Skip to content

Skip to table of contents

Ko e Hā ke Fakaʻehiʻehi Ai mei he Tōtuʻá?

Ko e Hā ke Fakaʻehiʻehi Ai mei he Tōtuʻá?

Ko e Hā ke Fakaʻehiʻehi Ai mei he Tōtuʻá?

KO Sihova ʻa e faʻifaʻitakiʻanga lelei taha ʻo e mafamafatataú. “ʻOku haohaoa ʻene ngaue,” pea ko ʻene fakamāú ʻoku ʻikai ʻaupito fefeka, koeʻuhi ʻoku ō ua maʻu pē ia mo e meesi. (Teutalonome 32:4) Ko ʻene ʻofá ʻoku ʻikai ʻaupito fai taʻetotonu he ʻokú ne ngāue ʻo fehoanaki mo ʻene ngaahi lao haohaoá. (Sāme 89:14; 103:​13, 14) Ko ʻetau ʻuluaki ongo mātuʻá naʻe fakatupu kinaua ʻo mafamafatatau ʻi he tafaʻaki kotoa pē. Naʻe ʻikai te na hehema ke tōtuʻa ki ha faʻahinga tafaʻaki. Kae kehe, ko hono fakahū mai ʻo e angahalá, naʻe ʻomai ai ha “mele”—ko e taʻehaohaoa—ʻo iku ai ki he mole ʻa e mafamafatatau ko iá.—Teutalonome 32:5.

Ke fakatātaaʻi: Kuó ke heka ʻi ha kā pe ha pasikala ʻoku hula lahi hano foʻi vaʻe? Ko e pupula ko iá ʻoku ʻikai ha veiveiua naʻá ne ʻai ke tohopohopo hoʻo lelé pea ʻikai foki ke malu. Ko ha foʻi vaʻe pehē ʻoku fiemaʻu ke fei mo ngaahi ki muʻa ke hula lahi ange pe hoko ʻo molū. ʻOku pehē foki, ko hotau ngaahi angaʻitangata taʻehaohaoá ʻoku hehema ia ki he fetōʻaki. Kapau ʻoku tau fakaʻatā ʻa e “ngaahi hulá” ke pupula lahi ange, ko ʻetau fononga ʻi he moʻuí ʻe lava ke mātuʻaki tohopohopo, pea aʻu ʻo fakatuʻutāmaki.

ʻI he taimi ʻe niʻihi, ko hotau ngaahi angaʻitangata leleí, ʻa hotau ngaahi mālohingá, ʻe lava ke ʻai ia ʻo tōtuʻa. Hangē ko ení, neongo naʻe fiemaʻu ʻi he Lao ʻa Mōsesé ke ʻai ʻe he kau ʻIsilelí ʻa e pao ʻi honau kofú, ko e kau Fālesi ʻi he ʻaho ʻo Sīsuú, ʻi heʻenau loto ke nau makehe mei he fuʻu kakaí, ne nau ʻai ke “pao loloa honau kofu” ʻi ha tuʻunga tōtuʻa. Ko ʻenau taumuʻá ke nau hā māʻoniʻoni ange ʻi honau kaungā faʻahinga ʻo e tangatá.—Mātiu 23:5; Nomipa 15:​38-40.

ʻI he ʻahó ni ʻoku feinga ʻa e kakai ʻe niʻihi ke fakatokangaʻi ange kinautolu ʻi hono ngāueʻaki ha faʻahinga founga pē ʻe malavá, naʻa mo hono fakaʻohovaleʻi ʻa e niʻihi kehé. Mahalo pē ko ha kalanga fāivavale moʻoni eni: “Tokaʻi au! Ko e tangata moʻui pē mo au!” Ka ko e tōtuʻa ʻi he valá, fakakaukaú mo e tōʻongá heʻikai fakalato ai ʻa e ngaahi fiemaʻu moʻoni ia ʻa ha Kalisitiane.

Ko ha Vakai Mafamafatatau ki he Ngāué

Pe ko hai kitautolu pea ko fē feituʻu ʻoku tau nofo aí, ko e ngāue leleí ko e taha ia e meʻa ʻoku tokoni ke ʻai ke mohu ʻuhinga ʻetau moʻuí. Naʻe fakatupu kitautolu ke tau maʻu ʻa e fiemālie ʻi he ngāue peheé. (Senesi 2:​15) ʻI heʻene peheé, ʻoku fakahalaiaʻi ai ʻe he Tohi Tapú ʻa e fakapikopikó. Naʻe fakahaaʻi mahino ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “Ka ʻikai fie ngaue ha taha, pea ʻoua foki naʻa ne kai.” (2 Tesalonaika 3:10) Ko e moʻoni, ko ha fakakaukau fakapikopiko ki he ngāué ʻe ʻomi ai ʻo ʻikai ngata pē ʻi he masivá mo e taʻefiemālié kae pehē foki ki he taʻehōifua ʻa e ʻOtuá.

