ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

“จนกว่าความตายจะพรากเราจากกัน”

“จนกว่าความตายจะพรากเราจากกัน”

“จน​กว่า​ความ​ตาย​จะ​พราก​เรา​จาก​กัน”

มี​คู่​สมรส​มาก​มาย​ที่​ได้​พูด​ถ้อย​คำ​นี้​ใน​วัน​แต่งงาน​ด้วย​ความ​ยินดี บาง​ที​พวก​เขา​อาจ​พูด​โดย​ไม่​ได้​คิด​ว่า​ใน​ที่​สุด​คำ​กล่าว​นี้​อาจ​เกิด​ขึ้น​กับ​เขา​จริง ๆ? ความ​ชรา, ความ​เจ็บ​ป่วย, หรือ​อุบัติเหตุ​เป็น​เหตุ​การณ์​ปกติ​ที่​พราก​ชีวิต​ของ​ผู้​เป็น​ที่​รัก​ไป​อย่าง​น่า​เศร้า และ​ทิ้ง​ให้​ผู้​ที่​ยัง​อยู่​เผชิญ​ความ​ว้าเหว่​และ​ความ​โศก​เศร้า.—ท่าน​ผู้​ประกาศ 9:11; โรม 5:12

สถิติ​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​เกือบ​ครึ่ง​หนึ่ง​ของ​ผู้​หญิง​ที่​มี​อายุ 65 ปี​หรือ​มาก​กว่า​นั้น​เป็น​ม่าย. แท้​จริง เนื่อง​จาก​ผู้​หญิง​มี​โอกาส​ที่​จะ​เป็น​ม่าย​มาก​กว่า​ผู้​ชาย​สาม​เท่า จึง​มี​การ​เรียก​การ​สูญ​เสีย​คู่​สมรส​ว่า​เป็น “สถานการณ์​ของ​ผู้​หญิง.” นี่​ไม่​ได้​หมาย​ความ​ว่า​ผู้​ชาย​จะ​ไม่​เป็น​ทุกข์​โศก​เศร้า. ข้อ​เท็จ​จริง​ก็​คือ ผู้​คน​หลาย​ล้าน​คน​ประสบ​กับ​สถานการณ์​ที่​ก่อ​ความ​เครียด​นี้. คุณ​อาจ​เป็น​คน​หนึ่ง​ใน​นั้น​ไหม?

ไม่​ว่า​จะ​เป็น​ผู้​ชาย​หรือ​ผู้​หญิง ถ้า​คุณ​ตก​อยู่​ใน​สถานการณ์​เช่น​นี้​คุณ​จะ​ทำ​อย่าง​ไร? คัมภีร์​ไบเบิล​ให้​การ​ช่วยเหลือ​ใด ๆ ไหม​เพื่อ​รับมือ​กับ​ความ​รู้สึก​โศก​เศร้า​ดัง​กล่าว? ผู้​ที่​เป็น​ม่าย​บาง​คน​รับมือ​อย่าง​ไร? แม้​ว่า​จะ​ไม่​มี​สูตร​สำเร็จ​ที่​ใช้​ได้​ใน​ทุก​กรณี แต่​ก็​มี​หลักการ​และ​คำ​แนะ​นำ​ที่​สามารถ​ช่วย​ได้.

