«Μέχρι να μας Χωρίσει ο Θάνατος»

ΠΟΛΛΑ ζευγάρια, ιδίως σε χώρες της Δύσης, έχουν επαναλάβει χαρούμενα αυτές τις λέξεις τη μέρα του γάμου τους​—ίσως, όμως, δεν σκέφτονται ότι αυτό θα μπορούσε πράγματι να συμβεί. Τα γηρατειά, οι ασθένειες ή τα ατυχήματα είναι συνηθισμένα πράγματα τα οποία μπορεί να τερματίσουν με τραγικό τρόπο τη ζωή κάποιου αγαπημένου προσώπου αφήνοντας το γαμήλιο σύντροφό του αντιμέτωπο με τη μοναξιά και τη θλίψη.​—Εκκλησιαστής 9:11· Ρωμαίους 5:12.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι σχεδόν οι μισές γυναίκες 65 ετών και άνω είναι χήρες. Πράγματι, επειδή οι γυναίκες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να χηρέψουν από ό,τι οι άντρες, η χηρεία έχει ονομαστεί «γυναικείο φαινόμενο». Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άντρες δεν υποφέρουν. Το γεγονός, πάντως, είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βιώσει αυτή την οδυνηρή κατάσταση. Μήπως είστε ένας από αυτούς;

Είτε είστε άντρας είτε γυναίκα, τι μπορείτε να κάνετε αν βρίσκεστε σε αυτή την κατάσταση; Προσφέρει η Αγία Γραφή κάποια βοήθεια για να αντιμετωπίσετε τέτοια θλίψη; Πώς τα έχουν καταφέρει μερικά άτομα που έχουν χηρέψει; Παρότι δεν υπάρχει μία συνταγή επιτυχίας η οποία να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν αρχές και υποδείξεις που μπορούν να βοηθήσουν.

Αντιμετώπιση της Απώλειας

Μολονότι μερικοί πιστεύουν ότι το κλάμα αποτελεί σημάδι αδυναμίας ή ακόμη και ότι είναι επιβλαβές, η ψυχολόγος Δρ Τζόις Μπράδερς​—χήρα και η ίδια—​παρομοιάζει τα δάκρυα με συναισθηματικές πρώτες βοήθειες. Στην πραγματικότητα, το κλάμα αποτελεί φυσιολογικό μέρος της θλίψης και απαλύνει τον πόνο. Μην ντρέπεστε για τα δάκρυά σας. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα βρίσκουμε στην Αγία Γραφή. Ο Αβραάμ ήταν άνθρωπος με εξαιρετική πίστη, και είχε το προνόμιο να αποκαλείται φίλος του Θεού. Ωστόσο, όταν πέθανε η αγαπημένη του σύζυγος, «ήρθε να θρηνήσει τη Σάρρα και να κλάψει για αυτήν».​—Γένεση 23:2.

Αν και είναι φυσιολογικό να θέλετε να μένετε μόνοι για κάποιο διάστημα, μην απομονώνεστε. Το εδάφιο Παροιμίες 18:1 μας προειδοποιεί: «Εκείνος που απομονώνεται  θα επιζητεί τη δική του ιδιοτελή επιθυμία». Τουναντίον, ζητήστε την υποστήριξη συγγενών και φίλων που είναι συμπονετικοί. Από αυτή την άποψη, μια θαυμάσια προμήθεια είναι η Χριστιανική εκκλησία, όπου πνευματικά ώριμοι άντρες μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη και συμβουλές όταν είναι απαραίτητο.​—Ησαΐας 32:1, 2.

Μερικοί διαπιστώνουν ότι τους κάνει καλό το να απαντούν σε συλλυπητήριες επιστολές και κάρτες. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή την ευκαιρία για να αποτυπώσετε στο χαρτί τα καλά πράγματα που θυμάστε από το σύντροφό σας και από τις στιγμές που ζήσατε μαζί. Κάτι άλλο που μπορεί να σας βοηθήσει να γιατρέψετε τις πληγές σας είναι το να φτιάξετε ένα αναμνηστικό λεύκωμα με φωτογραφίες, επιστολές και σημειώσεις.

