¿Baʼaxten maʼatech k-táakpajal tiʼ guerraʼob jeʼex le israelitaʼob kaʼachoʼ?
LE TÁAN le Segunda Guerra Mundialoʼ juntúul u nojchil le soldadoʼob naziʼoboʼ tu yawtaj tiʼ junjaats Testigoʼob: «Wa juntúul tiʼ teʼex maʼ tu yóotik bin baʼateʼel tu contra Francia yéetel Inglaterraeʼ yaan k-láaj kíimskeʼex». Kex naatsʼ tiʼ letiʼob tiʼ waʼalakbal junjaats soldadoʼob u chʼaʼamaj u tsʼoonoʼobeʼ mix juntúul tiʼ le sukuʼunoʼob sajakchajoʼoboʼ. Letiʼobeʼ junpʼéel jach maʼalob ejemploʼob utiaʼal tuláakal le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ. Le oʼolal kex ka aʼalaʼak yaan k-kíimsaʼaleʼ maʼatech k-óotik táakpajal tiʼ guerraʼob.
Chéen baʼaleʼ maʼ tuláakal le máaxoʼob ku yaʼalikubaʼob cristianoʼob ku beetkoʼob beyoʼ. Yaʼabeʼ ku tuklikeʼ unaj u defendertik le luʼum tuʼux kajaʼanoʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼob: «Le israelitaʼob kaʼachoʼ kex ku meyajtikoʼob Dioseʼ ku binoʼob teʼ guerraʼoboʼ, ¿baʼaxten túun le cristianoʼoboʼ maʼ unaj u beetkoʼob beyoʼ?». ¿Baʼax jeʼel k-núukik wa ka aʼalaʼaktoʼon beyoʼ? Jeʼel u páajtal k-tsolikeʼ u situación le israelitaʼob úuchjeakiloʼ jelaʼan tiʼ u situación u kaajal Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ. Koʼoneʼex tʼaan tiʼ cinco u pʼéelaliʼ.
1. ÚUCHJEAKILEʼ TULÁAKAL LE MÁAXOʼOB MEYAJTIK DIOSOʼ TIʼ JUNPʼÉELILIʼ NACIÓN U TAALOʼOB
Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yéeyaj u kaajil Israel utiaʼal ka u beetuba u kaajal. Tu yaʼaleʼ le israelitaʼoboʼ «junpʼéel kaaj especial tu táan» (Éxo. 19:5). Tu tsʼáaj xan tiʼob junpʼéel lugar tuʼux u kajtaloʼob, le oʼolal kéen u yaʼaltiʼob ka xiʼikoʼob baʼateʼel tu contra uláakʼ naciónoʼobeʼ maʼatech u kíimskoʼob uláakʼ máaxoʼob meyajtik Dios. a
Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ ku taaloʼob «tiʼ tuláakal luʼumoʼob, tribuʼob, kaajoʼob yéetel tiʼ jejeláas idiomaʼob» (Apo. 7:9). Le oʼolal wa ka xiʼikoʼob teʼ guerraʼoboʼ jeʼel tak u kíimskoʼob uláakʼ máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ.
2. JÉEOBA KAʼACH AʼALIK TIʼ LE ISRAELITAʼOB KA XIʼIKOʼOB TEʼ GUERRAʼOBOʼ
Úuchjeakileʼ Jéeoba chʼaʼtuklik baʼax kʼiin yéetel baʼaxten unaj u bin le israelitaʼob teʼ guerraʼoboʼ. Jeʼex juntéenjeakileʼ tu yaʼalajtiʼob ka xiʼik u xuʼulsoʼob le cananeoʼob kajaʼanoʼob teʼ luʼum u yaʼalmaj u tsʼáaiktiʼoboʼ, beyoʼ maʼ kun páakʼaltiʼob le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetik le máakoʼobaʼ. Le cananeoʼob kaʼachoʼ ku adorarkoʼob demonioʼob, ku núupkʼebantaloʼob yéetel ku kíimskoʼob mejen paalaloʼob (Lev. 18:24, 25). Le tiaʼanoʼob teʼ luʼum tsʼaʼabtiʼoboʼ yaan kʼiineʼ chaʼabtiʼob tumen Jéeoba u defenderkubaʼob tiʼ u enemigoʼob (2 Sam. 5:17-25). Chéen baʼaleʼ mix juntéen tu chaʼajtiʼob u chʼaʼtuklikoʼob tu juunaloʼob u binoʼob teʼ guerraʼoboʼ. Wa ku binoʼob baʼateʼel kex maʼ aʼalaʼantiʼob tumen Jéeobaeʼ yaʼab u téeneleʼ jach ku bin kʼaasil tiʼob (Núm. 14:41-45; 2 Cró. 35:20-24).
Teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼ Jéeoba aʼalik tiʼ le máakoʼob ka xiʼikoʼob teʼ guerraʼoboʼ. Le kaajoʼoboʼ ku binoʼob baʼateʼel utiaʼal u kaxtik u yutsiloʼob maʼ tumen tiaʼanoʼob tu tséel Diosiʼ. Maʼ xaaneʼ ku binoʼob teʼ guerraʼob utiaʼal u maas nojochkíintik u luʼumoʼob, utiaʼal u maas ayikʼaltaloʼob, tu yoʼolal política wa tu yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob. Chéen baʼaleʼ yaan máaxoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ ku binoʼob teʼ guerraʼob tu kʼaabaʼ Diosoʼ, utiaʼal u defenderkoʼob baʼax ku creerkoʼob wa utiaʼal u xuʼulskoʼob tiʼ u enemigoʼob Dios. Letiʼobeʼ tu táan Dioseʼ maʼ maʼalob xan baʼax ku beetkoʼobiʼ. Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ letiʼ kun kanáantik le máaxoʼob meyajtikoʼ yéetel letiʼ kun xuʼulsik tiʼ u enemigoʼob teʼ Armagedón jach natsʼaʼan u kʼiiniloʼ (Apo. 16:14, 16). Teʼ guerraaʼ maʼ kun baʼateʼel u kaajal Jéeoba yaan way Luʼumeʼ baʼaxeʼ chéen yaan u baʼateʼel le ángeloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ (Apo. 19:11-15).
3. LE ISRAELITAʼOBOʼ MAʼATECH U KÍIMSKOʼOB KAʼACH LE MÁAXOʼOB KU TSʼÁAIK U FEJOʼOB TIʼ JÉEOBAOʼ
Teʼ guerra tu beetaj Jéeoba tu contra Jericóoʼ tu yaʼalaj maʼ u kíimsaʼal Rahab yéetel u familia tu yoʼolal u fe Rahab. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿bey wa xan u beetaʼal teʼ guerraʼoboʼ?
Úuchjeakileʼ le soldadoʼob israelitaʼoboʼ yaʼab u téeneleʼ ku chʼaʼikoʼob óotsilil tiʼ le máaxoʼob ku tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Diosoʼ yéetel chéen ku kíimskoʼob le máaxoʼob ku yaʼalaʼaltiʼob tumen Jéeobaoʼ. Yáax ejemploeʼ letiʼe ka aʼalaʼabtiʼob ka u xuʼulsoʼob tiʼ u kaajil Jericóoʼ. Teʼ kʼiinoʼ le israelitaʼoboʼ maʼ tu kíimsoʼob Rahabiʼ mix u familia, tumen Rahabeʼ tu tsʼáaj u fe tiʼ Jéeoba (Jos. 2:9-16; 6:16, 17). U kaʼapʼéel ejemploeʼ letiʼe ka perdonartaʼab u kajnáaliloʼob Gabaónoʼ, tumen letiʼobeʼ tu yeʼesoʼob ku respetarkoʼob u kʼaabaʼ Dios (Jos. 9:3-9, 17-19).
Teʼ kʼiinoʼobaʼ le soldadoʼob ku binoʼob teʼ guerraʼoboʼ ku kíimskoʼob tak le máaxoʼob ku tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Diosoʼ, yéetel yaan kʼiineʼ ku kíimskoʼob le máaxoʼob mix baʼal yaan u yiloʼob yéetel le baʼateloʼ.
4. LE KÉEN XIʼIK LE ISRAELITAʼOB KAʼACH TEʼ GUERRAʼOBOʼ UNAJ U BEETKOʼOB BAʼAX AʼALAʼANTIʼOB TUMEN DIOS
Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob baʼax unaj u beetkoʼob kéen xiʼikoʼob teʼ guerraʼoboʼ. Por ejemploeʼ yaan kʼiineʼ ku yaʼaliktiʼobeʼ le kéen líiʼkoʼob tu contra junpʼéel kaajeʼ unaj u bin u yaʼaloʼobtiʼ «baʼax unaj u beetik» le kaaj utiaʼal maʼ u baʼateloʼob tu contraoʼ (Deu. 20:10). U yaʼalmaj xan tiʼobeʼ maʼ unaj u beetkoʼob baʼax kʼaasiʼ yéetel unaj u pʼáatloʼob limpioil tu táan letiʼ (Deu. 23:9-14). Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan tiʼobeʼ maʼ unaj u violarkoʼob le koʼoleloʼob yanoʼob teʼ tuʼux ku binoʼob baʼateʼel jeʼex suuk u beetik u maasil kaajoʼoboʼ. Wa juntúul israelita taak u tsʼoʼokol u beel yéetel juntúul tiʼ le koʼoleloʼob yaan teʼ luʼum ku chʼaʼikoʼoboʼ unaj u páaʼtik u máan junpʼéel mes (Deu. 21:10-13).
Teʼ kʼiinoʼobaʼ u maas yaʼabil le luʼumoʼoboʼ u chʼaʼamoʼob junpʼéel acuerdo tiʼ baʼaxoʼob maʼ unaj u beetaʼal kéen xiʼikoʼob teʼ guerraʼoboʼ. Kex u yaʼalmoʼob unaj u kanáantaʼal le máaxoʼob mix baʼal yaan u yiloʼob yéetel le baʼateloʼ yaanal baʼax ku beetkoʼob.