รับมือ​กับ​การ​สูญ​เสีย

แม้​บาง​คน​คิด​ว่า​การ​ร้องไห้​บ่ง​บอก​ถึง​ความ​อ่อนแอ​หรือ​กระทั่ง​มี​ผล​เสีย​ด้วย​ซ้ำ แต่​นัก​จิตวิทยา​ชื่อ ดร. จอยซ์ บราเดอร์ส ซึ่ง​เป็น​ม่าย​ได้​เปรียบ​น้ำตา​ว่า​เป็น​เหมือน​การ​ปฐม​พยาบาล​ทาง​ด้าน​อารมณ์. แท้​จริง​แล้ว​การ​ร้องไห้​เป็น​เรื่อง​ปกติ​ของ​กระบวนการ​ความ​โศก​เศร้า และ​ช่วย​บรรเทา​ความ​ปวด​ร้าว. อย่า​อาย​ที่​จะ​หลั่ง​น้ำตา. ตัว​อย่าง​ที่​ดี​ใน​เรื่อง​นี้​พบ​ได้​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล. อับราฮาม​เป็น​ชาย​ผู้​มี​ความ​เชื่อ​ที่​โดด​เด่น​และ​ได้​รับ​สิทธิ​พิเศษ​ถูก​เรียก​ว่า​มิตร​ของ​พระเจ้า. กระนั้น เมื่อ​ภรรยา​สุด​ที่​รัก​เสีย​ชีวิต ท่าน “ได้​ไว้​ทุกข์​ร้องไห้​คร่ำ​ครวญ​ถึง​นาง​ซารา.”—เยเนซิศ 23:2

แม้​ว่า​เป็น​เรื่อง​ธรรมดา​ที่​คน​เรา​ต้องการ​มี​เวลา​อยู่​คน​เดียว​บ้าง แต่​อย่า​ปลีก​ตัว​อยู่​โดด​เดี่ยว​อย่าง​สิ้นเชิง. สุภาษิต 18:​1 เตือน​ว่า “คน​ที่​ปลีก​ตัว​ออก​ไป​จาก​ผู้​อื่น​จงใจ​จะ​ทำ​ตาม​ตน​เอง.” แทน​ที่​จะ​ทำ​เช่น​นั้น จง​ขอ​ความ​ช่วยเหลือ​จาก​ญาติ​และ​เพื่อน ๆ ที่​เข้าใจ​ความ​รู้สึก​ของ​คุณ. ใน​เรื่อง​นี้ มี​การ​จัด​เตรียม​ที่​ยอด​เยี่ยม​ใน​ประชาคม​คริสเตียน​ซึ่ง​ผู้​ที่​เป็น​ผู้​ใหญ่​ด้าน​ความ​เชื่อ​สามารถ​ให้​การ​เกื้อ​หนุน​และ​คำ​แนะ​นำ​ที่​คุณ​ต้องการ​ได้.—ยะซายา 32:1, 2

บาง​คน​พบ​ว่า​การ​ตอบ​จดหมาย​และ​การ์ด​ที่​ส่ง​มา​แสดง​ความ​เสียใจ​จะ​ช่วย​ได้. คุณ​สามารถ​ใช้​โอกาส​เช่น​นี้​เขียน​สิ่ง​ดี ๆ ที่​คุณ​จำ​ได้​เกี่ยว​กับ​คู่​ของ​คุณ​และ​ช่วง​เวลา​ที่​คุณ​ทำ​สิ่ง​ต่าง ๆ ด้วย​กัน. การ​ทำ​อัลบัม แห่ง​ความ​ทรง​จำ​เพื่อ​รวบ​รวม​รูป​ภาพ, จดหมาย, และ​ข้อ​ความ​ไว้​อาจ​ช่วย​ได้​เช่น​กัน.

เป็น​เรื่อง​ธรรมดา​ที่​คน​ที่​เพิ่ง​สูญ​เสีย​คู่​สมรส​จะ​รู้สึก​สับสน แต่​การ​ทำ​สิ่ง​ที่​เคย​ทำ​และ​ทำ​ตาม​ตาราง​เวลา​เดิม จะ​ช่วย​ได้. ตัว​อย่าง​เช่น ถ้า​คุณ​มี​เวลา​ที่​กำหนด​ไว้​เพื่อ​เข้า​นอน, ตื่น​นอน, กิน, หรือ​ทำ​งาน​บาง​อย่าง​ก็​จง​พยายาม​ทำ​ตาม​ตาราง​นั้น​ต่อ​ไป. จง​วาง​แผน​ล่วง​หน้า​สำหรับ​สิ่ง​ที่​คุณ​จะ​ทำ​ใน​วัน​สุด​สัปดาห์​และ​วัน​พิเศษ​ต่าง ๆ เช่น วัน​ครบ​รอบ​แต่งงาน​ซึ่ง​จะ​เป็น​ช่วง​เวลา​ที่​อาจ​รู้สึก​ถึง​ความ​สูญ​เสีย​มาก​เป็น​พิเศษ. การ​ทำ​กิจกรรม​ทาง​ศาสนา​ที่​ทำ​เป็น​ประจำ​นับ​ว่า​สำคัญ​ยิ่ง.—1 โครินท์ 15:58