Το άτομο που χήρεψε πρόσφατα είναι φυσιολογικό να νιώθει αποπροσανατολισμένο και μπερδεμένο, αλλά αυτό που θα σας βοηθήσει είναι το να παραμένετε προσκολλημένοι στο καθιερωμένο σας πρόγραμμα και στις συνηθισμένες σας δραστηριότητες. Για παράδειγμα, αν πηγαίνατε για ύπνο, ξυπνούσατε, τρώγατε ή κάνατε συγκεκριμένες δουλειές μια ορισμένη ώρα, προσπαθήστε να μην αλλάξετε την καθημερινότητά σας. Να σχεδιάζετε εκ των προτέρων πώς θα περάσετε τα σαββατοκύριακα και κάποιες ιδιαίτερες μέρες, όπως είναι η επέτειος του γάμου σας, όταν το αίσθημα της απώλειας τείνει να γίνεται αβάσταχτο. Κάτι ιδιαίτερα σημαντικό είναι το να τηρείτε το πνευματικό σας πρόγραμμα.​—1 Κορινθίους 15:58.

Όταν κάποιος βρίσκεται κάτω από μεγάλη συναισθηματική πίεση, η κρίση του μπορεί να συσκοτιστεί. Μάλιστα, διάφορα κακοπροαίρετα άτομα ίσως προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την κατάστασή σας. Γι’ αυτό, μην παίρνετε βιαστικές αποφάσεις για ζητήματα όπως το να πουλήσετε το σπίτι σας, να κάνετε μια μεγάλη επένδυση, να μετακομίσετε ή να ξαναπαντρευτείτε. Μια σοφή παροιμία λέει: «Τα σχέδια του επιμελή οδηγούν αναμφίβολα σε όφελος, αλλά όποιος είναι βιαστικός οδεύει αναμφίβολα προς τη στέρηση». (Παροιμίες 21:5) Οποιεσδήποτε τέτοιες μεγάλες αλλαγές στη ζωή πρέπει να αναβάλλονται μέχρις ότου καταλαγιάσουν τα συναισθήματά σας.

Το τι θα κάνετε με τα προσωπικά αντικείμενα του συντρόφου σας μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο ζήτημα από συναισθηματική άποψη, αν μάλιστα ζήσατε πολλά χρόνια μαζί. Δυστυχώς, όμως, αποτελεί και αυτό μια συνέπεια του θλιβερού γεγονότος. Αναβάλλοντάς το, παρατείνετε χωρίς λόγο την οδύνη σας. (Ψαλμός 6:6) Μερικοί προτιμούν να ασχοληθούν με αυτή τη διαδικασία μόνοι τους. Άλλοι διαπιστώνουν ότι τους κάνει καλό να έχουν μαζί τους κάποιον στενό φίλο με τον οποίο μπορούν να μοιραστούν τις αναμνήσεις που τους έρχονται στο μυαλό εκείνη την ώρα. Επίσης, ίσως πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου φίλου ή συγγενή για να τακτοποιηθούν τα γραφειοκρατικά ζητήματα, όπως το να εκδοθεί πιστοποιητικό θανάτου, να ενημερωθούν οι κρατικές υπηρεσίες και οι τράπεζες, να αλλάξουν κάποιοι τίτλοι ιδιοκτησίας, να σας δοθούν οι παροχές που δικαιούστε λόγω του θανάτου και να πληρωθούν τα ιατρικά έξοδα.

Να θυμάστε ότι ζούμε σε έναν ανήθικο κόσμο. Τώρα που είστε μόνοι, μπορεί να τεθούν σε δοκιμασία οι προσπάθειες που κάνετε να παραμείνετε αγνοί. Ασφαλώς, τα λόγια του αποστόλου Παύλου είναι σήμερα εξίσου επίκαιρα: «Να γνωρίζει ο καθένας σας πώς να κρατάει το σκεύος του σε αγιασμό και τιμή, όχι σε άπληστη σεξουαλική όρεξη σαν και αυτήν που έχουν εκείνα τα έθνη τα οποία δεν γνωρίζουν τον Θεό». (1 Θεσσαλονικείς 4:4, 5) Είναι σοφό, λοιπόν, να αποφεύγετε ταινίες, βιβλία και μουσική που έχουν ρομαντικό περιεχόμενο ή δίνουν έμφαση στο σεξ.

