ISPEEN biyya teessuma lafaa fi uummata aadaa garaa garaa hedduu qabaniin beekamti. Lafti Ispeen garri caalaan isaa qamadii, biqiltuu waynii fi mukeetii ejersaatiin kan uwwifame dha. Karaa kibbaatiin, bishaan gara kiiloo meetira 14 dheeratu qofatu Ispeenii fi ardii Afriikaa gargar baasa.

Warra Fiinqee, warra Giriikii fi warra Kaarteej dabalatee saboonni hedduun gara biyya fiixee kibba dhihaa Awurooppaa jirtu kanatti godaananii jiraatu. Warri Roomaa Dh.K.D. jaarraa sadaffaatti gara biyyattii dhufanii biyya haaraa injifatanii qabatan kana Hispaaniyaa jedhanii moggaasan. Biyyattiin yeroo booda warra Viisgootii fi Muuroota jedhamaniin kan qabamte siʼa taʼu, isaanis hambaa aadaa isaanii dhiisanii deemaniiru.

Bara 2015tti, namoonni miliyoona 68 ol taʼan Ispeeniin daawwataniiru. Namoonni hedduun bakka kana kan dhufan, hoʼina aduu ishii, qarqara galaanaa ishii isa warqii fakkaatu, ogummaa adda addaa biyyattii, seenaa ishii fi qabeenya  ogummaa ijaarsaa ishii adda addaa ilaaluuf ture. Akkasumas nyaanni Ispeen qalbii daawwattoota hedduu kan hawwatu dha. Nyaatawwan adda addaa biyyattii keessatti beekaman, nyaata lubbu qabeeyyii galaana keessa jiranii fi kan akka qurxummii irraa qophaaʼan, foon booyyee gogfame, ittoo adda addaa, salaaxaa, kuduraa zayitii ejersaatiin bilcheeffame ykn miʼeeffame kan dabalatani dha. Kana malees maxinoo hanqaaquu irraa tolfame, akkasumas nyaatawwan paaʼeelaa fi taappaas jedhaman addunyaa maratti baayʼee jaallatamu.

Uummanni Ispeen kan nama jaallatanii fi kan namatti dhihaatani dha. Harki caalaan isaanii amantii Kaatolikii Roomaa akka hordofan kan dubbatan siʼa taʼu, sirna amantii “Maas” jedhamu irratti kan argaman garuu muraasa dha. Waggoota dhihoodhaa asitti immoo, namoonni ardiilee Afriikaa, Eeshiyaa fi Laatiin Ameerikaa irraa gara Ispeenitti godaananiiru. Isaan keessaas hedduun isaanii waaʼee amantaa fi aadaa isaanii namoota kaanii wajjin dubbachuun isaan gammachiisa. Dhugaa Baatonni Yihowaas maree buʼa qabeessa taʼe taasisuudhaan, dhimmoota adda addaa ilaalchisee wanta Kitaabni Qulqulluun barsiisu isaan hubachiisu dandaʼaniiru.

Bara 2015tti Dhuga Baatonni Yihowaa 10,500 ol taʼan, bakka waaqeffanna isaanii Galma Mootummaa jedhamee waamamu 70 ijaaruu ykn haaromsuuf fedhiidhaan of dhiʼeessanii turan. Bulchiinsi magaalattis lafa ijaarsawwan akkasiitiif taʼu muraasa kenneera. Dhugaa Baatonni Yihowaa godaantota gargaaruuf jecha, Afaan Ispeen dabalatee afaan 30 oliin walgaʼii geggeessaa jiru. Bara 2016tti namoonni 186,000 ol taʼan walgaʼii addaa Dhugaa Baatonni Yihowaa duʼa Yesuus Kiristoos yaadachuuf qopheessan irratti argamaniiru.