Xana Tinyimpi Ta Fambisana Ni Vukreste?

“Hi le ka swiyimo swihi laha nyimpi ku nga vugevenga kumbe xidyoho? Mhaka leyi a swi olovi ku yi twisisa.”—Oliver O’Donovan, profesa wa mahanyelo ya vukreste

KU NI mpfampfarhuto wa swifaniso lowu nga ni vito leri nge Ku Tinyiketela, lowu nga vekiwa eMuziyamu ya swa Nyimpi ya le Canada, swifaniso swa kona swi vekiwe endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava naswona swi kombisa masocha lama dlayiweke ni lama poneke enyimpini swin’we ni mindyangu ya wona leyi ma yi siyeke ekaya. Ehenhla ka swona ku ni xifaniso xa Yesu Kreste loyi a beleriweke exihambanweni. Vavalangi van’wana swi va hlamarisile ku vona xifaniso xa Yesu “Hosana ya Ku Rhula,” xi hayekiwe ekusuhi ni swifaniso swa vanhu lava a va lwa tinyimpi. (Esaya 9:6) Vanhu van’wana va tsaka loko vanhu va le tikweni ra rikwavo va tinyiketela etinyimpini, tanihi hileswi va ehleketaka leswaku Xikwembu ni N’wana wa xona va langutele leswaku Vakreste va lwa nyimpi leswaku va sirhelela tiko ra rikwavo swin’we ni ku kuma ntshunxeko.

Ku hele malembe-xidzana varhangeri va vukhongeri va ri karhi va chumayela mhaka ya ku seketela nyimpi. Hi 417 C.E., Augustine mutivi wa ta vukhongeri u tsale a ku: “Mi nga anakanyi leswaku munhu la nga socha, loyi a tirhisaka matlhari enyimpini a nge amukeleki eka Xikwembu. . . . Van’wana va mi lwela eka valala lava nga vonakiki hi ku mi khongerisa, loko n’wina mi ri karhi mi va lwela eka valala hi ku kongoma.” Hi lembe-xidzana ra vu-13, Thomas Aquinas u vule leswaku “tinyimpi ta amukeleka, ntsena loko ti ta sirhelela swisiwana ni tiko hinkwaro eka valala.”

Wena u ri yini hi mhaka leyi? Xana Xikwembu xa yi katekisa nyimpi leyi sunguriweke hi xikongomelo lexi vonakaka onge i xinene, xa ku sirhelela ntshunxeko wa rixaka kumbe ku ntshunxa lava tshikileriweke? Hi le hansi ka swiyimo swihi laha Vakreste va faneleke va endla ku rhandza ka Xikwembu loko swi ta emhakeni leyi?

Xikombiso Xa Yesu Kreste

Xana swa koteka ku tiva ndlela leyi Xikwembu xi langutaka swilo ha yona etimhakeni leti tikaka ku ti twisisa to tanihi tinyimpi ta manguva lawa? Muapostola Pawulo a a xi twisisa xiyimo xo tika lexi hi langutaneke na xona, hikuva u vutise a ku: “‘I mani loyi a tivaka mianakanyo ya Yehovha, leswaku a n’wi letela?’ Kambe mianakanyo ya Kreste hi na yona.” (1 Vakorinto 2:16) Leswaku Yehovha Xikwembu a hi pfuna, u rhumele Yesu emisaveni tanihi Xikombiso lexi hi faneleke hi xi tekelela. Leswi Yesu a nga swi vula ni ku swi endla swi kombisa mianakanyo ni tindlela ta Yehovha. Kutani, i yini leswi Yesu a swi vuleke hi tinyimpi? Xana a a ti languta njhani tinyimpi?

Vanhu van’wana va vula leswaku va hlanganyela etinyimpini hikwalaho ka leswi va lavaka ku sirhelela Yesu Kreste. Un’wana wa vaapostola vakwe u titwe hi ndlela yoleyo. Loko Yesu a xengiwile kutani a khomiwa hi ntshungu lowu hlomeke exikarhi ka vusiku, munghana wakwe Petro u ‘tshambulute voko rakwe a hlomula banga rakwe  kutani a khemba hlonga ra muprista lonkulu, a susa ndleve ya rona.’ Xana Petro a a ri ni xivangelo lexi twalaka xo sirhelela Yesu hi banga? Yesu u byele Petro a ku: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.”—Matewu 26:47-52.