Πάνω από όλα, αποδεχτείτε ότι χρειάζεστε χρόνο για να ανακάμψετε. Η εφημερίδα Οι ΗΠΑ Σήμερα (USA Today) αναφέρει ότι, σύμφωνα με μελέτες που έκανε το Ινστιτούτο Κοινωνικών  Ερευνών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, ο σύντροφος που χηρεύει χρειάζεται τουλάχιστον 18 μήνες για να αρχίσει να ανακάμπτει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Να προσεύχεστε στον Θεό για υπομονή, η οποία ενισχύεται μέσω του καρπού του πνεύματός του. (Γαλάτες 5:22, 23) Μολονότι μπορεί να σας φαίνεται αδύνατον τώρα, με τον καιρό τα πράγματα θα γίνονται κάθε μέρα και καλύτερα.

Πώς τα Έχουν Καταφέρει Μερικοί

Για την Άννα, η οποία είχε έναν ευτυχισμένο γάμο επί 40 χρόνια, η πρόσφατη απώλεια του συζύγου της ήταν τεράστιο πλήγμα. «Έχασα τη μητέρα μου όταν ήμουν 13 χρονών, έπειτα τον πατέρα μου και δύο αδελφούς μου, καθώς και την αδελφή μου. Ειλικρινά, όμως, καμιά από αυτές τις απώλειες δεν με επηρέασε τόσο βαθιά όσο η απώλεια του συζύγου μου. Ένιωθα σαν να κόπηκα στα δύο. Ο πόνος ήταν αβάσταχτος». Τι την έχει βοηθήσει να αντιμετωπίζει αυτόν τον πόνο; «Έχω φτιάξει ένα πολύ μεγάλο βιβλίο με ηλεκτρονικά μηνύματα και κάρτες, γεμάτα με θαυμάσιες εκφράσεις αγάπης και εκτίμησης για όλες τις καλές ιδιότητες του Ντάριλ. Ο καθένας αναφέρει κάτι ιδιαίτερο για εκείνον. Είμαι βέβαιη ότι και ο Ιεχωβά τον θυμάται και θα τον επαναφέρει στη ζωή κατά την ανάσταση».

Η 88χρονη Έστερ περιγράφει τι την έχει στηρίξει: «Έπειτα από 46 χρόνια συντροφικότητας, η πιο δύσκολη δοκιμασία είναι η μοναξιά. Αλλά έχω παρατηρήσει ότι με βοηθάει πολύ το να παραμένω απασχολημένη με πνευματικά ζητήματα. Εξακολουθώ να τηρώ το πρόγραμμά μου​—παρακολουθώ τις Χριστιανικές συναθροίσεις, κηρύττω σε άλλους το άγγελμα της Γραφής και τη διαβάζω εγώ η ίδια. Με έχει βοηθήσει επίσης το ότι δεν απομονώνομαι. Αναζητώ τη συντροφιά φίλων οι οποίοι με ακούν προσεκτικά. Δεν έχουν πάντοτε κάτι παρηγορητικό να πουν, αλλά εκτιμώ πάρα πολύ το ότι απλώς διαθέτουν το χρόνο τους για εμένα και με ακούν».

Ο Ρόμπερτ, ο οποίος έχασε τη σύζυγό του από καρκίνο έπειτα από 48 χρόνια γάμου, αφηγείται: «Είναι πολύ δύσκολο να αντέξεις την απώλεια μιας συντρόφου με την οποία μπορούσες να συζητάς, να παίρνεις αποφάσεις, να απολαμβάνεις ταξίδια και  διακοπές και να μοιράζεσαι τις καθημερινές εμπειρίες. Αν και χρειάζεται να κάνω αγώνα, είμαι αποφασισμένος να μην το βάλω κάτω αλλά να συνεχίσω τη ζωή μου. Με έχει βοηθήσει το ότι παραμένω δραστήριος τόσο σωματικά όσο και διανοητικά. Επίσης, η προσευχή είναι πηγή μεγάλης παρηγοριάς».