ʻOku ʻalu ʻa e tokolahi ia ʻo tōtuʻa ki he tafaʻaki ʻe tahá, ʻo hoko ʻo maʻunimā ʻe he ngāué, ʻo pōpula loto-lelei ki heʻenau ngāué. ʻI he mavahe pongipongia mei ʻapi pea foki poʻulia mai, te nau fakaʻuhinga nai ko ʻenau ngāué maʻá e lelei ʻa honau fāmilí. Neongo ia, ʻoku hoko moʻoni nai ʻa honau fāmilí ʻo faingataʻaʻia koeʻuhi ko e līʻoa pehē ki he ngāué. ʻOku pehē ʻe ha uaifi tauhi-ʻapi ʻe taha ʻa ia ko hono husepānití ʻokú ne faʻa fakamoleki ʻa e ngaahi toe houa lahi ange ʻi heʻene ngāué: “Te u fiefia ke fakafetongi ʻa e ngaahi meʻa kotoa ʻi he ʻapi tuʻumālie ko ení ki ha faingamālie ke ʻi heni ai hoku husepānití mo au pea mo ʻema fānaú.” Ko e faʻahinga ʻoku nau fili ke ngāue ʻo fuʻu tōtuʻá ʻoku totonu ke nau fakakaukau fakamātoato ki he hokosia fakafoʻituitui ʻa Tuʻi Solomoné: “Pea u toki hanga ki he meʻa kehekehe kuo fai ʻe hoku nima, mo e ngaue kuo u fakafitefitaʻa ke fai, pea ta ko e muna pe hono kotoa mo e kai matangi.”—Koheleti 2:11.

ʻIo, ʻi he fekauʻaki mo e ngāué, kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he fuʻu tōtuʻa ʻi he ongo tafaʻakí fakatouʻosi. ʻE lava ke tau hoko ko e kau ngāue tōtōivi, lolotonga ia hono manatuʻi ko e pōpula ki he ngāué te ne kaihaʻasia ʻetau fiefiá pea mo ha toe meʻa nai ʻoku lahi ange.​—Koheleti 4:​5, 6.

Fakaʻehiʻehi mei he Fakakaukau Tōtuʻa ki he Mālié

Naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ʻa hotau taimí: “Ko hono kakai te nau . . . ʻofa ki he malie ʻo ʻikai ʻofa ki he ʻOtua.” (2 Timote 3:​2, 4) Ko e tuli ki he mālié kuo hoko ia ko e taha ʻo e ngaahi meʻangāue ola lelei taha ʻa Sētane ke tohoakiʻi mamaʻo ʻaki ʻa e kakaí mei he ʻOtuá. Ko e kau fuʻu hulu ʻi he vaʻingá mo e fakafiefiá, hangē ko e ngaahi sipoti tōtuʻa pe fakatuʻutāmakí, ʻoku tupulaki ʻaupito. Ko e lisi ʻo e ngaahi vaʻinga pe fakafiefia peheé ʻoku ʻalu pē ke lōloa ange, pea ko e tokolahi ʻo e faʻahinga ʻoku kau ki aí ʻoku tokolahi ange. Ko e hā ʻoku manakoa pehē aí? Ko e kakai tokolahi, ʻi heʻenau taʻetōliʻa ʻi heʻenau ngaahi ngāue fakaʻahó, ʻoku nau fekumi ai pē ki ha fiefia ʻoku lahi angé. Ka ke tauhi maʻu ʻa fakafiefia peheé ʻoku fiemaʻu ki ai ha ngaahi tuʻunga ʻoku fakautuutu ange ʻene fakatuʻutāmakí. Ko e kau Kalisitiane tokangá ʻoku nau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi sipoti fakatuʻutāmakí koeʻuhi ko ʻenau tokaʻi ʻa e meʻaʻofa ʻo e moʻuí pea pehē ki hono Tokotaha-Foakí.—Sāme 36:9.

ʻI he taimi naʻe fakatupu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ʻuluaki ongo meʻa fakaetangatá, ko fē naʻá ne tuku kinaua ki aí? ʻI he ngoue ko ʻĪtení, ʻa ia ko hono ʻuhinga ʻi he muʻaki leá ko e “Mālie” pe “Fiefia.” (Senesi 2:8) ʻOku hā mahino, ko ha moʻui fonu mālie mo fakafiefia, naʻe kau ia ʻi he konga ʻo e taumuʻa ʻa Sihova ki he tangatá.

