti lakue. Ala wara kuâ lani tongana ti so lo tene fade a yeke si na ala. Fini ti Adam na Eve akaï gi na ngoi ni so. Na peko ti kuâ ti ala, ala ga pëpe ayingo so ague na mbeni ndo ti atoro ti duti kâ. E hinga so a yeke tongaso na lege ti tënë so Jéhovah atene lani na Adam tongana Lo hunda lo ti kiri tënë teti so lo ke yanga. Nzapa atene: “Mo kiri na sese, teti A kamata mo na sese; na fade mo kiri na pupu-sese, teti mo yeke pupu-sese.” (Genèse 3:19). Nzapa asala lani Adam na pupu-sese ti sese (Genèse 2:7). Kozo si a sala lo, Adam ayeke lani dä pëpe. Tongaso, tongana Jéhovah atene na Adam so fade lo yeke kiri na pupu-sese, lo ye ti tene so Adam ayeke kiri ti duti dä mbeni pëpe. Adam ayeke duti na fini oko pëpe legeoko tongana pupu-sese so a mû ni ti sala na lo ayeke na fini pëpe.

14. Ngbanga ti nyen e yeke kui?

¹⁴ Adam na Eve alingbi fade ti ngbâ na fini juska laso, me ala kui ngbanga ti so ala soro ti ke yanga ti Nzapa na tongaso ala sala siokpari. Tongana e yeke kui nga laso, a yeke ngbanga ti so Adam amû siokpari nga na kui na amolenge ti lo kue. (Diko aRomain 5:12.) Siokpari so ayeke tongana mbeni sioni kobela so a yeke dü zo na ni na so zo oko alingbi ti kpe ni pëpe. Futa ti pekoni, so ti tene kuâ, ayeke mbeni dengo bä. Kuâ ayeke mbeni wato, me pëpe mbeni kamarade (1 aCorinthien 15:26). So tâ kota merci si e lingbi kiri ni so Jéhovah amû Molenge ti lo na sandaga ti zi e na gbe ti ngangu ti sioni wato tongaso so ayeke mû mbito na zo!

15. Ngbanga ti nyen a yeke ye ti dengo bê ti hinga tâ tënë na ndo kuâ?

¹⁵ Ye so Bible afa na ndo ye so ayeke si na zo na peko ti kuâ ti lo ayeke tënë ti dengo bê. Tongana ti so e bâ, ala so akui ayeke  bâ pasi pëpe, nga ala yeke dema na vundu pëpe. Mbeni nda ti tënë ti sala mbito ti ala ayeke dä pëpe teti ala lingbi ti sala ye oko na e pëpe. Ala ku pëpe na mbage ti e ti mû maboko na ala, nga ala lingbi pëpe ti mû maboko na e. E lingbi pëpe ti sala tënë na ala, na ala nga kue alingbi pëpe ti sala tënë na e. Amokonzi-nzapa mingi ayeke dü mvene tongana ala tene so ala lingbi ti mû maboko na ala so akui awe, na azo ayeke mä amokonzi-nzapa so na ayeke mû nginza na ala. Me ti hinga tâ tënë na ndo ti akuâ ayeke bata e si mara ti amvene tongaso ahanda e pëpe.

16. Zo wa asala ngangu na ndo ti afango ye ti anzapa mingi? Lo sala ni tongana nyen?

¹⁶ Na yâ ti nzapa so mo yeke sala, azo ni ayeda na tënë so Bible afa na ndo ti akuâ? Mingi ti anzapa ayeda na ni pëpe. Ngbanga ti nyen? A yeke ngbanga ti so Satan ayeke na ngangu na ndo ti afango ye ti ala. Lo yeke sala kusala na anzapa ti wataka ti pusu azo ti mä na bê so na peko ti kuâ ti ala, ala yeke ngbâ na fini tongana ayingo na mbeni ndo. So ayeke mbeni mvene so Satan atingbi ni na ambeni mvene nde ti gboto azo yongoro na Jéhovah Nzapa. E tene tongaso ngbanga ti nyen?

17. Ngbanga ti nyen fango ye so atene Jéhovah ayeke bi azo na lê ti wâ teti lakue ayeke tënë so abi zonga na ndo ti lo?

¹⁷ Tongana ti so e bâ ni kozo, ambeni nzapa ayeke fa so tongana mbeni zo so tambela ti lo ayeke kirikiri akui, na peko ti kuâ ti lo, lo yeke gue na lê ti wâ na lo yeke ngbâ dä teti lakue. Fango ye tongaso abi zonga na ndo ti Nzapa. Jéhovah ayeke mbeni Nzapa ti ndoye na lo yeke zia ande lâ oko pëpe si azo abâ pasi na lege so. (Diko 1 Jean 4:8.) Ti mo, tongana mbeni koli amû maboko ti molenge ti lo ayôro ni tâ na lê ti wâ ngbanga ti so molenge ni amä yanga ti lo pëpe, fade mo yeke tene nyen na ndo ti koli so? Mo yeke ne mara ti zo tongaso? Mo yeke duti même na nzara ti ga ndulu na lo? Oko pëpe! Peut-être mo yeke pensé so koli so ayeke tâ sioni mingi. Me Satan aye si e mä na bê so Jéhovah ayeke bi azo na lê ti wâ, na azo ni ayeke ngbâ dä teti lakue!

18. Vorongo akuâ aluti na ndo ti mvene wa so a yeke fa ni na yâ ti anzapa mingi?

¹⁸ Satan ayeke sala kusala nga na ambeni nzapa ti fa so na  peko ti kuâ, azo ayeke ga ayingo, na a lingbi e so e ngbâ na fini e kpe mbito ti ala na e yekia ala. Na lege ti fango ye so, ayingo ti akuâ wala atoro alingbi ti duti akota kamarade ti e wala akota wato ti e. Azo mingi amä na bê na tënë ti mvene so. Ala yeke na mbito ti akuâ, ala yeke mû iri ti ala na nduzu na ala yeke voro ala. Me Bible afa ti lo ye tongaso pëpe; lo fa so ala so akui awe ayeke lango, na a lingbi e voro gi tâ Nzapa, Jéhovah, Lo so asala ye kue na so ye kue alondo na lo.​—Apocalypse 4:11.

19. Ti hinga tâ tënë na ndo ti akuâ amû maboko na e ti gbu nda ti fango ye wa ti Bible?

¹⁹ Tongana mo hinga tâ tënë na ndo ti akuâ, ye so ayeke kanga lege si amvene so a yeke fa na yâ ti a-église mingi ahanda mo pëpe. A yeke mû nga maboko na mo ti gbu nda ti ambeni fango ye nde so ayeke na yâ ti Bible. Na tapande, tongana mo bâ so azo na peko ti kuâ ti ala ayeke ga pëpe ayingo ti gue na mbeni ndo, a yeke sala si biani mo yeke gbu nda ti zendo ti fini ti lakue lakue na ndo ti sese so aga paradis.

20. Hundango tënë wa e yeke bâ ni ande na yâ chapitre ti peko?

²⁰ A sala angu mingi awe, Job mbeni zo ti mbilimbili ahunda tënë so: “Tongana zo akui, fade lo kiri na fini mbeni?” (Job 14:14). Mbeni zo so akui awe ayeke na fini pëpe; tongaso, lo lingbi ti kiri na fini mbeni? Ye so Bible afa na ndo tënë so adë bê ti e ngangu mingi. A yeke ye so chapitre ti peko ayeke fa ande.