Ζωή με Νόημα Μετά την Απώλεια

Αν και η απώλεια του αγαπημένου συντρόφου είναι μια από τις πιο τραυματικές εμπειρίες που θα μπορούσε να έχει κάποιος, δεν σημαίνει ότι τελείωσαν τα πάντα. Κοιτάζοντας τη θετική πλευρά, ίσως βλέπετε ότι τώρα έχετε την ευκαιρία να συμμετέχετε σε δραστηριότητες για τις οποίες πρωτύτερα δεν είχατε χρόνο, όπως είναι κάποιο χόμπι ή τα ταξίδια. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν να καλυφτεί το κενό. Κάποιοι ίσως έχουν τώρα την ευκαιρία να συμμετέχουν πληρέστερα στη Χριστιανική διακονία. Η χαρά και η ικανοποίηση που αποκομίζουμε όταν βοηθάμε άλλους με αυτόν τον τρόπο είναι εγγυημένες, επειδή ο Ιησούς είπε: «Υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει».​—Πράξεις 20:35.

Μη νομίζετε ότι δεν θα είστε ποτέ πια ευτυχισμένοι. Να είστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά Θεός θα σας φροντίζει αν εσείς στρέφεστε σε εκείνον. Ο ψαλμωδός Δαβίδ είπε: «[Ο Ιεχωβά] ανακουφίζει . . . τη χήρα». (Ψαλμός 146:9) Είναι συγκινητικό να γνωρίζουμε ότι η Γραφή, όχι μόνο παρουσιάζει τον Ιεχωβά ως “Πατέρα του τρυφερού ελέους και Θεό κάθε παρηγοριάς”, αλλά λέει επίσης για αυτόν: «Ανοίγεις το χέρι σου και χορταίνεις την επιθυμία κάθε ζωντανού πλάσματος». (2 Κορινθίους 1:3· Ψαλμός 145:16) Πράγματι, ο στοργικός Θεός, ο Ιεχωβά, έχει τη δύναμη, τη θέληση και την προθυμία να στηρίξει εκείνους που αποβλέπουν ένθερμα σε αυτόν για βοήθεια. Είθε να νιώθετε όπως εκείνοι οι αρχαίοι Ισραηλίτες οι οποίοι έψαλλαν: «Θα σηκώσω τα μάτια μου προς τα βουνά. Από πού θα έρθει η βοήθειά μου; Η βοήθειά μου έρχεται από τον Ιεχωβά, τον Δημιουργό του ουρανού και της γης».​—Ψαλμός 121:1, 2.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]

Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βιώσει θλίψη και μοναξιά επειδή χάνουν το σύντροφό τους. Είστε ένας από αυτούς;

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Τι θα Λεχθεί για την Πιθανότητα Νέου Γάμου;

Η Γραφή δείχνει ότι ο θάνατος τερματίζει το γαμήλιο δεσμό, δίνοντας έτσι στον εν ζωή γαμήλιο σύντροφο τη δυνατότητα να ξαναπαντρευτεί. (1 Κορινθίους 7:39) Εντούτοις, μια τέτοια απόφαση είναι εντελώς προσωπική. Σημαντικό, όμως, είναι το να γνωρίζουν τα παιδιά την απόφαση του γονέα τους και να τον υποστηρίζουν, όταν αυτό είναι δυνατόν. (Φιλιππησίους 2:4) Ο Αντρές, για παράδειγμα, αρχικά δεν ήθελε να ξαναπαντρευτεί ο πατέρας του. Αγαπούσε τη μητέρα του πάρα πολύ και πίστευε ότι καμία δεν έπρεπε να πάρει τη θέση της. «Ωστόσο, σύντομα κατάλαβα ότι η απόφαση του πατέρα μου ήταν σωστή», λέει ο ίδιος. «Με το γάμο ξαναβρήκε την καλή του διάθεση. Άρχισε να κάνει πράγματα που δεν έκανε για αρκετό διάστημα, όπως το να ταξιδεύει. Και φυσικά, είμαι ευγνώμων στη νέα του σύζυγο επειδή τον φροντίζει πολύ καλά τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά».

[Εικόνες στη σελίδα 20, 21]

Παραμένοντας δραστήριοι και προσευχόμενοι στον Θεό για υπομονή, θα ανακάμψετε πιο εύκολα