การ​ตัดสิน​ใจ​อาจ​จะ​ไม่​สุขุม​เมื่อ​อยู่​ใน​สภาพ​เครียด​ทาง​อารมณ์. คน​ที่​เจตนา​ไม่​ดี​อาจ​จะ​ฉวย​โอกาส​จาก​สภาพการณ์​ของ​คุณ. ดัง​นั้น อย่า​ด่วน​ตัดสิน​ใจ เรื่อง​ต่าง ๆ เช่น การ​ขาย​บ้าน, การ​ลง​ทุน​ทำ​ธุรกิจ​ใหญ่, การ​ย้าย​ที่​อยู่, หรือ​การ​แต่งงาน​ใหม่. สุภาษิต​ที่​สุขุม​ข้อ​หนึ่ง​กล่าว​ว่า “แผน​งาน​ของ​คน​ขยัน​ขันแข็ง​นำ​สู่​ความ​อุดม​แน่นอน แต่​ทุก​คน​ที่​เร่ง​ร้อน​ก็​มา​สู่​ความ​ขัดสน​เท่า​นั้น.” (สุภาษิต 21:5 ฉบับ R​73) การ​ปรับ​เปลี่ยน​ใด ๆ ใน​ชีวิต​ที่​เป็น​เรื่อง​ใหญ่​ดัง​กล่าว​ควร​เลื่อน​ออก​ไป​ก่อน​จน​กว่า​อารมณ์​ของ​คุณ​จะ​มั่นคง​กว่า​นี้.

การ​จัด​การ​กับ​สิ่ง​ของ​ส่วน​ตัว​ของ​คู่​สมรส​อาจ​สะเทือน​ใจ​อย่าง​มาก โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง​ถ้า​คุณ​ใช้​ชีวิต​ร่วม​กัน​มา​หลาย​ปี แต่​นั่น​เป็น​ส่วน​หนึ่ง​ของ​กระบวนการ​ความ​โศก​เศร้า. การ​ผัด​เลื่อน​มี​แต่​จะ​ทำ​ให้​ความ​ปวด​ร้าว​ยืดเยื้อ​ออก​ไป. (บทเพลง​สรรเสริญ 6:6) บาง​คน​เลือก​ที่​จะ​จัด​การ​เรื่อง​นี้​ด้วย​ตน​เอง ส่วน​คน​อื่น ๆ เห็น​ว่า​การ​มี​เพื่อน​สนิท​อยู่​ด้วย​เพื่อ​จะ​เล่า​เรื่อง​ต่าง ๆ ที่​อยู่​ใน​ความ​ทรง​จำ​ให้​ฟัง​เมื่อ​เห็น​สิ่ง​ของ​ของ​ผู้​ตาย​ก็​ช่วย​ได้​มาก. นอก​จาก​นั้น คุณ​อาจ​ขอ​ให้​เพื่อน​หรือ​ญาติ​ช่วย​ดู​แล​เรื่อง​เอกสาร​ต่าง ๆ เช่น การ​ขอ​ใบ​มรณบัตร, แจ้ง​การ​เสีย​ชีวิต​แก่​เจ้าหน้าที่​อำเภอ ธนาคาร บริษัท​ที่​ออก​บัตร​เครดิต, เปลี่ยน​ชื่อ​เจ้าของ​ทรัพย์​สิน, ขอ​รับ​มรดก, และ​จ่าย​ค่า​รักษา​พยาบาล.

