1, 2. Paonan-o nagbag-o an kalibotan tikang ha panahon ni Noe, ngan paonan-o naapektohan hito hi Abram?

HI Abram hinangad, ginkita niya an hitaas nga torre ha iya natawohan nga syudad ha Ur. * Maaringasa didto ngan may nagtitipaigbaw nga asó. Naghahalad na liwat an mga saserdote han dios nga bulan. Handurawa hi Abram nga tinalikod ngan nagpipilingpiling samtang nagtatapo an kiray. Han tipauli na hiya ngan ginlalabyan an damu nga tawo ha kalsada, posible nga nahunahuna niya an idolatriya nga kalyap na ha Ur. An hugaw hiton maraot nga pagsingba nagsarang ha kalibotan tikang pa ha panahon ni Noe.

² Namatay hi Noe duha ka tuig antes matawo hi Abram. Han ginawas ha arka hi Noe ngan an iya pamilya katapos han daku nga Baha, naghalad hiya kan Jehova nga Dios, ngan sugad nga baton, nakita an usa nga balangaw. (Gen. 8:20; 9:12-14) Hito nga panahon, usa la an relihiyon ha kalibotan, an putli nga pagsingba. Pero samtang nagsasarang ha tuna an ikanapulo nga henerasyon tikang kan Noe, an putli nga pagsingba nagtikawara. An mga tawo ha bisan diin nagsisingba ha pagano nga mga dios. Bisan ngani an amay ni Abram nga hi Tera nahidabi ha idolatriya, bangin ha panhimo hin mga dios-dios.—Jos. 24:2.

3. Samtang padayon nga nagkikinabuhi, ano nga kalidad an nakita gud kan Abram? Ano an aton hibabaroan tikang hito?

³ Naiiba hi Abram. Samtang padayon nga nagkikinabuhi, mas nakita gud an iya kaibahan tungod han iya pagtoo. Ha pagkamatuod, ha urhi gintawag hiya ni apostol Pablo nga “amay . . . han ngatanan nga may pagtoo”! (Basaha an Roma 4:11.) Kitaon naton kon paonan-o hi Abram nagin sugad hito. Hini nga paagi damu an aton hibabaroan kon paonan-o magririg-on an aton pagtoo.

4, 5. Kan kanay nahibaro hi Abram mahitungod kan Jehova, ngan kay ano nga makakasiring kita nga posible ito?

⁴ Paonan-o nahibaro hi Abram mahitungod kan Jehova nga Dios? Maaram kita nga hi Jehova may magtinumanon nga surugoon ha tuna hito nga panahon. Usa ha ira hi Sem. Bisan kon diri hiya an suhag nga anak ni Noe, agsob nga hiya an siyahan unabihon. Bangin tungod kay hiya an may pinakadaku nga pagtoo. * Katapos han Baha, gin-unabi ni Noe hi Jehova sugad nga “Dios ni Sem.” (Gen. 9:26) Nagpakita hi Sem hin respeto kan Jehova ngan ha putli nga pagsingba.

⁵ Kilala ba ni Abram hi Sem? Posible ito. Handurawa hi Abram sugad nga bata. Sigurado nga nalipay gud hiya ha paghibaro nga may kaapoy-apoyan hiya nga nabuhi hin sobra 400 ka tuig! Nakita ni Sem an karaotan ha kalibotan antes han Baha, an daku nga Baha nga naglimpyo han tuna, an pagtikang han siyahan nga mga nasud samtang nagdadamu an katawohan ha tuna, ngan an panahon nga nagrebelde hi Nimrod pinaagi ha Torre han Babel. Waray umapi hito nga pagrebelde an matinumanon nga hi Sem, salit han ginsamok ni Jehova an linggwahe han mga naghihimo han torre, hi Sem ngan an iya pamilya padayon nga nagyakan han orihinal nga linggwahe, an pinulongan ni Noe. Kaupod hito nga pamilya hi Abram. Kon sugad, sigurado nga nagtubo hi Abram nga may daku nga respeto kan Sem. Dugang pa, ha kadak-an nga bahin han hilawig nga kinabuhi ni Abram, buhi pa hi Sem. Salit posible nga nahibaro hi Abram mahitungod kan Jehova tikang ha iya.