Leswi Yesu a nga swi vula a swi hlamarisi. Malembe mambirhi emahlweni ka sweswo u tshame a ku: “Mi swi twile leswaku ku vuriwe va ku, ‘U fanele u rhandza warikwenu u venga nala wa wena.’ Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka; leswaku mi tikombisa mi ri vana va Tata wa n’wina la nge matilweni, tanihi leswi a tsuvukisaka dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona a nisaka mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” (Matewu 5:43-45) Xana swa twisiseka leswaku Mukreste a nga ha va ni rirhandzu a tlhela a khongelela valala va yena kasi hi hala tlhelo a ri karhi a va hlasela?

Matimu ma kombisa leswaku Vakreste a va ri ni valala vo tala. Hi xikombiso, Varhoma va avanyise Yesu Kreste va tlhela va n’wi dlaya. Endzhakunyana ka sweswo, loko munhu o vula leswaku i Mukreste, a a dye na xo. Yesu u swi xiyile leswaku Vakreste van’wana va ta ringeka kutani va tisirhelela hi matlhari loko va tshikileriwa hi Varhoma, hilaha Vayuda van’wana va endleke hakona. Nakambe u vule leswi malunghana ni valandzeri vakwe: “Vona a hi xiphemu xa misava, tanihi leswi mina ndzi nga riki xiphemu xa misava.” (Yohane 17:16) Vakreste a va hlanganyeli etimhakeni ta tipolitiki, ku nga khathariseki leswaku va khomiwa hi tihanyi, va xungetiwa kumbe tiko leri va tshamaka eka rona ri languta ku nghenela timhaka ta nyimpi tanihi nchumu lowu nga hoxangiki.

Vaseketeri Va Mfumo Wa Xikwembu

Vakreste va ntiyiso va tekelela xikombiso xa Yesu hi ku nga katseki etinyimpini. Xiya leswi nga endleka le Ikoniya, khale ka muti wa Asia Minor. “Kuteloko ku pfuka hasahasa yo chavisa eka vanhu va matiko ni Vayuda swin’we ni vafumi va vona, leswaku va . . . rhukana [Pawulo na Barnaba] ni ku va khandla hi maribye, loko vona va tivisiwile ha swona, va baleke[le] emitini ya Likawoniya, eListra ni le Derbe ni le matlhelweni ya tiko; kutani va ma vula kwalaho mahungu lamanene.” (Mintirho 14:5-7) Xiya leswaku hambiloko Vakreste va langutane ni nkaneto wa tihanyi, a va teki matlhari leswaku va tisirhelela kumbe ku tlherisela. Ematshan’weni ya sweswo, va ya emahlweni ni ku chumayela “mahungu lamanene.” Hi wahi mahungu lamanene lawa a va ma chumayela?

Vakreste va chumayele mahungu yo fana ni  lawa Yesu a ma chumayeleke. Yesu u te: “Ndzi fanele ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu.” (Luka 4:43) Yesu ni valandzeri vakwe va seketele Mfumo wa Xikwembu. Kreste a nga si tshama a tirhisa vuthu ra tiko ku sirhelela Mfumo wolowo. U te: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi. Loko mfumo wa mina a wu ri xiphemu xa misava leyi, valanguteri va mina a va ta va va lwile leswaku ndzi nga nyiketiwi eka Vayuda. Kambe, hilaha swi nga hakona, mfumo wa mina a wu humi exihlobyeni lexi.”—Yohane 18:36.

‘Rhandzanani’

Loko munhu a nga hlanganyeli enyimpini, u kombisa leswaku u seketela vugandzeri bya ntiyiso. Yesu u te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Timiliyoni ta vanhu ti tsakile swinene leswi ti hlanganeke ni vanhu lava kombisaka rirhandzu ro tano, hambileswi ku ala ka vona ku hlanganyela enyimpini swi endleke leswaku va sandziwa, va khomiwa kumbe ku dlayiwa.