อย่า​ลืม​ว่า​เรา​มี​ชีวิต​อยู่​ใน​โลก​ที่​ไร้​ศีลธรรม. ตอน​นี้​คุณ​อยู่​ตัว​คน​เดียว ความ​พยายาม​ของ​คุณ​ที่​จะ​รักษา​ความ​สะอาด​บริสุทธิ์​อาจ​ถูก​ทดสอบ. คำ​กล่าว​ของ​อัครสาวก​เปาโล​เหมาะ​กับ​สมัย​ของ​เรา​ด้วย​เช่น​กัน​ที่​ว่า “ให้​พวก​ท่าน​แต่​ละ​คน​รู้​จัก​ควบคุม​ร่าง​กาย​ของ​ตน​เอง​ให้​บริสุทธิ์​และ​มี​เกียรติ ไม่​ใช่​มักมาก​ใน​กาม​อย่าง​ชน​ต่าง​ชาติ​ที่​ไม่​รู้​จัก​พระเจ้า.” (1 เทสซาโลนิเก 4:4, 5) ดัง​นั้น เป็น​การ​ฉลาด​สุขุม​ที่​จะ​หลีก​เลี่ยง​ภาพยนตร์, หนังสือ, และ​ดนตรี​ที่​เน้น​เรื่อง​รัก ๆ ใคร่ ๆ หรือ​เรื่อง​เพศ.

ที่​สำคัญ​ยิ่ง ขอ​ให้​เข้าใจ​ว่า​การ​ฟื้น​ตัว​ต้อง​อาศัย​เวลา. ยูเอส​เอ ทูเดย์ รายงาน​ว่า งาน​วิจัย​หนึ่ง​ของ​สถาบัน​วิจัย​สังคม​แห่ง​มหาวิทยาลัย​มิชิแกน​แสดง​ให้​เห็น​ว่า คู่​สมรส​ที่​โศก​เศร้า​จำเป็น​ต้อง​ใช้​เวลา​อย่าง​น้อย 18 เดือน​เพื่อ​เริ่ม​ฟื้นฟู​สภาพ​ร่าง​กาย​และ​จิตใจ​ให้​กลับ​มา​เป็น​ปกติ. จง​อธิษฐาน​ถึง​พระเจ้า​เพื่อ​ขอ​ความ​อด​ทน ซึ่ง​ได้​รับ​การ​เสริม​ให้​เข้มแข็ง​ขึ้น​โดย​ผล​พระ​วิญญาณ​ของ​พระองค์. (กาลาเทีย 5:22, 23) แม้​ตอน​นี้​คุณ​อาจ​คิด​ว่า​ไม่​มี​ทาง​ฟื้น​ตัว​ได้ แต่​คุณ​จะ​ดี​ขึ้น​เรื่อย ๆ ใน​แต่​ละ​วัน​ที่​ผ่าน​ไป.