6. (a) Paonan-o iginpakita ni Abram nga daku nga leksyon an iya hinbaroan mahitungod ha Baha? (b) Nagkaada ano nga klase hin kinabuhi hira Abram ngan Sarai?

⁶ Posible nga daku nga leksyon an hinbaroan ni Abram mahitungod ha Baha. Nangalimbasog hiya nga maglakat upod han Dios sugad han ginbuhat ni Noe. Ito an hinungdan nga ginsalikway ni Abram an idolatriya ngan nagpadayon nga naiiba ha Ur, ngan bangin ha iya pamilya pa ngani. Pero nagkaada hiya maopay gud nga kaupod ha kinabuhi, an iya asawa nga hi Sarai nga waray kapariho an kahusay ngan an pagtoo kan Jehova. * Bisan kon waray anak, posible nga nalipay  gud hira ha pag-alagad kan Jehova nga magkaupod. Ginmangnoan liwat nira an nailo nga umangkon ni Abram nga hi Lot.

7. Kay ano nga an mga sumurunod ni Jesus sadang magsubad kan Abram?

⁷ Waray gud bayai ni Abram hi Jehova tungod la han idolatriya ha Ur. Hira ni Sarai disidido nga magpadayon nga naiiba ha idolatroso nga komunidad. Kinahanglan subaron naton ito kon karuyag naton makultibar an sinsero nga pagtoo. Hi Jesus nagsiring nga an iya mga sumurunod ‘diri kanan kalibotan,’ salit an kalibotan masisina ha ira. (Basaha an Juan 15:19.) Kon nasusubo ka kay ginsalikway ka han imo pamilya o han komunidad han nagdesisyon ka nga mag-alagad kan Jehova, hinumdumi nga diri ka nag-uusahan. May mag-opay ka nga kaupod nga naglakat upod han Dios, pariho kanda Abram ngan Sarai hadto.

8, 9. (a) Ano nga eksperyensya ni Abram an diri niya hingangalimtan? (b) Ano an mensahe ni Jehova kan Abram?

⁸ Usa ka adlaw, hi Abram nagkaada diri hingangalimtan nga eksperyensya. Nakakarawat hiya hin mensahe tikang kan Jehova nga Dios! Waray ini idetalye ha Biblia pero nasiring ito nga “an mahimayaon nga Dios” nagpakita hiton matinumanon nga lalaki. (Basaha an Buhat 7:2, 3.) Bangin pinaagi hin anghel, nakita ni Abram an urusahon nga himaya han Soberano han uniberso. Mahahanduraw naton hi Abram nga nalipay gud nga makita an kaibahan han buhi nga Dios ngan han waray kinabuhi nga mga dios-dios nga ginsingba han iya mga kadungan-dungan.

⁹ Ano an mensahe ni Jehova kan Abram? “Bayai an imo tuna ngan an imo mga paryente ngan kadto ha tuna nga akon ipapakita ha imo.” Waray isumat ni Jehova kon ano ito nga tuna—nagsiring la hiya nga ipapakita niya ito kan Abram. Pero kinahanglan bayaan ni Abram an iya lugar ngan an iya mga paryente. Ha kultura han kadaan nga Middle East, importante gud an pamilya. Ginhuhunahuna nira nga maraot an pagbaya ha mga paryente ngan an pagbalhin ha hirayo; para ha iba, mas maraot pa ito kay ha kamatayon!