5. DIOSEʼ KU BAʼATEʼEL KAʼACH YOʼOLAL U KAAJAL
Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿ku yáantik wa Dios junpʼéel kaaj jeʼex tu yáantil Israel u ganart Jericóeʼ?
Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ baʼatelnaj yoʼolal le israelitaʼoboʼ yéetel yaʼab u téeneleʼ tu beetaj milagroʼob utiaʼal u ganaroʼob. Jeʼex juntéenjeakileʼ tu yáantoʼob u ganartoʼob Jericó. Jeʼex aʼalaʼaniltiʼob tumen Jéeobaeʼ le israelitaʼoboʼ «kʼaʼam awatnajoʼob jeʼex u beetik le máakoʼob teʼ guerraoʼ, u pakʼiloʼob túun le kaajoʼ láaj níiki» (Jos. 6:20). Uláakʼ juntéeneʼ áantaʼaboʼob u ganartoʼob le amorreoʼoboʼ. «Jéeobaeʼ tu beetaj u kʼáaxal nukuch bat desde teʼ kaʼanoʼ […]. U jaajileʼ maas yaʼab kíim tu yoʼolal le nukuch batoʼ ke tu yoʼolal u espada le israelitaʼoboʼ» (Jos. 10:6-11).
Teʼ kʼiinoʼobaʼ Jéeobaeʼ maʼatech u baʼateʼel yoʼolal mix junpʼéel kaaj yaan way Luʼumeʼ. Le Reino u pʼatmaj tu kʼab Jesucristooʼ «maʼ yóokʼol kaabiliʼ» (Juan 18:36). Tsʼoʼoleʼ le gobiernoʼob yanoʼob way Luʼumeʼ tiaʼanoʼob yáanal u páajtalil le Kʼaasilbaʼaloʼ. Le guerraʼob ku yantaloʼob way Luʼumoʼ ku yeʼesik bukaʼaj kʼasaʼanil Satanás (Luc. 4:5, 6; 1 Juan 5:19).
LE MÁAXOʼOB MEYAJTIK DIOSOʼ KU YILKOʼOB KA YANAK JEETSʼELIL
Jeʼex k-ilkoʼ u situación le israelitaʼob kaʼachoʼ jelaʼan tiʼ u situación u kaajal Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ chéen yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-aʼalik maʼ t-táakpajal teʼ guerraʼoboʼ. Dioseʼ tu yaʼaleʼ teʼ tu tsʼoʼok kʼiinoʼobaʼ le máaxoʼob ken u chaʼa u kaʼansaʼaloʼoboʼ maʼ «kun seguer u kankoʼob baʼateʼel», le oʼolal maʼ kun táakpajloʼob teʼ guerraʼoboʼ (Isa. 2:2-4). Cristo xaneʼ tu yaʼaleʼ u discípuloʼobeʼ maʼ yóokʼol kaabiloʼobiʼ, le oʼolal maʼ kun táakpajloʼob teʼ baʼateloʼob ku yantal way Luʼumeʼ (Juan 15:19).
Cristoeʼ tu kaʼansaj xan tiʼ u discípuloʼob ka u kanáantubaʼob tiʼ baʼaloʼob jeʼel u beetik u kʼuuxiloʼob, u pʼuʼujuloʼob wa u binoʼob tiʼ guerraʼobeʼ (Mat. 5:21, 22). Tsʼoʼoleʼ tu kaʼansaj xan tiʼob ka u yiloʼob ka yanak jeetsʼelil yéetel ka u yaabiltoʼob u enemigoʼob (Mat. 5:9, 44).
¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon leloʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ kex maʼatech k-bin teʼ guerraʼoboʼ unaj k-tuklik: «¿Yaan wa baʼax ichil in puksiʼikʼal jeʼel u beetik u jatskuba wa u baʼateʼel le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?». Tuláakal lelaʼ ku yeʼesikeʼ jach unaj k-luʼsik t-puksiʼikʼal baʼax maʼ maʼalobiʼ (Sant. 4:1, 11).
Toʼoneʼ maʼatech k-táakpajal teʼ guerraʼoboʼ baʼaxeʼ k-ilik ka yanak jeetsʼelil yéetel yaabilaj ichiloʼon (Juan 13:34, 35). Mientras u beetik Jéeoba u xuʼulul le guerraʼoboʼ unaj k-chʼaʼtuklik maʼ k-táakpajal tiʼ mix junpʼéeliʼ (Sal. 46:9).
a U jaajileʼ yaan kʼiineʼ u tribuiloʼob Israeleʼ baʼatelnajoʼob ichiloʼob, chéen baʼaleʼ leloʼ maʼ utschaj tu tʼaan Jéeobaiʼ (1 Rey. 12:24). Pero yaan kʼiineʼ maʼalob tu yilil tumen yaan tiʼ le tribuʼoboʼ tu beetoʼob baʼax maʼ maʼalob tu contra Diosiʼ wa lúuboʼob tiʼ junpʼéel nojoch kʼeban (Jue. 20:3-35; 2 Cró. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8).