Le Yuropa, vatirhela-mfumo va Manazi va khome Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka 10 000 hikwalaho ka ku nga hlanganyeli etimhakeni ta nyimpi, ku katsa ni tin’wana ta kwalomu ka 3 000 leti yisiweke etikampeni ta nxaniso. Hi nkarhi wolowo, eUnited States, Timbhoni leti tlulaka 4 300 ti khomiwile hikwalaho ko ala ku joyina vusocha. Hambi ku ri eJarimani ni le Amerika, a ku na Mbhoni ni yin’we leyi ngheneleke nyimpi ku lwa ni Vakreste-kulobye kumbe vanhu van’wana. Xana a ti ta nghenelela njhani etinyimpini kasi hi hala tlhelo ti vula leswaku ti rhandza vamakwavo swin’we ni vanhu van’wana?

Vanhu van’wana va ehleketa leswaku swi fanerile ku hlanganyela enyimpini leswaku va ti sirhelela. Kambe tsundzuka mhaka leyi: Hambileswi Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va xanisiweke hi ndlela ya tihanyi kambe va nga rihiseli, va ponile. Mfumo wa Rhoma lowu a wu ri ni matimba swinene a wu swi kotanga ku herisa Vukreste. Ninamuntlha, Vakreste va ntiyiso va ha ya emahlweni ku nga khathariseki leswi va langutanaka na swona, naswona a va katseki etinyimpini. Ematshan’weni yo tirihisela, va tshembela eka Xikwembu leswaku xi va pfuna. Rito ra xona, ku nga Bibele, ri ri: “Mi nga tirihiseli, varhandziwa, kambe kendlukelani vukarhi; hikuva ku tsariwile: ‘Ku rihisela i ka mina; hi mina ndzi nga ta tlherisela, ku vula Yehovha.’”—Varhoma 12:19.

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

TINYIMPI LETI XIKWEMBU XI TI KATEKISEKE

Israyele wa khale, i tiko leri Xikwembu a xi ri hlawurile tanihi tiko ra xona eka malembe-xidzana lama nga hundza Vukreste byi nga si va kona, minkarhi yin’wana tiko rero a ri pfumeleriwa ku hloma kutani ri ya enyimpini. Loko Vaisrayele va nga si nghena eKanana, ku nga tiko leri Xikwembu xi ri tshembiseke Abrahama, va byeriwe leswi: “Kunene Yehovha Xikwembu xa wena u ta ma tshikela eka wena [matiko ya nkombo], wena u fanele u ma hlula. Hakunene u fanele u ma nyikela endzovisweni. U nga tshuki u endla ntwanano na wona kumbe u va ni tintswalo eka wona.” (Deteronoma 7:1, 2) Hikwalaho Yoxuwa Murhangeri wa Vaisrayele u hlule matiko lawa a ma ri valala va vona “hilaha Yehovha Xikwembu xa Israyele a leriseke hakona.”—Yoxuwa 10:40.

Xana a ku ri swiendlo swa tihanyi ku va Vaisrayele va hlule matiko lawa a va akelane na wona? Nikatsongo. Phela matiko wolawo a ma nghene hi nhloko evugandzerini bya swikwembu swa hava, a ma halata ngati naswona a ma tikhome hi ndlela yo biha hi tlhelo ra rimbewu. A ma dlaya swihlangi leswaku ma endla switlhavelo. (Tinhlayo 33:52; Yeremiya 7:31) Ku kwetsima ka Xikwembu, vululami bya xona ni ndlela leyi xi va rhandzaka ha yona vanhu va xona swi xi susumetele ku herisa manyala hinkwawo lawa a ma endliwa etikweni. Nilokoswiritano, Yehovha u kambisisa timbilu ta vanhu hinkwavo—ku nga nchumu lowu ku nga riki ni murhangeri wa vuthu ra nyimpi loyi a nga swi endlaka namuntlha—kutani a sirhelela lava tiyimiseleke ku fularhela tindlela to biha leswaku va tirhela yena ntsena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Xana Yesu a a langutele leswaku valandzeri vakwe va lwa tinyimpi leswaku va n’wi sirhelela kumbe ku sirhelela Vakreste-kulobye?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Ntlawa wa Timbhoni ta Yehovha endzhaku ka loko ti ntshunxiwile ekampeni ya nxaniso ya le Buchenwald hi 1945