Naʻe tuku mai ʻe Sīsū ha faʻifaʻitakiʻanga haohaoa ʻo ha vakai mafamafatatau ki he mālié. Naʻá ne līʻoa kakato ia ki hono fakahoko ʻo e finangalo ʻo Sihová, pea naʻe ʻikai ʻaupito te ne mavahe mei heʻene moʻui ʻo fakatatau ki he ngaahi lao mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá. Naʻá ne tuku ha taimi maʻá e faʻahinga naʻe masivá, naʻa mo e taimi naʻá ne helaʻia aí. (Mātiu 14:​13, 14) ʻIo, naʻe tali ʻe Sīsū ʻa e ngaahi fakaafe ki ha maʻu meʻatokoni pea tuku mo e taimi ke ne mālōlō ai mo maʻu ha fakaivifoʻou. Naʻá ne lāuʻilo foki, ko e niʻihi ʻo hono ngaahi filí naʻa nau fakaangaʻi ia koeʻuhi ko ʻene fai ʻa e ngaahi meʻa ko ení. Naʻá nau lauʻi ia: “Vakai, koe tagata faa kai, mo faa inu uaine.” (Luke 7:​34PM; 10:38; 11:37) Ka naʻe ʻikai tui ʻa Sīsū ko e līʻoa moʻoní ʻoku taʻofi ai ʻa e mālie kotoa ʻi he moʻuí.

ʻOku hā mahino, ʻoku fakapotopoto ke tau fakaʻehiʻehi mei ha faʻahinga fai tōtuʻa pē ʻo e fakafiefiá. Ko hono ʻai ʻa e mālié mo e fakafiefiá ko e meʻa tefito ia ʻi he moʻuí ʻe ʻikai ʻaupito lava ke ʻomai ai ʻa e fiefia moʻoní. ʻE lava ke iku ia ki hono liʻaki ʻa ʻetau ngaahi meʻa mahuʻinga angé, ʻo kau ai hotau vahaʻangatae mo e ʻOtuá. Kae kehe, ʻoku ʻikai totonu ke tau taʻofi kitautolu mei he mālie kotoa pē pea ʻoua foki ʻe fakaangaʻi mo e niʻihi kehe ko ia ʻoku nau fiefia ʻi he moʻuí ʻi ha founga mafamafatataú.​—Koheleti 2:​24; 3:​1-4.

Maʻu ʻa e Fiefiá ʻi ha Moʻui Mafamafatatau

Naʻe tohi ʻe he ākonga ko Sēmisí: “ʻOku lahi ʻa e meʻa ʻoku tau humu ai kotoa pe.” (Semisi 3:2) Te tau ʻilo nai ʻoku moʻoni eni ʻi hotau tuʻungá ʻi heʻetau feinga ko ia ke fakaʻehiʻehi mei he fai meʻa tōtuʻá. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tauhi maʻu ʻetau mafamafatataú? Sai, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻiloʻi hotau ngaahi mālohingá mo e vaivaiʻangá. Ko e taumuʻa peheé ʻoku ʻikai faingofua. ʻE lava ke tau ngaʻunu ki ha tuʻunga tōtuʻa ʻo ʻikai haʻatau lavelaveʻiloa ki ai. ʻOku tau fakapotopoto leva ke nofo ofi ki he kau Kalisitiane matuʻotuʻa kehé pea ke fanongo ki he faleʻi ʻoku mafamafatataú. (Kaletia 6:1) Te tau kole nai ki ha kaumeʻa falalaʻanga pe ko ha mātuʻa taukei ʻi he fakatahaʻangá ki ha faleʻi pehē. Fakataha mo e Tohi Tapú tonu, ko e faleʻi pehē makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú ʻe lava ke hoko ia ko ha “sioʻata” kia kitautolu ke tau vakaiʻi ai ʻa e anga hotau fōtunga moʻoní ʻi he ʻao ʻo Sihová.—Semisi 1:​22-25.

Ko e meʻa fakafiefiá, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke tau ʻunua kitautolu ki ha moʻui tōtuʻa ʻoku ʻikai alakalofi. ʻI ha feinga ʻosi fakapapauʻi fakataha mo e tāpuaki ʻa Sihová, ʻe lava ke tau hoko ai ʻo mafamafatatau pea hoko ai ko e faʻahinga ʻoku fiefia. ʻE fakaleleiʻi nai ai hotau vā mo hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine Kalisitiané, pea ʻe lava ke tau hoko ai ko e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei ange ki he faʻahinga ko ia ʻoku tau malanga ki aí. Hiliō he meʻa kotoa, te tau faʻifaʻitaki ofi ange ai ki hotau ʻOtua mafamafatatau mo ʻofa ko Sihová.​—Efeso 4:32e (5:​1PM).

[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 28]

©Greg Epperson/age fotostock