วิธี​ที่​บาง​คน​รับมือ

สำหรับ​แอนนา ซึ่ง​แต่งงาน​อย่าง​มี​ความ​สุข​มา 40 ปี การ​สูญ​เสีย​สามี​เมื่อ​ไม่​นาน​มา​นี้​ทำ​ให้​เธอ​สะเทือน​ใจ​มาก. “ฉัน​เสีย​แม่​ไป​เมื่อ​อายุ 13 ปี แล้ว​เสีย​พ่อ​และ​พี่​ชาย​สอง​คน รวม​ทั้ง​น้อง​สาว​ด้วย. แต่​ฉัน​สามารถ​พูด​ได้​อย่าง​แท้​จริง​ว่า​ไม่​มี​การ​สูญ​เสีย​ใด ๆ ที่​กล่าว​มา​นั้น​จะ​ส่ง​ผล​กระทบ​อย่าง​ใหญ่​หลวง​ต่อ​ฉัน​เท่า​กับ​การ​สูญ​เสีย​สามี. มัน​เป็น​ประหนึ่ง​ว่า​ตัว​ฉัน​ถูก​หั่น​เป็น​สอง​ท่อน. ความ​เจ็บ​ปวด​นั้น​สุด​จะ​พรรณนา.” แต่​อะไร​ช่วย​เธอ​ให้​รับมือ​กับ​ความ​เจ็บ​ปวด​นี้? “ฉัน​ได้​ทำ​หนังสือ​เล่ม​ใหญ่​ที่​รวบ​รวม​อีเมล​และ​การ์ด​ที่​มี​คำ​พูด​ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​และ​ความ​ขอบคุณ​สำหรับ​คุณสมบัติ​ที่​ดี​ทั้ง​หมด​ของ​ดาร์ริล. แต่​ละ​ฉบับ​เอ่ย​ถึง​บาง​สิ่ง​ที่​พิเศษ​เกี่ยว​กับ​ตัว​เขา. ฉัน​แน่​ใจ​ว่า​พระ​ยะโฮวา​ก็​ระลึก​ถึง​เขา​เช่น​กัน​และ​จะ​ปลุก​เขา​ให้​กลับ​มา​มี​ชีวิต​อีก.”

เอสเทอร์ ซึ่ง​อายุ 88 ปี​ได้​ให้​ความ​เห็น​เกี่ยว​กับ​สิ่ง​ที่​เกื้อ​หนุน​เธอ​ว่า “หลัง​จาก 46 ปี​ที่​อยู่​ด้วย​กัน สิ่ง​ที่​รับมือ​ได้​ยาก​ที่​สุด​ก็​คือ​ความ​ว้าเหว่. แต่​ฉัน​ได้​สังเกต​ว่า​การ​หมกมุ่น​อยู่​กับ​การ​รับใช้​พระเจ้า​ช่วย​ได้​มาก​ที​เดียว. ฉัน​ไม่​เลิก​กิจวัตร​ใน​การ​เข้า​ร่วม​ประชุม​คริสเตียน, การ​เผยแพร่​ข่าวสาร​จาก​คัมภีร์​ไบเบิล​แก่​คน​อื่น, และ​การ​อ่าน​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​ส่วน​ตัว. นอก​จาก​นั้น การ​ไม่​แยก​ตัว​อยู่​โดด​เดี่ยว​ก็​ช่วย​ได้​เช่น​กัน. ฉัน​ชอบ​อยู่​กับ​เพื่อน ๆ ที่​รับ​ฟัง​ฉัน. พวก​เขา​ไม่​จำเป็น​ต้อง​พูด​ปลอบโยน​เสมอ​ไป แต่​ฉัน​รู้สึก​ขอบคุณ​จริง ๆ ที่​พวก​เขา​ให้​เวลา​กับ​ฉัน​และ​ฟัง​ฉัน.”

โรเบิร์ต ซึ่ง​สูญ​เสีย​ภรรยา​ไป​ด้วย​โรค​มะเร็ง​หลัง​จาก​แต่งงาน​มา 48 ปี​ได้​เล่า​ว่า “เป็น​เรื่อง​ยาก​ที่​จะ​อด​ทน​กับ​การ​สูญ​เสีย​คู่​สมรส​ซึ่ง​ผม​สามารถ​พูด​คุย​ด้วย, ช่วย​ผม​ตัดสิน​ใจ, เพลิดเพลิน​กับ​การ​เดิน​ทาง​และ​พัก​ร้อน​ด้วย​กัน, และ​เล่า​สิ่ง​ที่​ได้​ประสบ​พบ​เห็น​ใน​แต่​ละ​วัน​สู่​กัน​ฟัง. แม้​เป็น​เรื่อง​ยาก แต่​ผม​ก็​มุ่ง​มั่น​ที่​จะ​ดำเนิน​ชีวิต​ต่อ​ไป. การ​รักษา​สภาพ​ทาง​จิตใจ​และ​ร่าง​กาย​ให้​สดชื่น​อยู่​เสมอ​ช่วย​ผม​ได้. การ​อธิษฐาน​ยัง​เป็น​แหล่ง​แห่ง​การ​ปลอบโยน​อย่าง​มาก​อีก​ด้วย.”

