Kasi Mzimu Utuŵa Ni Vichi?
Ivyo Baibolo likuyowoya
Mzimu utuŵa ni nkhongono iyo Chiuta wakugwiliskira ntchito. (Mika 3:8; Luka 1:35) Chiuta wakutuma mzimu wake kuti ufiske khumbo lake.—Salimo 104:30; 139:7.
Mu Baibolo, lizgu Lachihebere (ruʹach) na Lachigiriki (pneuʹma), ilo kanandi likung’anamulika kuti “mzimu,” likung’anamura vinandi. Kanandi lizgu ili likung’anamura nkhongono ya Chiuta, panji kuti mzimu utuŵa. (Genizesi 1:2) Kweni mu Baibolo lizgu ili likung’anamuraso:
Mvuchi.—Habakuku 2:19; Chivumbuzi 13:15.
Mphepo.—Genizesi 8:1; Yohane 3:8.
Nkhongono iyo yikovwira kuti ŵanthu na vinyama vilutilire kuŵa na umoyo.—Yobu 34:14, 15.
Nkharo ya munthu.—Maŵazgo 14:24.
Ŵanthu awo ŵali na mathupi gha uzimu, nga Chiuta na ŵangelo.—1 Mathemba 22:21; Yohane 4:24.
Apa vikulongora kuti ŵanthu ŵangawuwona yayi mzimu kweni ŵangawona ivyo ukuchita. Dikishonare yinyake yikalongosora kuti, mzimu wa Chiuta, “uli nga ni mphepo. Ungawoneka yayi ndipo ngwankhongono.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, W. E. Vine.
Baibolo likuti mzimu utuŵa ni “mawoko” panji “minwe” ya Chiuta. (Salimo 8:3; 19:1; Luka 11:20; yaniskani na Mateyu 12:28.) Munthu wakujambura wakugwiliskira ntchito mawoko na minwe yake pakujambura vinthu. Ntheura Chiuta nayo wakagwiliskira ntchito mzimu wake kuti:
Walenge kuchanya na charu kweniso na vyose ivyo vilimo.—Salimo 33:6; Yesaya 66:1, 2.
Baibolo lilembeke.—2 Petrosi 1:20, 21.
Ŵateŵeti ŵake ŵakale ŵachite minthondwe, kweniso kuti ŵalimbikirenge kupharazga.—Luka 4:18; Milimo 1:8; 1 Ŵakorinte 12:4-11.
Ŵanthu awo ŵakumupulikira ŵaŵe na nkharo yiwemi.—Ŵagalatiya 5:22, 23.
Mzimu utuŵa ni munthu yayi
Baibolo likuti mzimu utuŵa uli nga “mawoko,” “minwe,” panji “mvuchi.” Uwu mbukaboni wakuti mzimu utuŵa ni munthu nadi yayi. (Ekisodo 15:8, 10) Mawoko gha munthu uyo wakujambura ghakugwira ntchito paghekha yayi. Mwakuyana waka, mzimu wa Chiuta ukugwira ntchito pawekha yayi. (Luka 11:13) Baibolo likuyaniskaso mzimu wa Chiuta na maji kweniso vinthu vinyake nga chipulikano na kumanya vinthu. Ichi chikulongora kuti mzimu utuŵa ni munthu yayi.—Yesaya 44:3; Milimo 6:5; 2 Ŵakorinte 6:6.
Mu Baibolo mukusangika zina la Chiuta, Yehova, na zina la Mwana wake, Yesu Khristu. Kweni mulije zina la mzimu utuŵa. (Yesaya 42:8; Luka 1:31) Apo Stefano wakawona mboniwoni ya kuchanya, wakawona waka ŵanthu ŵaŵiri. Wakawona ŵanthu ŵatatu yayi. Baibolo likuti: “Iyo, wakazura na mzimu utuŵa, wakadodoliska kuchanya ndipo wakawona uchindami wa Chiuta na wa Yesu uyo wakimilira ku woko lamalyero la Chiuta.” (Milimo 7:55) Nkhongono ya Chiuta ya mzimu utuŵa ndiyo yikawovwira Stefano kuwona mboniwoni iyi.