10. Kay ano nga daku nga sakripisyo para kan Abram ngan Sarai an pagbaya ha ira balay ha Ur?

¹⁰ An pagbaya ha iya lugar nagkinahanglan hin pagsakripisyo. May pamatuod nga an Ur mainuswagon ngan riko nga syudad. (Kitaa an kahon nga “ An Syudad nga Ginbayaan Nira Abram Ngan Sarai.”) An naukab nga mga ebidensya nagpapakita nga may komportable nga mga balay ha kadaan nga Ur; an iba may usa ka dosena o sobra pa nga kwarto ha palibot han kongkreto nga bungsaran ha sulod para ha pamilya ngan mga surugoon. May-ada ito suplay han tubig, mga kasilyas, ngan mga imburnal. Hinumdumi liwat nga hira  Abram ngan Sarai lagas na; sobra 70 anyos na hi Abram, ngan sobra 60 anyos na hi Sarai. Sigurado nga karuyag ni Abram nga magin komportable gud ngan maataman hin maopay hi Sarai—nga amo an karuyag han bisan hin-o nga maopay nga bana para ha iya asawa. Handurawa an ira pag-istorya mahitungod hini nga toka, an ira mga pakiana ngan mga kabaraka. Sigurado nga nalipay gud hi Abram han ginkarawat ito ni Sarai! Pariho ha iya, disidido hi Sarai pagbaya han ngatanan nga kahimyang ha balay.

11, 12. (a) Ano nga mga pagpangandam ngan mga desisyon an kinahanglanon antes bumaya ha Ur? (b) Ano an aton mahahanduraw ha adlaw han ira paglakat?

¹¹ Katapos magdesisyon, damu gud an kinahanglan nira buhaton, ig-impaki, ngan andamon. Ano daw la an ira dadad-on ha pagbiyahe ngadto ha lugar nga diri hira maaram, ngan ano daw la an ira ibibilin? Pero an mas importante amo an mga tawo ha ira kinabuhi. Ano an ira bubuhaton ha lagas na nga hi Tera? Nagdesisyon hira nga iupod hiya ngan mangnoan mentras buhi pa. Bangin naruyag gud hito hi Tera kay an asoy nasiring nga sugad nga patriarka, hiya an nagdara ha iya pamilya paggawas ha Ur. Sigurado nga ginbayaan niya an idolatriya. Maupod liwat an umangkon ni Abram nga hi Lot.—Gen. 11:31.

¹² Inabot na an adlaw han ira paglakat. Handurawa an daku nga grupo han magbibiyahe nga nagtirok na ha gawas han mga pader ngan han daku nga kanal han Ur. Kargado an mga kamel ngan mga asno, an mga hayop natirok na, ngan an pamilya ngan mga surugoon andam ngan eksayted na magbiyahe. * Bangin nagkikita kan Abram an ngatanan, naghuhulat han iya pagsiring nga malakat na. Inabot na an takna han ira pagbaya ha Ur ha kadayonan.

13. Paonan-o an damu nga surugoon ni Jehova yana nagpapakita hin disposisyon nga pariho han kanda Abram ngan Sarai?

¹³ Damu nga surugoon ni Jehova yana an nabalhin ha lugar nga nagkikinahanglan hin dugang nga magwarali han Ginhadian. An iba nag-aaram hin iba nga linggwahe basi mapahaluag an ira ministeryo. O nagsasari hira hin iba nga paagi han pagsangyaw nga waray pa nira masarihi. Nagkikinahanglan gud ito hin pagsakripisyo—pagin disidido ha pagbaya han kahimyang ha materyal. Darayawon an sugad nga disposisyon, ngan pariho gud ito ha disposisyon nira Abram ngan Sarai! Kon nagpapakita kita hin sugad nga pagtoo, makakasiguro kita nga hi Jehova pirme maghahatag ha aton hin labaw pa han aton iginhahatag ha iya. Ginbabalosan gud niya an may pagtoo. (Heb. 6:10; 11:6) Ginbuhat ba niya ito kan Abram?