ชีวิต​ที่​มี​ความ​หมาย​หลัง​จาก​สูญ​เสีย​คู่​สมรส

แม้​ว่า​การ​สูญ​เสีย​คู่​สมรส​ที่​รัก​อาจ​เป็น​ประสบการณ์​ที่​เลว​ร้าย​ที่​สุด​อย่าง​หนึ่ง​ที่​คน​เรา​ประสบ แต่​มัน​ไม่​ใช่​จุด​จบ. ถ้า​มอง​ใน​ด้าน​บวก ตอน​นี้​อาจ​เป็น​โอกาส​ที่​คุณ​จะ​ทำ​กิจกรรม​ต่าง ๆ ที่​เมื่อ​ก่อน​ไม่​ค่อย​ได้​ทำ เช่น งาน​อดิเรก​หรือ​การ​เดิน​ทาง. กิจกรรม​เหล่า​นี้​จะ​ช่วย​บรรเทา​ความ​รู้สึก​อ้างว้าง​ได้. สำหรับ​บาง​คน ตอน​นี้​อาจ​เป็น​โอกาส​ที่​จะ​มี​ส่วน​ร่วม​มาก​ขึ้น​ใน​งาน​เผยแพร่​ของ​คริสเตียน. การ​ช่วย​คน​อื่น​โดย​วิธี​นี้​จะ​ก่อ​ให้​เกิด​ความ​ยินดี​และ​ความ​อิ่ม​ใจ​พอ​ใจ​อย่าง​แน่นอน เพราะ​พระ​เยซู​ตรัส​ว่า “การ​ให้​ทำ​ให้​มี​ความ​สุข​ยิ่ง​กว่า​การ​รับ.”—กิจการ 20:35

อย่า​คิด​ว่า​คุณ​ไม่​สามารถ​จะ​กลับ​มา​มี​ความ​ยินดี​ใน​ชีวิต​ได้​อีก. ขอ​ให้​แน่​ใจ​ว่า​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​จะ​ดู​แล​คุณ​ถ้า​คุณ​พึ่ง​พา​พระองค์. ดาวิด​ผู้​ประพันธ์​เพลง​สรรเสริญ​กล่าว​ว่า ‘พระ​ยะโฮวา​ทรง​อุปถัมภ์​หญิง​หม้าย.’ (บทเพลง​สรรเสริญ 146:​9) นับ​ว่า​เป็น​การ​ปลอบ​ประโลม​ใจ​ที่​ได้​รู้​ว่า​คัมภีร์​ไบเบิล​ไม่​เพียง​แต่​พรรณนา​พระ​ยะโฮวา​ว่า​เป็น “พระ​บิดา​แห่ง​ความ​เมตตา​กรุณา​และ​เป็น​พระเจ้า​แห่ง​การ​ชู​ใจ​ทุก​อย่าง” แต่​ยัง​บอก​ด้วย​ว่า​พระ​ยะโฮวา “ทรง​แบ​พระ​หัตถ์, ประทาน​แก่​สรรพสัตว์​ที่​มี​ชีวิต​อยู่​ให้​อิ่ม​ตาม​ความ​ประสงค์.” (2 โครินท์ 1:3; บทเพลง​สรรเสริญ 145:16) แท้​จริง​แล้ว พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​ผู้​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​ทรง​สามารถ, ทรง​เต็ม​พระทัย, และ​พร้อม​ที่​จะ​ช่วย​คน​เหล่า​นั้น​ที่​ขอ​ความ​ช่วยเหลือ​จาก​พระองค์​อย่าง​จริง​ใจ. ขอ​ให้​ความ​รู้สึก​ของ​คุณ​เป็น​เหมือน​ความ​รู้สึก​ของ​ชาว​อิสราเอล​โบราณ​ซึ่ง​ได้​ร้อง​เพลง​ว่า “ข้าพเจ้า​จะ​เงย​ตา​ดู​ภูเขา: ความ​อุปถัมภ์​ของ​ข้าพเจ้า​จะ​มา​แต่​ไหน? ความ​อุปถัมภ์​ของ​ข้าพเจ้า​มา​แต่​พระ​ยะโฮวา, ผู้​ทรง​สร้าง​ฟ้า​สวรรค์​และ​แผ่นดิน​โลก.”—บทเพลง​สรรเสริญ 121:1, 2