Utesi pa nkhani ya mzimu utuŵa
Utesi: Mzimu utuŵa ni munthu ndipo ntchigaŵa cha ŵachiuta ŵatatu mwa yumoza nga umo lemba la Mateyu 28:19, 20 likulongolera.
Unenesko: Lemba la Mateyu 28:19, 20 likuzunura zina la Adada, na la Mwana, na la mzimu utuŵa. Ŵanyake ŵakuyowoya kuti lemba ili likung’anamura kuti ŵachiuta mbatatu mwa chiuta yumoza. Ŵerengani lemba ili. Kasi lemba ili likulongosora nadi kuti kuli ŵachiuta ŵatatu mwa yumoza? Kasi lalongosorapo kuti ŵanthu aŵa ŵakuyana nkhongono, udindo kweniso vinjeru? Kasi wose mbamuyirayira? Palije apo lemba ili likulongosorapo kuti ŵanthu aŵa ŵakuyana. Ndimo viliriso na malemba ghanyake agho ghakuzunura pamoza Adada, Mwana, na mzimu utuŵa.
Utesi: Baibolo likuti mzimu utuŵa ni munthu. Uwu mbukaboni wakuti mzimu utuŵa ni munthu nadi.
Unenesko: Nyengo zinyake Baibolo likuti mzimu utuŵa uli nga ni munthu. Kweni uwu mbukaboni wakuti mzimu utuŵa ni munthu yayi, chifukwa Baibolo likuyelezgera vinjeru, nyifwa, na kwananga nga mbanthu. (Zintharika 1:20; Ŵaroma 5:17, 21) Mwachiyelezgero, Baibolo likuti vinjeru vili na “milimo” kweniso “ŵana.” Baibolo likuyowoyaso kuti kwananga kukupusika, kukukoma, kweniso kukudokera.—Mateyu 11:19; Luka 7:35; Ŵaroma 7:8, 11.
Mwakuyana waka, Yesu wakayelezgera mzimu utuŵa na munthu apo wakaphaliranga ŵasambiri ŵake kuti namumutumirani “movwiri.” Iyo wakati “movwiri” uyu wazamupeleka ukaboni, kulongozga, kuyowoya, kupharazga, kupeleka uchindami, kweniso wazamupokera. (Yohane 16:7-15) Kweni, mu malemba ghanyake mpositole Yohane pakulemba lizgu Lachigiriki (pneuʹma) ilo likung’anamulika kuti mzimu, wakalemba kuti ni munthu yayi. Iyo wakagwiliskira ntchito lizgu lakuti “uwo” m’malo mwa “uyo.”—Yohane 14:16, 17.
Utesi: Kubatizika mu zina la mzimu utuŵa mbukaboni wakuti mzimu utuŵa ni munthu.
Unenesko: Nyengo zinyake mu Baibolo lizgu lakuti “zina” likung’anamura nkhongono panji udindo. (Dotoronome 18:5, 19-22; Esitere 8:10) Ivi vikuyana waka na kuyowoya kuti “mu zina la dango,” nangauli dango ni munthu yayi. Ntheura munthu uyo wakubatizika “mu zina la mzimu utuŵa,” wakumanya ntchito ya mzimu utuŵa kweniso nkhongono yake pakufiska khumbo la Chiuta.—Mateyu 28:19.
Utesi: Ŵapositole ŵa Yesu kweniso ŵasambiri ŵanyake ŵakwambilira ŵakagomezganga kuti mzimu utuŵa ni munthu.
Unenesko: Baibolo lindayowoyepo kuti ŵasambiri aŵa ŵakagomezganga kuti mzimu utuŵa ni munthu, ndipo mdauko nawo ukulongora nthena yayi. Buku linyake likuti: “Nkhani ya kuti Mzimu Utuŵa ni Munthu wauzimu . . . yikamba pa ungano uwo ukachitika ku Constantinople mu 381 A.D.” (Encyclopædia Britannica). Pa nyengo iyi pakaŵa kuti pajumpha vyaka 250 kufuma apo mpositole waumaliro wakafwira.