14, 15. Ihulagway an pagbiyahe tikang ha Ur ngadto ha Haran, ngan kay ano nga nagdesisyon hi Abram nga umukoy ha Haran hin pipira ka panahon?

¹⁴ An daku nga grupo hinay-hinay nga nahiara ha rutina han pagbiyahe. Mahahanduraw naton hira Abram ngan Sarai nga nagsusurosaliwan ha pagsakay ngan pagbaktas; samtang nag-iistorya hira nagtutunog an mga kampanilya nga nakabitay ha higot han mga hayop. Ha kamaihaan, bisan an kulang hin eksperyensya nga mga biyahero nagin eksperto na ha pagtindog ngan pagtangtang han mga tolda, ngan ha pagbulig ha lagas nga hi Tera basi komportable nga makalingkod ha kamel o ha asno. Nagtipanorte-weste hira, ginsusubay an ligid han Salog Euprates. Mga semana na an naglabay, pero padayon pa gihapon hira ha pagbiyahe.

¹⁵ Katapos hin mga 960 ka kilometro nga pagbiyahe, inabot hira ha mga payag nga sugad hin balay han putyukan ha Haran, usa nga mainuswagon nga syudad diin nagtatapo an Este ngan Weste nga mga ruta han komersyo. Didto nag-ukoy an pamilya hin pipira ka panahon. Bangin maluya na hi Tera para magpadayon ha pagbiyahe.

16, 17. (a) Ano nga kasabotan an nakapalipay kan Abram? (b) Paonan-o ginbendisyonan ni Jehova hi Abram ha iya pag-ukoy ha Haran?

¹⁶ Paglabay han panahon, namatay hi Tera han 205 anyos hiya.  (Gen. 11:32) Hito nga panahon, naliaw gud hi Abram kay nakiistorya utro ha iya hi Jehova. Iginpahinumdom ha iya ni Jehova an mga instruksyon nga Iya iginhatag didto ha Ur, ngan naghatag Hiya hin dugang nga detalye mahitungod ha Iya mga saad. Hi Abram magigin “daku nga nasud,” ngan tungod ha iya bibendisyonan an ngatanan nga pamilya ha tuna. (Basaha an Genesis 12:2, 3.) Tungod kay nalipay hini nga kasabotan butnga niya ngan han Dios, naaghat hiya nga magpadayon ha pagbiyahe.

¹⁷ Pero yana, mas damu an kinahanglan ig-impaki kay ginbendisyonan ni Jehova hi Abram ha iya pag-ukoy ha Haran. Gin-uunabi han asoy an “ngatanan nga ira manggad nga ira nahimo, ngan an mga kalag nga ira natirok ha Haran.” (Gen. 12:5) Basi magin usa nga nasud, kinahanglan magkaada hi Abram hin materyal nga mga panag-iya ngan mga surugoon—usa ka daku nga panimalay. Diri pirme ginhihimo nga riko ni Jehova an iya mga surugoon, pero ginhahatag niya an bisan ano nga ira kinahanglan basi matuman an iya kaburut-on. Tungod kay naparig-on, ginpangunahan ni Abram an iya daku nga grupo ha pagbiyahe ngadto ha lugar nga diri hira maaram.

18. (a) Kakan-o nakaeksperyensya hi Abram hin importante nga hitabo ha kasaysayan han pakig-upod han Dios ha Iya katawohan? (b) Ano an iba pa nga importante nga panhitabo ha Nisan 14 ha paglabay han katuigan? (Kitaa an kahon nga “ Importante nga Petsa ha Kasaysayan han Biblia.”)