[คำ​โปรย​หน้า 19]

หลาย​ล้าน​คน​ประสบ​ความ​โศก​เศร้า​และ​ความ​ว้าเหว่​เนื่อง​จาก​สูญ​เสีย​คู่​สมรส. คุณ​เป็น​คน​หนึ่ง​ไหม?

[กรอบ​หน้า 21]

จะ​ว่า​อย่าง​ไร​กับ​การ​แต่งงาน​ใหม่?

คัมภีร์​ไบเบิล​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​การ​เสีย​ชีวิต​ของ​คู่​สมรส​ทำ​ให้​สาย​สัมพันธ์​ของ​การ​สมรส​สิ้น​สุด​ลง ด้วย​เหตุ​นี้ จึง​เปิด​โอกาส​ให้​คน​ที่​ยัง​อยู่​แต่งงาน​ใหม่​ได้. (1 โครินท์ 7:39) กระนั้น เรื่อง​นี้​เป็น​การ​ตัดสิน​ใจ​ส่วน​ตัว. อย่าง​ไร​ก็​ตาม เป็น​เรื่อง​สำคัญ​ที่​ลูก ๆ จะ​รับ​รู้​การ​ตัดสิน​ใจ​ของ​พ่อ​แม่​และ​ให้​การ​สนับสนุน​ท่าน​เท่า​ที่​เป็น​ไป​ได้. (ฟิลิปปอย 2:4) เพื่อ​เป็น​ตัว​อย่าง ตอน​แรก อันเดรส​ไม่​เห็น​ด้วย​ที่​พ่อ​แต่งงาน​ใหม่. เขา​รัก​แม่​มาก​และ​รู้สึก​ว่า​ไม่​ควร​จะ​มี​ใคร​มา​แทน​ที่​แม่. เขา​กล่าว​ว่า “แต่​ไม่​ช้า​ผม​ตระหนัก​ว่า​พ่อ​ตัดสิน​ใจ​ถูก​แล้ว. การ​แต่งงาน​ทำ​ให้​พ่อ​กลับ​มา​มี​ชีวิต​ชีวา​อีก​ครั้ง​หนึ่ง. ท่าน​เริ่ม​ทำ​สิ่ง​ต่าง ๆ ที่​ไม่​ได้​ทำ​มา​ระยะ​หนึ่ง เช่น การ​เดิน​ทาง​ท่อง​เที่ยว. และ​แน่นอน ผม​ขอบคุณ​ภรรยา​ใหม่​ของ​พ่อ​ที่​ดู​แล​ท่าน​อย่าง​ดี​ทั้ง​ทาง​ร่าง​กาย​และ​ทาง​อารมณ์.”

[ภาพ​หน้า 20, 21]

การ​ทำ​กิจกรรม​ต่าง ๆ และ​อธิษฐาน​ถึง​พระเจ้า​เพื่อ​ขอ​ความ​อด​ทน​จะ​ช่วย​บรรเทา​ความ​โศก​เศร้า