¹⁸ Paglabay hin pipira ka adlaw nga pagbiyahe tikang ha Haran inabot hira ha Karkemis, diin an mga nagbibiyahe kasagaran nga natabok ha Euprates. Posible nga didto nakaeksperyensya hi Abram hin importante nga hitabo ha kasaysayan han pakig-upod han Dios ha Iya katawohan. Han 1943 B.C.E., ha ika-14 han bulan nga ha urhi gintawag nga Nisan, hi Abram ngan an iya grupo tinabok ha salog. (Eks. 12:40-43) Nahimumutang ha sur an tuna nga iginsaad ni Jehova nga ipapakita kan Abram. Hito nga adlaw, nagtikang an kasabotan han Dios kan Abram.

19. Ano an gin-unabi ni Jehova ha iya saad kan Abram, ngan ano an bangin nahinumdoman ni Abram?

¹⁹ Hi Abram ngan an iya grupo tipakadto ha sur, ngan pinahuway hira hirani ha dagku nga kakahoyan han More, hirani ha Sikem. Didto nakiistorya utro hi Jehova kan  Abram, diin gin-unabi niya ha iya saad an binhi o katulinan ni Abram nga magtatag-iya han tuna. Nahinumdoman ba ni Abram an igintagna ni Jehova ha Eden mahitungod han “katulinan,” o binhi, nga magtatalwas ha katawohan ha tidaraon? (Gen. 3:15; 12:7) Posible ito. Bangin medyo nasasabtan na niya nga bahin hiya han importante nga katuyoan ni Jehova.

20. Paonan-o nagpasalamat hi Abram ha pribilehiyo nga iginhatag ha iya ni Jehova?

²⁰ Mapasalamaton gud hi Abram han pribilehiyo nga iginhatag ha iya ni Jehova. Samtang nasulod hira ha tuna nga iginsaad—posible nga mabinantayon gud kay gin-uukyan pa ito han mga Canaanhon—inundang hira ngan naghimo hi Abram hin mga halaran para kan Jehova, siyahan hirani ha dagku nga kakahoyan han More, katapos hirani ha Betel. Nag-ampo hiya kan Jehova, posible nga kinasingkasing nga nagpasalamat samtang ginpapamalandong an magigin tidaraon han iya katulinan. Bangin nagsangyaw liwat hiya ha iya mga amyaw nga Canaanhon. (Basaha an Genesis 12:7, 8.) Pero makakaeksperyensya pa hi Abram hin dagku nga pagsari ha iya pagtoo. Maaramon nga waray hiya maghinunahuna han iya balay ngan han kahimyang nga iya ginbayaan ha Ur. Nagpokus hiya ha tidaraon. An Hebreo 11:10 nasiring mahitungod kan Abram: “Nagpipinamulat hiya han syudad nga may totoo nga mga pundasyon, nga an disenyador ngan magtirindog amo an Dios.”

21. Ano an aton hinbabaroan mahitungod ha Ginhadian han Dios kon itanding ha hinbabaroan ni Abram, ngan ano an imo bubuhaton?

²¹ Kita nga nag-aalagad yana kan Jehova mas damu an hinbabaroan kay ha kan Abram mahitungod hiton simboliko nga syudad, an Ginhadian han Dios. Maaram kita nga an Ginhadian nagmamando na ha langit ngan hirani na hito tapuson ini nga sistema, ngan maaram kita nga an iginsaad hadto kan Abram nga Binhi, hi Jesu-Kristo, naghahadi na yana hito nga Ginhadian. Daku gud nga pribilehiyo nga makita an panahon kon banhawon na hi Abraham. Hito nga panahon, masasabtan na niya hin bug-os an katuyoan han Dios! Karuyag mo ba makita nga gintutuman ni Jehova an tagsa han iya saad? Kon amo, padayon nga subara hi Abram. Pagpakita hin pagsakripisyo ha kalugaringon, pagkamasinugtanon, ngan pagkamapasalamaton ha mga pribilehiyo nga iginhahatag ha imo ni Jehova. Kon susubaron mo an pagtoo ni Abram, sugad hin magigin amay mo liwat an “amay . . . han ngatanan nga may pagtoo”!